Μια φορά και έναν καιρό ήταν μια χώρα....

Μια φορά και έναν καιρό ήταν μια χώρα πολύ πολύ μακρινή...Σ' αυτή τη χώρα στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, οι συνεχείς "δημοκρατικές εκτροπές" και οι αλλοπρόσαλλες αποφάσεις των ηγεμόνων της, είχαν καταντήσει την οικονομία σε κακό χάλι. Οι τιμές των αγαθών αύξαναν συνεχώς και οι οικονομίες των πολιτών εξανεμίζονταν. Μπουχτισμένοι από αυτή την κατάσταση αποφάσισαν να αλλάξουν το ευάλωτο και περιφρονημένο εθνικό τους νόμισμα με ένα άλλο πανίσχυρο νόμισμα παγκόσμιας ισχύος. Η ακρίβεια έπεσε σε μια νύχτα, οι τιμές πάγωσαν και τα επιτόκια δανεισμού έπεσαν με μεγάλη ταχύτητα. Οι πολίτες αναθάρρησαν και άρχισαν να καταναλώνουν ευτυχισμένοι. Τα εισαγόμενα αγαθά (αυτοκίνητα) έγιναν απλή υπόθεση όπου ο καθένας μπορούσε να τα αποκτήσει. Οι νέες κατοικίες από άπιαστο όνειρο έγιναν προσιτές για πλατιές μάζες του πληθυσμού. Οι πολίτες δανείζονταν και κατανάλωναν ευτυχισμένοι. Φυσικά όλα αυτά τα δανεικά έπρεπε να έρθουν από κάπου. Άλλα τώρα με το νέο νόμισμα που ήταν γυαλιστερό γυαλιστερό, οι ξένοι πιστωτές δάνειζαν τη χώρα με μεγάλη ευκολία. Άλλωστε, τι θα μπορούσε να πάει στραβά με ένα τέτοιο υπερόπλο. Όμως σιγά σιγά με όλα αυτά τα δανεικά χρήματα στην αγορά, οι τιμές της χώρα ανέβηκαν. Οι πολίτες της, μαθημένοι πλέον να ζουν άνετα και πλουσιοπάροχα, απαιτούσαν μεγαλύτερους μισθούς, αλλά και να δουλεύουν λιγότερο για να έχουν χρόνο να απολαύσουν τα χρήματα τους. Οι ηγεμόνες ήξεραν ότι δεν ήταν σωστό να δανειστούν επιπλέον αλλά δεν είχαν τη θέληση να πουν την αλήθεια στον κόσμο. Και που ξέρεις, μπορεί να είναι και για καλό, σκέφτονταν. Αν προκύψει πρόβλημα θα το αναλάβει ο επόμενος και εγώ θα είμαι ήδη μακριά. Έτσι πολίτες και χώρα δανείζονταν συνεχώς, δούλευαν όλο και λιγότερο και αμείβονταν όλο και παραπάνω. Και ενώ η χώρα ήταν φημισμένη για κάποια προϊόντα της, αυτά πλέον δεν μπορούσε να τα εξάγει γιατί ήταν πλέον πανάκριβα και κακής ποιότητας αφού κανείς δεν είχε διάθεση να δουλέψει. Όλα ερχόντουσαν έτοιμα στο πιάτο, επιδόματα, επιδοτήσεις, αυξήσεις, ειδικοί λογαριασμοί, προμήθειες, συμβούλια, επιτροπές...Όμως κάποια στιγμή η χώρα και οι πολίτες έφτασαν να χρωστούν τόσα πολλά που οι δανειστές άρχισαν να δυσανασχετούν. Σου λέει, ναι, εντάξει, έχεις το ισχυρό νόμισμα, αλλά χρωστάς είδη την παραγωγή ενάμιση χρόνου. Για να σου δώσω κιάλο βερεσέ πρέπει να μου υποσχεθείς τις χρυσές λίρες του παππού, τα χρυσά δόντια της γιαγιάς, τελοσπάντων πρέπει να μου δώσεις περισσότερα πίσω. Οι ηγεμόνες σάστισαν! Αυτό δεν το περίμενε κανείς τους και ούτε τους είχε προετοιμάσει κάτι. Μια ζωή ήξεραν μόνο να απλώνουν το χέρι και μετά να μοιράζουν απλόχερα τα δανεικά. Λίγα ψίχουλα εσύ, λίγα εσύ και όλο το καρβέλι για μας. Άλλωστε τι βλακείες, σκέφτονταν οι ηγεμόνες. Να χρεοκοπήσει μια χώρα. Αστείο πράμα! Μια χώρα άλλωστε μπορεί πάντα να τυπώσει νέα χρήματα σκέφτονταν....Ναι αλλά δεν μπορούσε! Γιατί το γυαλιστερό γυαλιστερό νέο νόμισμα τους δεν ήταν δικό τους αλλά άνηκε σε μια πανίσχυρη άλλη χώρα η οποία τους δάνειζε κίολας! Τι να κάνουμε, τι να κάνουμε...Αν λέγαμε την αλήθεια στον κόσμο? Τρελός είσαι, είπε ένας αυλικός του ηγεμόνα με ένα περίεργο όνομα, να δεις πως τον λέγανε....Α ΝΑΙ! Κάτι σε παπούτσι έφερνε. Να πούμε την αλήθεια? Θα μας φάνε! Και αυτό δεν πρέπει να συμβεί γιατί εμείς είμαστε που τρώμε τα πάντα. Απαπα! Όχι αλήθεια. Και ενώ ο ηγεμόνας και οι αυλικοί το σκέφτονταν το πράμα, περνούσε ο καιρός και δε γινόταν τίποτα. Όμως τα χρέη μεγάλωναν συνέχεια! Μετά άρχισαν να κυκλοφορούν κάτι περίεργες φήμες....Κάτι κακοί ξένοι δανειστές άρχισαν να λένε φωναχτά ότι η χώρα δεν μπορεί να πληρώσει αυτά που τους χρωστάει και έλεγαν στους άλλους να μη δανείζουν άλλο. Όμως χωρίς δανεικά η χώρα δεν μπορούσε ούτε τα παλιά βερεσέδια να πληρώσει. Και τότε είπαν τη μαγική λέξη "στάση πληρωμών". Μετά ήρθαν κακοί γκρίζοι τύποι από την πρωτεύουσα της χώρας με το γυαλιστερό γυαλιστερό νόμισμα, εγκαταστάθηκαν στο παλάτι του ηγεμόνα και του έλεγαν τι να κάνει, και του μέτραγαν το πορτοφόλι μέχρι τελευταίας δεκάρας. Ο κόσμος έπεσε σε μεγάλη δυστυχία, εταιρείες και μικρά μαγαζιά έκλεισαν, πολλοί δεν είχαν δουλειά και αυτοί οι λίγοι που είχαν δεν τολμούσαν να ξοδέψουν γιατί που ξέρεις...αύριο μπορεί να μην έχεις...Δυστυχώς ενώ τα παραμύθια μου αρέσουν πάρα πολύ οι κάτοικοι αυτής της χώρας ακόμα δεν έχουν δει άσπρη μέρα

Η χώρα του παραμυθιού είναι η Αργεντινή. Οποία ομοιότητα με καταστάσεις του εσωτερικού είναι παντελώς τυχαίες και στερούνται σοβαρότητας και πραγματικότητας. Άλλωστε είπαμε, χρεοκοπούν οι χώρες ποτέ? Μπααααα....αστεία πράγματα!

Ζητείται Ηγεσία

Με αφορμή την πρόσφατη δημοσίευση της έκθεσης της Τράπεζας της Ελλάδος για την απογοητευτική κατάσταση της οικονομίας μας, θα ήθελα να κάνω μια άλλη προσέγγιση ως προς τα προβλήματα της χώρας. Νομίζω, θα συμφωνήσουμε όλοι, ότι από διαπιστώσεις πάμε πολύ καλά. Ναι έχουμε πρόβλημα, ναι το καράβι βουλιάζει, ναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαιτεί μέτρα εδώ και τώρα. Η χώρα χρωστάει 300 δις Ευρώ (ή 102 τρισεκατομμύρια δραχμές αν προτιμάτε), το έλλειμμα του προϋπολογισμού έχει ξεπεράσει το 12%, το εξωτερικό εμπορικό ισοζύγιο είναι και αυτό ελλειμματικό (περίπου 12% και αυτό). Τα νούμερα όμως αυτά έχουν πολύ μικρή σημασία. Η ουσία είναι στο πρόβλημα. Η χώρα δεν παράγει και ζει με δανεικά εδώ και 30 χρόνια. Εισάγουμε τα πάντα και δανειζόμαστε συνεχώς. Ο δημόσιος τομέας έχει πάρει διαστάσεις λεβιάθαν και όχι μόνο δεν είναι παραγωγικός αλλά δεν αφήνει και άλλους τομείς της οικονομίας να αναπτυχθούν. Ο πληθυσμός της χώρας γερνάει ταχύτατα και ήδη το 11% του προϋπολογισμού πηγαίνει για συντάξεις και δαπάνες κοινωνικής ασφάλισης. Για το 2020 προβλέπεται αύξηση του ποσοστού αυτού άνω του 20% αν δεν παρθούν  μέτρα. Τα προβλήματα είναι εδώ, τώρα, μπροστά μας. Οι κυβερνήσεις 30 χρόνων είτε τα διόγκωναν με λανθασμένους χειρισμούς, είτε τα έκρυβαν επιμελώς κάτω από το χαλί για τους επόμενους. Ο λογαριασμός ήρθε και πρέπει να πληρωθεί. Ήρθε η ώρα για έργα και όχι για μισόλογα, παλινωδίες, επικοινωνιακές τακτικές και «διάλογο με τους κοινωνικούς εταίρους». Ήρθε η ώρα της ηγεσίας.

 

Δυστυχώς, σ’ αυτή τη χώρα λείπει ο ηγέτης που υπό το βάρος των προβλημάτων θα πάρει την ευθύνη και θα επιβάλει τις λύσεις που πιστεύει σωστές. Ο ηγέτης δεν είναι αλάνθαστος ούτε είναι η πυθία να γνωρίζει τα μελλούμενα.  Ο ηγέτης έχει το θάρρος της γνώμης του και προχωράει μπροστά, αγνοώντας  «πολιτικό κόστος», «διάλογο με κοινωνικούς εταίρους», «δεν θα θίξουμε κεκτημένα» κλπ κλπ. Ο ηγέτης πάνω από όλα έχει υποχρέωση να πει την αλήθεια στο κόσμο και πάνω σ’ αυτή την αλήθεια να προβεί σε πράξεις άμεσα. Όχι το 2014, όχι μετά από διάλογο, όχι «ήπια προσαρμογή». Τώρα βουλιάζουμε όχι σε 10 χρόνια. Ο ηγέτης αναγνωρίζει τα προεκλογικά του λάθη και προχωράει τολμηρά μπροστά. Ο κόσμος θα εκτιμήσει την αλήθεια και την τόλμη, αλλά θα μαυρίσει το ψέμα και τις παλινωδίες.

 

Και στο δια ταύτα. Ο ηγέτης έχει το θάρρος και το σθένος να πει: «κύριοι, η κατάσταση είναι αυτή και απαιτεί αυτά τα επώδυνα μέτρα. Ή πάμε όλοι μαζί με αυτά τα μέτρα ή παραιτούμαι!». Either put up or shut up όπως είχε πει και ο John Major. Η παρούσα κυβέρνηση μετράει ήδη δύο μήνες κοντά στην εξουσία. Ακόμα δεν υπάρχουν γενικοί γραμματείς στα υπουργία και ακόμα δεν έχουν αποσαφηνιστεί οι αρμοδιότητες μετά τις αναδιατάξεις των υπουργιών. Και ερωτώ: τι περιμένουν? Το ασφαλιστικό απαιτεί επώδυνα μέτρα τώρα! Οι λύσεις υπάρχουν και έχουν αναλυθεί ad nauseam. Εφαρμόστε τις! Μην κρύβεστε πίσω από προφάσεις (το ΚΚΕ μας εμποδίζει να συζητήσουμε) και πυροτεχνήματα (αναστολή νόμου Πετραλία για ένα χρόνο), αυτά πλέον δεν αρκούν. Ο προϋπολογισμός απαιτεί θυσίες και περικοπές δαπανών, μήπως περιμένετε τον κύριο Παπουτσή να σας καλύψει το έλλειμμα? Ο κύριος Παπουτσής και ο κάθε κύριος Παπουτσής να πάει σπίτι του αν δεν συμφωνεί. Ο κύριος Παπακωνσταντίνου απολαμβάνει της εμπιστοσύνης σας? Αν ναι, τότε είναι ο ΜΟΝΟΣ αρμόδιος για θέματα προϋπολογισμού, δαπανών και εσόδων και οι υπόλοιποι θα πρέπει να το βουλώσουν. Αν είναι συναρμόδιος, τότε να βγει και να πει ξεκάθαρα, εγώ προτείνω τα α, β, γ μέτρα για την δημοσιονομική προσαρμογή, αυτά δεν γίνονται δεκτά από αυτούς και αυτούς τους κυρίους και παραιτούμαι. Άγαλμα θα του στήσουμε του ανθρώπου! Χάνει κάθε αξιοπιστία όμως όταν, αλλά λέει στο ECO/FIN, άλλα στο υπουργικό συμβούλιο και άλλα τελικά γίνονται. Πάρτε μέτρα τώρα! Βουλιάζουμε! Καλό το internet, τα υβριδικά αυτοκίνητα και η ηλεκτρονική διακυβέρνηση αλλά η κατάσταση της χώρας είναι πέρα από επικοινωνιακά τεχνάσματα. Και κάτι τελευταίο: ομελέτα χωρίς να σπάσουν αυγά δεν γίνεται.

Περί ασφαλιστικού συστήματος

Στις μέρες μας ακούγονται πολλά και γράφονται ακόμα περισσότερα ως προς τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού, τα ελλείμματα του, την κατάρρευση του και άλλα πολλά. Αναφέρονται συχνά πυκνά και νούμερα ως προς τα ελλείμματα ή το ύψος της κρατικής επιχορήγησης που απαιτείται για να πληρωθούν συντάξεις και δώρα Χριστουγέννων κ.λ.π. Όλα αυτά τα νούμερα, πέρα από το γεγονός ότι αποτελούν ήσσονος σημασίας πληροφορίες, δεν πετυχαίνουν τίποτα άλλο από το να τρομοκρατήσουν τον κόσμο χωρίς να του προσφέρουν ουσιαστική πληροφόρηση. Για άλλη μια φορά, βλέπουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος που είναι να καταστεί βιώσιμο το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Πριν αναλωθούμε σε λεπτομέρειες, ας δούμε λίγο τι λέει η οικονομική θεωρία για το πρόβλημα. Το μοντέλο που θα περιγράψω λέγεται overlapping generations model και σε διάφορες εκφάνσεις κυκλοφορεί από το 1949. Όποιος ενδιαφέρεται να μελετήσει το θέμα σε μεγαλύτερο μαθηματικό βάθος μπορεί να διαβάσει μια πολύ καλή παρουσίαση του εδώ   http://www.econ.uoa.gr/UA/files/512752736..pdf . Εγώ απλά θα αναφέρω την εκλαϊκευμένη μορφή.

Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μια οικονομία μόνη στον κόσμο η οποία αποτελείται από N άτομα τα οποία έχουν όλα την ίδια βέλτιστη οικονομικά συμπεριφορά. Υποθέτουμε ότι τα άτομα αυτά ζουν δύο περιόδους. Στην πρώτη, είναι νέοι και δουλεύουν, αποταμιεύουν και καταναλώνουν. Στη δεύτερη περίοδο είναι γέροι και απλά καταναλώνουν αυτά που αποταμίευσαν στην πρώτη περίοδο.

(1) w_t = c_t + s_t

(2) c_t+1 = s_t+1

(3) s_t+1 = s_t(1+r_t)

Όπου w είναι ο μισθός του εργαζομένου, c είναι η κατανάλωση, r είναι το επιτόκιο, s είναι η αποταμίευση του και t, t+1 είναι τα χρονικά διαστήματα. Πρακτικά οι εξισώσεις περιγράφουν αυτό που είπαμε με λόγια στην παραπάνω παράγραφο.

Ας υποθέσουμε τώρα ότι το κράτος επιβάλλει κρατήσεις στους εργαζομένους όταν αυτοί είναι νέοι. Το πώς θα αποδοθούν αυτές οι κρατήσεις πίσω είναι η πεμπτουσία του ασφαλιστικού προβλήματος. Υπάρχουν δύο γενικές κατευθύνσεις εδώ. Η μία είναι το αναδιανεμητικό σύστημα (pay as you go) και το άλλο είναι το κεφαλαιοποιητικό σύστημα (fully funded system). Στην Ελλάδα εφαρμόζεται το αναδιανεμητικό σύστημα. Ας δούμε πως:

(4) w_t = c_t + s_t + d_t

(5) c_t+1 = s_t+1+d_t+1

(6) d_t+1 = d_t(1+n) ,  s_t+1 = s_t(1+r_t)

Όπου d είναι οι ασφαλιστικές κρατήσεις του εργαζομένου και n είναι ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού N. Με λίγα λόγια οι νέοι εργαζόμενοι πληρώνουν τις συντάξεις των μεγάλων και το ύψος των συντάξεων εξαρτάται από το ρυθμό αύξησης και ανανέωσης του πληθυσμού. Έχει υπολογιστεί πως για να είναι υγιές και βιώσιμο το αναδιανεμητικό σύστημα απαιτούνται 4 εργαζόμενοι για 1 συνταξιούχο. Στην Ελλάδα ο μέσος όρος όλων των ταμείων είναι περίπου 2,17 εργαζόμενοι προς 1 συνταξιούχο και η αναλογία χειροτερεύει συνεχώς. Ας δούμε και το κεφαλαιοποιητικό σύστημα:

(7) w_t = c_t + s_t + d_t

(8) c_t+1 = s_t+1+d_t+1

(9) d_t+1 = d_t(1+r_t), s_t+1 = s_t(1+r_t)

(10) c_t+1 = (1+r_t)(d_t+s_t)

Στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα το ύψος της σύνταξης του ηλικιωμένου, εξαρτάται από το ύψος της εισφοράς που κατέβαλε όταν αυτός ήταν νέος και άρα η σύνταξη δεν επηρεάζεται από τη γήρανση του πληθυσμού.

Ας δούμε και ένα μεικτό σύστημα το οποίο πιστεύουμε ότι ταιριάζει στην Ελληνική πραγματικότητα και που εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία στον Καναδά και τις Σκανδιναβικές χώρες.

(11) w_t = c_t + s_t + d_t + τ

(12) c_t+1 = s_t+1+d_t+1

(13) d_t+1 = d_t(1+r_t) + τ(1+n) , s_t+1 = s_t(1+r_t)

(14) c_t+1 = (1+r_t)(d_t+s_t) + τ(1+n)

Όπου τ είναι οι φόροι που επιβάλει το δημόσιο στους πολίτες. Στο μεικτό σύστημα το δημόσιο παρέχει στους ηλικιωμένους πολίτες μια κατώτατη εθνική σύνταξη, ακόμα και αν δεν εργάστηκαν ποτέ στη ζωή τους. Έτσι εξασφαλίζεται ένα μίνιμουμ επίπεδο διαβίωσης και κατανάλωσης ακόμα και όταν οι ηλικιωμένοι δεν έχουν αποταμιεύσεις και δεν είχαν ποτέ τους ασφαλιστικές εισφορές. Επιπλέον, παρέχεται επικουρική σύνταξη το ύψος της οποίας εξαρτάται από το μέγεθος των εισφορών που κατέβαλε ο εργαζόμενος και όχι από το ρυθμό αύξησης του πληθυσμού. Πιο απλά, όσο πιο πολλά έβαλες στον ατομικό λογαριασμό κοινωνικής σου ασφάλισης όσο εργαζόσουν, τόσο υψηλότερη θα είναι η επικουρική σου σύνταξη.  Συνοψίζοντας:

• Εθνική Σύνταξη για όλους ανεξαρτήτως εργασίας και ενσήμων στο 65 έτος της ηλικίας τους πληρωμένη από τον κρατικό προϋπολογισμό.
• Ατομικός λογαριασμός κοινωνικής ασφάλισης για κάθε εργαζόμενο ο οποίος «ανοίγει» μόλις ο εργαζόμενος βγει στη σύνταξη. Στον λογαριασμό αυτό κατατίθενται οι εισφορές του εργαζομένου και του εργοδότη του και η διαχείριση των χρημάτων αυτών γίνεται με αυστηρούς κανόνες και με την εγγύηση του δημοσίου, έτσι ώστε να μη χάνονται χρήματα των εργαζομένων εξαιτίας κακοδιαχείρισης (βλέπε ομόλογα ταμείων στην Ελλάδα).
• Το ύψος της επικουρικής σύνταξης εξαρτάται από το ποσό του ατομικού λογαριασμού κοινωνικής ασφάλισης καθώς και από το χρονικό όριο εξόδου από την εργασία. Αν κάποιος βγει προορά θα λάβει μικρή επικουρική σύνταξη λόγω του ότι το ποσό θα επιμεριστεί σε πολλούς μήνες.

Κατά βάθος, τα πράγματα στο ασφαλιστικό είναι τόσο απλά όσο περιγράφονται στις παραπάνω εξισώσεις.  Δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές. Η αυξάνεται ο πληθυσμός, ή αυξάνονται τα όρια ή αυξάνονται οι εισφορές ή αλλάζουμε σύστημα. Οποίος λέει ότι έχει διαφορετική λύση για να τους έχει όλους ικανοποιημένους απλά αναβάλει τη λύση για  το μέλλον. Και όσο αναβάλλεται μια λύση, τόσο πιο επώδυνη γίνεται.

Περί φορολογικού συστήματος

Είναι γενικότερα δεκτό πως ο ρόλος της κρατικής φορολογίας στο οικονομικό κύκλωμα, για να είναι οικονομικά ωφέλιμος πρέπει να έχει αναδιανεμητικό χαρακτήρα ως προς τα εισοδήματα και να οδηγεί σε μακροπρόθεσμη ανάπτυξη μέσω των ορθολογικά κατανεμημένων δαπανών. Επιπρόσθετα, είναι γνωστό ότι η έμμεση φορολόγηση επιμερίζεται ισομερώς τόσο στα φτωχά και μεσαία στρώματα όσο και στις εύπορες τάξεις. Πράγμα το οποίο σημαίνει ότι για ένα δίκαιο και βέλτιστο φορολογικό σύστημα χρειάζεται ένα προοδευτικό σύστημα άμεσης φορολόγησης και όσο το δυνατόν λιγότεροι έμμεσοι φόροι. Αυτά στη θεωρία. Γιατί στην ελληνική πραγματικότητα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά.  Εδώ υπάρχει ένα άδικο σύστημα άμεσης φορολόγησης το οποίο επιβαρύνει υπέρμετρα τις χαμηλότερες εισοδηματικά τάξεις και που μέσα από δύστροπες γραφειοκρατικά διαδικασίες και δαιδαλώδεις εξαιρέσεις, οδηγεί σε οργιαστική φοροδιαφυγή. Πράγμα το οποίο με τη σειρά του οδηγεί το κράτος σε υπέρμετρη αύξηση των άδικων έμμεσων φόρων αφού αυτοί έχουν μεγαλύτερη βεβαιότητα ως προς την είσπραξή τους.

Ας δούμε όμως αναλυτικά τον κύκλο του προβλήματος:

• Άδικο φορολογικό σύστημα με υψηλούς συντελεστές για τα φτωχά στρώματα και χαμηλούς για τους εύπορους με μη τιμαριθμοποίηση της φορολογική κλίμακα.
• Δαιδαλώδεις φορολογικοί κανονισμοί με πολλές εξαιρέσεις και πορτοπαράθυρα που αυξάνουν γραφειοκρατία και διαφθορά και ουσιαστικά σε προτρέπουν να φοροδιαφύγεις.
• Αίσθηση αδικίας στους πολίτες αφού όσοι φορολογούνται για μισθωτές υπηρεσίες δεν μπορούν να φοροδιαφύγουν και φορολογούνται κανονικά ενώ το σύστημα αδυνατεί να ελέγξει την ορθότητα των στοιχείων άλλων ομάδων όπως ελεύθεροι επαγγελματίες, εισοδηματίες κ.α.
• Πλήρης διάλυση ελεγκτικών μηχανισμών και αδυναμία αποτελεσματικής είσπραξης προστίμων από βεβαιωμένες παραβάσεις

• Αδυναμία (και απροθυμία?) χρήσης σύγχρονων μηχανογραφικών εργαλείων για την πάταξη της φοροδιαφυγή.

Άρα με βάση τα παραπάνω το κράτος οδηγείται σε επιβολή έμμεσων φόρων οι οποίοι και άδικοι κοινωνικά είναι και καταλήγουν να καταπνίξουν την ιδιωτική κατανάλωση που αποτελεί τον πυρήνα κάθε οικονομίας.

Ας δούμε όμως πως μπορεί να λυθεί το πρόβλημα. Ξεκινάμε από τα βασικά. Οι πολίτες αυτής της χώρας ουδέποτε είχαν και δεν πρόκειται να αποκτήσουν φορολογική συνείδηση και σεβασμό προς τους νόμους του κράτους. Άρα κανείς από ευθιξία και ευταξία δεν πρόκειται να πειθαρχήσει φορολογικά. Επομένως πρέπει να δοθούν ισχυρά κίνητρα στους πολίτες όχι μόνο να μην φοροδιαφεύγουν, αλλά και να καταπολεμούν τη φοροδιαφυγή σε ατομικό επίπεδο. Ο μόνος τρόπος που μπορεί να γίνει αυτό είναι με κίνητρο τα χρήματα. Η φύση του Έλληνα είναι να σκέφτεται το ατομικό του συμφέρον και μόνο και πρέπει η πολιτεία να εκμεταλλευτεί αυτό το χαρακτηριστικό προς όφελος της. Παρουσιάζω τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν:

• Κατάργηση του αφορολογήτου ορίου για όλους εκτός των χαμηλοσυνταξιούχων .
• Καθιέρωση φορολογικής κλίμακας ως εξής: 0-20.000 Ευρώ 5%, 20.000 - 30.000 Ευρώ 20%, 30.000 - 40.000 Ευρώ 25%, 40.000 - 60.000 Ευρώ 40%, 60.000 Ευρώ + 45%
• Έκπτωση εισοδήματος ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ. 
• Εισαγωγή ΟΛΩΝ των πολιτών για όλες τις μορφές εισοδήματος στην παραπάνω κλίμακα
• Συνεκτίμηση δηλωθέντων εισοδημάτων με κόστος διατήρησης (upkeep) περιουσιακών στοιχείων (συντήρηση ακινήτων, οχημάτων, σκαφών αναψυχής) καθώς και πληρωμή τόκων για πάσης φύσεως πιστώσεις (δεν μπορείς να δηλώνεις εισόδημα 6.000 ευρώ και να έχεις στεγαστικό δάνειο 100.000 Ευρώ)

Με αυτόν τον τρόπο οι πολίτες αποκτούν κίνητρο για να ζητούν αποδείξεις αφού όσο περισσότερες ζητήσουν τόσο λιγότερο φόρο θα πληρώσουν στο δημόσιο. Άρα αν πάω στο γιατρό και μου πει 40 χωρίς απόδειξη και 80 με απόδειξη θα του πω 80 με απόδειξη γιατί τα 80 θα αφαιρεθούν από το φορολογητέο εισόδημα. Επιπλέον, αν ο γιατρός δηλώσει χαμηλό εισόδημα δεν θα μπορεί να δικαιολογήσει το κόστος συντήρησης των περιουσιακών του στοιχείων. Επιπρόσθετα θα γίνεται διασταύρωση των αποδείξεων του εν λόγω γιατρού που θα βρίσκονται σε φορολογικές δηλώσεις άλλων πολιτών.

Αλλά το μεγαλύτερο όφελος θα είναι από την αύξηση των εσόδων του δημοσίου μέσω του ΦΠΑ. Γιατί αν αρχίσουν οι πολίτες να ζητούν αποδείξεις από τον φούρναρη μέχρι τον μεσίτη και από τον γιατρό μέχρι τον ψιλικατζή τα έσοδα του δημοσίου θα ανέβουν. Αυτό μακροπρόθεσμα θα οδηγήσει και σε μείωση του συντελεστή ΦΠΑ αφού τώρα βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα λόγω φοροδιαφυγής. Αλλά και οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι έμποροι δεν θα βγουν ζημιωμένοι αφού τα χαμηλά στρώματα θα έχουν μεγαλύτερο διαθέσιμο εισόδημα για κατανάλωση. Επομένως όλοι κερδίζουμε από ένα ορθολογικό, δίκαιο και έξυπνο σύστημα φορολόγησης. Αν δε το δημόσιο γίνει πιο παραγωγικό ως προς τις δαπάνες του τότε η φορολογία θα μπορέσει να πέσει σε ακόμα χαμηλότερα επίπεδα. Το κλειδί όμως στη φορολογία είναι: απλότητα, ευκολία, δικαιοσύνη, βεβαιότητα. Keep things simple, κλείστε τα πορτοπάραθυρα, δώστε κίνητρα για καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και όλα θα γίνουν πιο εύκολα.

Το πρόβλημα της ανεργίας

Ένα από τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας το οποίο παρέμεινε σχετικά αθέατο είναι αυτό της ανεργίας. Είναι ένα πρόβλημα ύπουλο με βαθύτατες κοινωνικές προεκτάσεις, είναι δε άλλο ένα σύμπτωμα των συστημικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία. Παλαιότερα, η ανεργία ρυθμιζόταν με τεχνητούς τρόπους, έτσι ώστε να εμφανίζεται χαμηλή. Υπήρχε η μετανάστευση, το στρατιωτικό διαρκούσε σχεδόν 3 χρόνια (οι στρατιώτες δεν θεωρούνται άνεργοι) ενώ και οι νοικοκυρές δεν θεωρούνται άνεργες. Όμως, με τη σταδιακή έκθεση της οικονομίας μας στο διεθνές οικονομικό σύστημα αυτές οι πρακτικές δε βοηθούν πλέον.

Η μετανάστευση υπάρχει ακόμα αλλά τώρα αφορά εξειδικευμένο επιστημονικό δυναμικό (brain drain) πράγμα το οποίο είναι μια απώλεια για τη χώρα με ανυπολόγιστες συνέπειες. Υπολογίζεται χονδρικά ότι το 15% όσων φεύγουν για μεταπτυχιακές/διδακτορικές σπουδές δεν επιστρέφουν πίσω, ενώ για την καταβολή διδάκτρων προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών μόνο προς τα πανεπιστήμια του Ηνωμένου Βασιλείου, 1 δις ευρώ φεύγει από τη χώρα ετησίως. Ακόμα και αυτοί που επιστρέφουν όμως δυσκολεύονται ιδιαίτερα να βρουν εργασία και όταν τη βρίσκουν αυτή δεν ανταποκρίνεται σε καμιά περίπτωση στα προσόντα και τις δεξιότητες που έχουν αποκτήσει (overqualified).

Ταυτόχρονα, η ταχύτατη αύξηση του κόστους ζωής (ταχύτερη αύξηση σε σχέση με το εισόδημα) και οι αλλαγές που επέφερε ο σύγχρονος τρόπος ζωής επιβάλλουν να εργάζονται και οι γυναίκες σε ένα ζευγάρι. Όμως λόγω του ότι η γυναίκα δημιουργεί οικογένεια, αυτό την καθιστά λιγότερο θελκτική προς έναν εργοδότη του ιδιωτικού τομέα. Μπορεί η γέννηση παιδιών να είναι εθνικά ωφέλιμη, αυτό όμως καθόλου δεν ενδιαφέρει τον εργοδότη απλούστατα γιατί μια γυναίκα εργαζόμενή του κοστίζει περισσότερο από έναν άνδρα. Λόγω και της έλλειψης οποιουδήποτε κινήτρου προς τους εργοδότες, παρατηρείται έντονη ανεργία στις νέες γυναίκες.

Υπάρχει ακόμα η ανεργία που παρατηρείται σε μεγάλες ηλικίες και αυτή αποτελεί το πιο επικίνδυνο και μεγάλο αγκάθι για την οικονομία. Αυτή κυρίως οφείλεται στο ότι ο παραγωγικός ιστός της χώρας είναι παρωχημένος και βασίζεται σε παραγωγή εντάσεως εργασίας (π.χ κλωστοϋφαντουργία), όπου πλέον υπάρχουν χώρες με πολύ χαμηλότερο κόστος εργασίας από το δικό μας. Δυστυχώς, όταν στη δεκαετία του 80 άρχισαν να πέφτουν σιγά σιγά τα σύνορα του προστατευτισμού της ελληνικής οικονομίας, δεν έγινε τίποτα για το μετασχηματισμό του παραγωγικού ιστού προς μια κατεύθυνση χρήσης υψηλής τεχνολογίας, υψηλής ποιότητας υπηρεσιών και συσσώρευσης ανθρωπίνου κεφαλαίου (εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό). Δυστυχώς, ο πενηντάρης άνεργος πολύ δύσκολα θα βρει δουλειά, απλούστατα γιατί το ναυπηγείο/βυρσοδεψείο/υφαντουργείο/κλωστήριο/υφαντουργείο κλείνει λόγω διεθνούς ανταγωνισμού.

Υπάρχουν δύο ειδών ανεργίας: ανεργία εκ πεποιθήσεως (δηλαδή υπάρχουν δουλειές τις οποίες δεν θέλουμε) και δομική ανεργία (δηλαδή δεν υπάρχουν δουλειές). Στην πρώτη κατηγορία υπάγονται δουλειές όπως εποχική γεωργική εργασία, χειρονακτική ανειδίκευτη εργασία αλλά και τεχνικής φύσεως εργασίες (υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι). Η πλειοψηφία τέτοιων εργασιών έχει περάσει στα χέρια μεταναστών, ακριβώς όπως οι έλληνες μετανάστες προηγούμενων δεκαετιών αναλάμβαναν τέτοιες εργασίες στις χώρες υποδοχής τους. Η δεύτερη περίπτωση αποτελεί το πιο σοβαρό πρόβλημα.

Στην Ελλάδα, ο μεγαλύτερος εργοδότης είναι το κράτος ενώ και αρκετές από τις ιδιωτικές επιχειρήσεις εξαρτώνται είτε από κρατικές προμήθειες είτε από κρατικές υπεργολαβίες. Το δημόσιο έχει διογκωθεί σε τέτοιο βαθμό πλέον που όχι μόνο επιπρόσθετες θέσεις εργασίας δεν μπορεί να προσφέρει αλλά θα πρέπει να μειώσει και τις δαπάνες του αν θέλει να είναι μεσοπρόθεσμα βιώσιμο (solvent). Επιπρόσθετα, η παραγωγικότητα της εργασίας στο δημόσιο τομέα είναι πολύ χαμηλή και αυτό δημιουργεί άλλου είδους στρεβλώσεις στην αγορά εργασίας. Το δημόσιο για να καταβάλει τις διογκωμένες δαπάνες μισθοδοσίας του αναγκάζεται να επιβάλει ολοένα και περισσότερους φόρους στο οικονομικό κύκλωμα. Οι επιχειρήσεις λόγω αυξημένου κόστους γίνονται ολοένα και λιγότερο ανταγωνιστικές σε σχέση με άλλες του εξωτερικού και είτε κλείνουν, είτε μεταναστεύουν. Το κράτος έχει αυξανόμενες δαπάνες και μειούμενα έσοδα και αναγκάζεται να δανειστεί. Οι εισαγωγές από το εξωτερικό αυξάνουν για να καλύψουν την εγχώρια ζήτηση (αφού ο παραγωγικός ιστός διαλύεται) και έτσι διευρύνεται το εμπορικό έλλειμμα (κοινώς μειώνεται η πίτα). Αν δεν αναδιαρθρωθεί ο παραγωγικός ιστός της χώρας οδηγούμαστε σε ένα φαύλο κύκλο, όπου το τελικό αποτέλεσμα είναι η χρεοκοπία.

Αναλογιστείτε τα εξής:

- Πόσες ιδιωτικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα έχουν τμήμα R&D?

- Πόσες παραδοσιακές βιομηχανίες κατόρθωσαν να μεταστρέψουν την παραγωγική τους δομή προς τομείς υψηλής τεχνολογίας?

- Πόσο φιλική είναι η χώρα προς επενδύσεις γενικότερα?

- Πόση γραφειοκρατία έχουμε, πόσο είναι το κόστος της και ποιό το ύψος παράπλευρων ζημιών που δημιουργεί στην οικονομία?

- Πόσα δαπανώνται κάθε χρόνο για μετεκπαίδευση εργαζομένων, για εξειδίκευση?

- Πόσα επενδύονται στην έρευνα και την τεχνολογία?

- Πόσο συνδεδεμένη με την παραγωγή είναι η τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας?

- Τι ποσοστό διείσδυσης έχουν οι νέες τεχνολογίες στην κοινωνία και στην παραγωγική διαδικασία?

- Τι στόχευση και εμβάθυνση υπάρχει προς τομείς της οικονομίας στους οποίους διαθέτουμε σαν χώρα συγκριτικό πλεονέκτημα?

- Ποιά η παραγωγικότητα του δημοσίου τομέα και πως αυτή συνδέεται με την αμοιβή της εργασίας?

- Πόσο δημόσιο χρειαζόμαστε?

Οι λύσεις υπάρχουν και έχουν δοθεί με επιτυχία από άλλες χώρες πριν από μας. Αν και είμαι γενικά κατά των συγκρίσεων μεταξύ χωρών, εντούτοις θα μπω στον πειρασμό να αναφερθώ στο παράδειγμα της Φινλανδίας. Ξεκαθαρίζω ότι παράδεισος δεν υπάρχει στη γη και καμία χώρα δεν είναι τέλεια.

Η Φινλανδία τη δεκαετία του 80 ήταν μια περιθωριακή σκανδιναβική χώρα, συνδεδεμένη με την COMECON του πρώην ανατολικού μπλοκ και με μια οικονομία κεντρικά κατευθυνόμενη. Η χώρα ήταν απομονωμένη και ζούσε στη σκιά του Σοβιετικού της γείτονα. Με την πτώση του σιδηρούν παραπετάσματος η αλλαγή υπήρξε εντυπωσιακή. Μεγάλες επενδύσεις στην παιδεία (περίπου 8% του προϋπολογισμού), στροφή στην έρευνα και την τεχνολογία (3,8% του προϋπολογισμού ετησίως, ΒΛΕΠΕ NOKIA) και εκμετάλλευση των δυνατών της σημείων (ξυλεία, χαρτοποιία). Αλλά η Φινλανδία δεν έμεινε μόνο σε αυτά. Εκμεταλλεύτηκαν ακόμη και τον τουρισμό (Χωρίο του Άγιου Βασίλη, Ξενοδοχείο στον πάγο, τουρισμός στις λήμνες), ανέπτυξαν τεχνολογίες πράσινης ανάπτυξης (στην πράξη και όχι στα συνθήματα) και εσχάτως προβάλουν πάρα πολύ και τις αερομεταφορές τους. Η χώρα έχει από τα υψηλότερα βιοτικά επίπεδα στον κόσμο, από τα μεγαλύτερα κατά κεφαλήν εισοδήματα στον κόσμο και πανευρωπαϊκά την καλύτερη επίδοση των μαθητών γυμνασίου σε βασικά μαθησιακά αντικείμενα. Η χώρα έχει χαμηλότατη ανεργία, αλλά ακόμα και αυτοί που είναι άνεργοι απολαμβάνουν ενός άριστου κοινωνικού δικτύου προστασίας με έμφαση στη μετεκπαίδευση τους. Ποιός γνώριζε τη Φινλανδία το 1981? Ποιός ήξερε τη ΝΟΚΙΑ τότε? Που είναι σήμερα σε σχέση με εμάς?

Η αμοιβή της εργασίας

Ένα από τα βασικά δομικά προβλήματα που θα κληθεί να λύσει η νέα κυβέρνηση είναι και αυτό της αμοιβής και παραγωγικότητας της εργασίας. Η στρέβλωση των δύο αυτών παραγόντων μοιραία οδηγεί και σε εκτροχιασμό της αγοράς εργασίας, πράγμα το οποίο με τη σειρά του οδηγεί σε συστημικά διαρθρωτικά προβλήματα την οικονομία της χώρας. Ας δούμε το γιατί:

Ξεκινάμε λοιπόν από μερικές παραδοχές: 

α) Είναι χρήσιμο για μια οικονομία να έχει ένα σχετικά υψηλό ποσοστό απασχολούμενων με σχέση μισθωτής εργασίας. Ένα καλό μείγμα θεωρείται μια σχέση 70 - 30 υπέρ της μισθωτής εργασίας. Αυτό είναι θεμιτό γιατί ο μισθωτός δεν έχει δυνατότητα φοροδιαφυγής ενώ προσφέρει μια σταθερή και προβλέψιμη ροή καταναλωτικής δύναμης στην οικονομία. Ακριβώς επειδή το εισόδημα του μπορεί σε γενικές γραμμές να προεξοφληθεί, είναι ευκολότερος ο δανεισμός του και άρα αποτελεί έναν επιπλέον μοχλό οικονομικής ανάπτυξης.

β) Η αμοιβή της εργασίας (δηλαδή η αποζημίωση για τον χρόνο που διαθέτουμε στον εργοδότη μας) πρέπει να συμβαδίζει με την παραγωγικότητα της εργασίας. Αν κάτι τέτοιο δεν ισχύει, τότε αρχίζουν τα προβλήματα για την οικονομία. Το πρώτο και εμφανέστερο πρόβλημα είναι ο πληθωρισμός, "η ακρίβεια" αν προτιμάτε. Οι μισθοί αυξάνουν αναντίστοιχα με την αξία της παραγωγής, η ζήτηση αυξάνει και οι τιμές ανεβαίνουν. Ειδικά δε αν μια χώρα έχει έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο αυτό οδηγεί και σε έντονη εξάρτηση από εισαγόμενο πληθωρισμό.

γ) Όλοι οι άνθρωποι λίγο ως πολύ, βάζουν το ατομικό τους συμφέρον πάνω από αυτό του συνόλου. Μεταφραζόμενο αυτό σε όρους εργασίας, σημαίνει ότι ο εργαζόμενος προσπαθεί να εργαστεί όσο το δυνατόν λιγότερο για τη μέγιστη δυνατή αμοιβή. Για να πετύχεις υψηλότερη παραγωγικότητα από τον εργαζόμενο πρέπει να υφίσταται ικανή πολιτική κινήτρων. Έχει και ιστορικά πλέον διαπιστωθεί, τι συμβαίνει σε κοινωνίες "αταξικές" όπου δεν υπάρχει κίνητρο αποδοτικότητας της εργασίας. Πρακτικά ο εργαζόμενος έχει αντικίνητρα και εργάζεται όσο το δυνατόν λιγότερο μπορεί στο χρόνο που του αναλογεί. Σε τέτοιες καταστάσεις εξαφανίζεται επίσης το κίνητρο για καινοτομία προερχόμενη από τον εργαζόμενο καθώς και η διάθεση για εξειδίκευση της εργασίας (αφού κάτι τέτοιο απαιτεί χρόνο και πνευματική προσπάθεια από πλευράς του εργαζομένου).

Ας δούμε λοιπόν τι έχουμε στην Ελλάδα. 

- Διαθέτουμε έναν ευμεγέθη αγροτικό τομέα ο οποίος στηρίζεται σε πεπαλαιωμένες μεθόδους παραγωγής, με μικρές ατομικές ιδιοκτησίες, χωρίς τεχνογνωσία και χωρίς πρακτικές έντασης κεφαλαιουχικού εξοπλισμού. Επιπρόσθετα, είναι ένας τομέας παραγωγής ο οποίος σε πολλές περιπτώσεις στηρίζεται σε μονοκαλλιέργιες οι οποίες επιδοτούνται αδρά για να παραμείνουν βιώσιμες. Άρα εδώ η παραγωγικότητα της εργασίας είναι χαμηλή, ενώ και τα φορολογικά έσοδα του δημοσίου ασταθή και χαμηλά. Ναι μεν συντηρείται ικανό κομμάτι του πληθυσμού στην ύπαιθρο, η διάρθρωση όμως της αγροτικής παραγωγής όπως είναι σήμερα δεν προμηνύει τίποτα αισιόδοξο για το μέλλον.

- Ένα πολύ υψηλό ποσοστό του εργατικού δυναμικού (~50%) είναι αυτοαπασχολούμενο, είτε σαν ελεύθεροι επαγγελματίες, είτε σαν ατομικοί επιχειρηματίες. Αυτό σημαίνει αστάθεια στο εισόδημα, έντονες αυξομειώσεις στην καταναλωτική συμπεριφορά και ενίσχυση του προκυκλικού προφίλ της οικονομίας (προκυκλική συμπεριφορά σημαίνει εκρηκτική ανάπτυξη στον ανοδικό κύκλο της οικονομίας και έντονη καθίζηση στη φάση καθόδου). Πέρα από το γεγονός ότι ο χώρος των αυτοαπασχολούμενων χειμάζεται από φαινόμενα παραοικονομίας και φοροδιαφυγής (κάτι για το οποίο ευθύνη φέρει και το κράτος και οι πολίτες), η υπερπροσφορά υπηρεσιών σε κάποια επαγγέλματα οδηγεί στην απαξίωση τους και τελικά στην καταστροφή τους. 

- Το 50% του πληθυσμού περίπου αμείβεται με σχέση μισθωτής εργασίας. Αυτό είναι ένα πολύ χαμηλό ποσοστό και είναι το χαμηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από αυτούς, οι μισοί εργάζονται στο δημόσιο με αμοιβές πολύ υψηλότερες της αντίστοιχης παραγωγικότητας. 


- Στα του δημοσίου τομέα, η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων εργάζεται με αμοιβές πολύ πάνω από την παραγωγικότητα της εργασίας και με εργασιακές συνθήκες πολύ ευνοϊκότερες του ιδιωτικού τομέα. Τα προβλήματα εντείνονται από το γεγονός ότι δεν υπάρχει ενιαία μισθολογική πολιτική για το δημόσιο και δεν υπάρχει κεντρική μηχανοργάνωση που να ελέγχει τις μισθολογικές δαπάνες του δημοσίου. Υπάρχουν επικαλυπτόμενες υπηρεσίες που πολλές φορές δυσχαιραίνουν αντί να διευκολύνουν την παραγωγή διοικητικού έργου. Υπάρχουν πολλά προβλήματα τα οποία για να αναφερθούν όλα θα χρειάζονταν σελίδες επί σελίδων. Η ουσία είναι ότι η αμοιβή της εργασίας στο δημόσιο είναι έτσι δομημένη που να αποτελεί αντικίνητρο παραγωγικής εργασίας. Σκεφθείτε: φόβος δεν υπάρχει, η δουλεία είναι μόνιμη μέχρι τη σύνταξη και δεν υπάρχει άγχος για επίτευξη παραγωγικών στόχων κλπ. Κίνητρο χρηματικό δεν υπάρχει, αφού όλα τα επιδόματα παραγωγικότητας ενσωματώνονται στον μισθό και η καταβολή τους δεν εξαρτάται από κάποιους στόχους. Δόξα δύσκολα κάποιος θα αποκτήσει εντός του δημοσίου και με τις υπάρχουσες αγκυλώσεις, οι υψηλές διοικητικές θέσεις (π.χ Γενικός Γραμματέας) αποτελούν πεδίο κομματικής εκμετάλλευσης. Ευσυνειδησία....Ακόμα και αν πάει κάποιος με το σταυρό στο χέρι, η μετριοκρατία θα τον πολεμήσει μέχρι εσχάτων γιατί ξεσκεπάζει τη δική της ανικανότητα. Θα πας κόντρα μια φορά, δύο φορές άντε και τρείς, μετά η πλειοψηφία θα συμβιβαστεί.


- Το χειρότερο όμως είναι ότι όλη αυτή η κατάσταση στέλνει ένα καταστροφικό μήνυμα στην αγορά εργασίας. Αυτό είναι "Θες να εργαστείς όσο το δυνατόν λιγότερο και να πληρώνεσαι? Θες να έχεις τη σιγουριά ότι δεν θα απολυθείς ποτέ με μισθούς πάνω από τον μέσο όρο του ιδιωτικού τομέα? Τότε έλα στο δημόσιο και εσύ, μπορείς". Όλο το πτυχιακό δυναμικό της χώρας, στη θεωρία το καλύτερο και πιο δυναμικό κομμάτι μια κοινωνίας, συνωστίζεται για μια θέση στον ήλιο του ελληνικού δημοσίου. 

- Από την άλλη, όσοι επιλέξουν τον ιδιωτικό τομέα έχουν το άγχος του φόρτου εργασίας, το άγχος των στόχων στην εργασία, τη μαύρη και ανασφάλιστη εργασία, την αβεβαιότητα αν και αύριο θα υπάρχει η δουλεία τους. Και ακριβώς επειδή η πλειοψηφία των επιχειρήσεων είναι οικογενειακού χαρακτήρα, δυνατότητα ανέλιξης δεν υπάρχει ή αν υπάρχει το τίμημα είναι εξωπραγματικά μεγάλο. Η μεγάλη πλειοψηφία δε, κρυφοκοιτάζει με ελπίδα πως θα ενταχθεί στο "άλλο" στρατόπεδο, αυτό των δημοσίων υπαλλήλων, το οποίο μπορεί να καυτηριάζει με κάθε ευκαιρία, αλλά που αποτελεί την "Ιθάκη" για όλους. 


Η χώρα έχει εισέλθει σε έναν φαύλο κύκλο οικονομικά και ένα από τα βασικά αίτια είναι η στρέβλωση και η διάρθρωση της αγοράς εργασίας. 


- Δεν ενισχύεται προς καμία κατεύθυνση ο παραγωγικός ιστός της χώρας με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν δουλειές


- Το δημόσιο για να απορροφήσει την πίεση αλλά και για ψηφοθηρικούς σκοπούς προσφέρει θέσεις εργασίας οι οποίες δεν έχουν αντικείμενο και δεν χρειάζονται


- Επιπλέον το ίδιο το δημόσιο δεν κάνει τίποτα για να διασφαλίσει την παραγωγικότητα αυτών που απασχολεί


- Τα έξοδα του δημοσίου αυξάνουν υπέρμετρα, η φορολογία πολιτών και επιχειρήσεων αυξάνει χωρίς να αυξάνει καθόλου η ανταποδοτικότητα των υπηρεσιών του δημοσίου προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.



- Οι επιχειρήσεις αποχωρούν/δεν μπορούν να ανατπυχθούν σε ένα περιβάλλον τεράστιας γραφειοκρατίας και δεν μπορούν να ανταγωνιστούν το δημόσιο ως προς τους όρους και την αμοιβή της εργασίας.


- Το δημόσιο αναγκάζεται να προσλάβει και άλλο πλεονασματικό εργατικό δυναμικό.


- Τα έξοδα του δημοσίου εκτροχιάζονται, η παραγωγικότητα πέφτει στο ναδίρ, δεν παράγουμε τίποτα, εισάγουμε τα πάντα και ανακυκλώνουμε τα χρήματα μεταξύ μας. Η πίτα ολοένα και μικραίνει γιατί φεύγει εισόδημα για εισαγωγές που δεν αναπληρώνεται. Χρεοκοπία - end of story.


Η διόγκωση του δημοσίου τομέα πέρα από ένα βέλτιστο σημείο, η χαμηλή παραγωγικότητα της εργασίας, η λανθασμένη πολιτική αμοιβής της εργασίας και οι τεράστιες μισθολογικές  (και συνεπακόλουθα συνταξιοδοτικές) δαπάνες θα οδηγήσουν με μαθηματική ακρίβεια στο implosion της οικονομίας μας. Το δημόσιο, όπως και ένα αστέρι που πεθαίνει, θα διογκωθεί σε τεράστιο βαθμό και μετά θα καταρρεύσει επεισοδιακά.

 

Περί Παιδείας

Είναι παγίως αποδεκτό ότι η καλύτερη επένδυση που μπορεί να κάνει ένα κράτος έτσι, ώστε να επιτύχει μακροπρόθεσμη και διατηρήσιμη ανάπτυξη (long term sustainable growth) είναι στον τομέα της παιδείας. Ένας υγιής τομέας παιδείας είναι όχι μόνο οικονομικά ωφέλιμος για το κράτος, αλλά οδηγεί και σε πνευματική ανάταση του έθνους. Δυστυχώς, στη χώρα μας η παιδεία έχει αντιμετωπιστεί κοντόφθαλμα, αποσπασματικά, βραχυπρόθεσμα και μέσα από τη λογική πελατειακών σχέσεων. Μπορεί η λέξη "παιδεία" να έχει γίνει αντικείμενο ιστορικών συνθημάτων και διεκδικήσεων στο πρόσφατο ιστορικό μας παρελθόν, η αλήθεια όμως είναι ότι οι περισσότερες ενέργειες που έχουν γίνει παρέμειναν στο πλαίσιο των συνθημάτων και της δημαγωγίας. Το λυπηρό είναι ότι τα μέτρα τα οποία χρειάζονται για να επιτευχθεί εξυγίανση και εύρυθμή λειτουργία του χώρου εφαρμόζονται με επιτυχία σε χώρες του Δυτικού κόσμου στις οποίες μάλιστα διαπρέπουν αρκετοί Έλληνες επιστήμονες και ακαδημαϊκοί. Ας δούμε λοιπόν μερικά μέτρα και προτάσεις για το Ελληνικό σύστημα παιδείας:

- Μια μεταρρύθμιση θα πρέπει να ξεκινήσει με βάση την αρχή της αξιοκρατίας. Μόνο οι καλύτεροι πρέπει να είναι δάσκαλοι για τα παιδιά μας. Αυτό σημαίνει εξετάσεις πρόσληψης για όλους (νηπιαγωγοί, δάσκαλοι, καθηγητές) όχι με βάση την αποστήθιση ύλης από φροντιστήρια για το ΑΣΕΠ, αλλά με εξετάσεις ελεύθερης ύλης όπως το GRE, όπου αξιολογείται η κρίση και η ευστροφία του υποψήφιου και όχι η ικανότητα παπαγαλίας. 

- Συνεχής επαναξιολόγηση του διδακτικού προσωπικού από ανεξάρτητη αρχή (external reviewer) με ποιοτικά κριτήρια. 

- Συνεχή μετεκπαίδευση του διδακτικού προσωπικού. 

- Αξιοποίηση του λιμνάζοντος προσωπικού και εξορθολογισμός των προσλήψεων. Αλλού υπάρχουν τεράστιες ελλείψεις και ωρομίσθιοι/αναπληρωτές και αλλού δεν έχουν αντικείμενο οι καθηγητές. 

- Πρόσληψη διοικητικού προσωπικού για τις υπηρεσίες του υπουργείου αλλά και για την διοικητική υποστήριξη του σχολείου. Όχι, οι αποσπάσεις και οι καθηγητές πληροφορικής που  συχνά δεν έχουν ώρες διδασκαλίας και αξιοποιούνται σαν μηχανογράφοι δεν αποτελεί λύση.

- Προσχολική αγωγή υψηλού επιπέδου με τους κατάλληλους ανθρώπους και τις κατάλληλες υποδομές. Τα ωράρια εργασίας των κρατικών παιδικών σταθμών και νηπιαγωγείων πρέπει να ανταποκρίνονται στα ωράρια εργασίας των εργαζομένων. Οι χώροι στέγασης των νηπιαγωγείων και παιδικών σταθμών πρέπει να είναι τέτοιοι που να μπορούν να φιλοξενήσουν μικρά παιδιά και βρέφη και να μη θυμίζουν γκαράζ αυτοκινήτων. 

- Δημοτικά σχολεία: Καταρχήν πρέπει να σταματήσει το άθλιο φαινόμενο της διπλοβάρδιας παντού. Δεν περιποιεί τιμή στη χώρα μας κάτι τέτοιο ενώ φανερώνει υπανάπτυξη. Τα σχολικά κτήρια πρέπει να έχουν σύγχρονες υποδομές και να μη θυμίζουν τις φυλακές Κορυδαλλού. Το δημοτικό σχολείο πρέπει να είναι τόπος χαράς για το παιδί και όχι μαρτυρίου. 

- Αλλαγή στις παιδαγωγικές μεθόδους. Τα παιδιά φορτώνονται από μικρή ηλικία με τεράστια ποσότητα στείρας ύλης η οποία οδηγεί σε φροντιστήρια! Ελαφρώστε την ύλη, τα παιδία πρέπει να έχουν και ελεύθερο χρόνο για άλλες δραστηριότητες (παιχνίδι, αθλητισμός, μουσική). Τα βιβλία πρέπει να είναι μικρά, εύχρηστα, εικονογραφημένα και υψηλής ποιότητας εκτύπωσης. 

- Πρέπει να σταματήσει το φαινόμενο της εκτύπωσης, κάθε χρόνο, νέων βιβλίων για τους μαθητές. Στο εξωτερικό (Καναδάς, Φινλανδία) τα βιβλία είναι κοσμήματα (υψηλής ποιότητας χαρτί/εξώφυλλο) για να αντέχουν σε παρατεταμένη χρήση. Οι μαθητές τα παραλαμβάνουν στην αρχή του χρόνου είτε καινούργια είτε χρησιμοποιημένα και τα αποδίδουν στο τέλος του έτους για να τα χρησιμοποιήσουν οι επόμενοι. Όσα καταστρέφονται πληρώνονται από τους γονείς. Έτσι το παιδί αποκτά καλά βιβλία, μαθαίνει να σέβεται τα δημόσια αγαθά (και όχι να τα βεβηλώνει και να τα καίει, δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από την καταστροφή ενός βιβλίου, δηλώνει πνευματική καθυστέρηση. Από την Ιστορία γνωρίζετε ποιοί κατέστρεφαν και έκαιγαν βιβλία στην πυρά). Το παιδί μαθαίνει στην πράξη να έχει οικολογική συνείδηση  (σκεφθείτε πόσο χαρτί πετιέται κάθε χρόνο). 

- Δανειστικές βιβλιοθήκες σε κάθε σχολείο. Το βιβλίο για το παιδί είναι ένας κόσμος μαγικός, ένας κόσμος φαντασίας που του ανοίγει νέους ορίζοντες. Ένα παιδί μπορεί να μάθει πολλά περισσότερα από ένα βιβλίο που θα δανειστεί από μια βιβλιοθήκη από ότι από το βαρετό σχολικό του βοήθημα. Οι βιβλιοθήκες είναι ανεκτίμητος πνευματικός πλούτος. Οι βιβλιοθήκες είναι ένα παράθυρο προς τη γνώση για παιδιά φτωχότερων οικογενειών που δεν διαθέτουν την πολυτέλεια να αγοράσουν βιβλία. 

- Έμφαση στη γυμναστική, τη μουσική, την αγωγή του πολίτη, την οικολογία, την πληροφορική, ΣΤΗΝ ΣΚΕΨΗ. 

- Δευτεροβάθμια εκπαίδευση: Τόπος μαρτυρίου για τους γονείς και τους μαθητές. Και εδώ ισχύουν τα παραπάνω με κάποιες διαφορές. Σκοπός δεν θα πρέπει να είναι η παπαγαλία και η στείρα γνώση. Σκοπός πρέπει να είναι να αποκτηθούν βασικές γνώσεις και να παραμείνουν για πάντα κτήμα των μαθητών.  Έμφαση στις ομαδικές εργασίες. Έμφαση στη διαλογικού τύπου διδασκαλία. Εξέταση των μαθητών, όχι για να πιαστούν αδιάβαστοι, όχι για να δούμε αν ξέρουν την υποσημείωση της σελίδας 137, αλλά για να δούμε αν πραγματικά κατέχουν πέντε βασικά πράγματα τα οποία θέλουμε να ξέρουν. Το να μάθει απέξω ένας μαθητής μια ημερομηνία, έναν μαθηματικό τύπο, μια μετάφραση αρχαίου κειμένου δεν προσφέρει τίποτα. Δέκα λεπτά μετά την εξέταση ή το διαγώνισμα θα το έχει ξεχάσει. Ενώ λύσει μια άσκηση, αν κάνει μια εργασία, αν αναζητήσει μια πληροφορία από το διαδίκτυο, αν εκφράσει τεκμηριωμένα μια άποψη, το πιθανότερο είναι ότι η γνώση θα του μείνει.  Πρέπει με κάθε τρόπο να αλλάξει το νοσηρό περιβάλλον της φροντιστηριακής παραπαιδείας με την οποία έχουμε συμβιβαστεί και έχουμε μάθει να ζούμε. Φροντιστήριο σημαίνει μασημένη τροφή, σημαίνει νέους ανίκανους να σκεφθούν και να διαλογισθούν, σημαίνει στείρα γνώση μόνο για να επιτύχεις μια εξέταση. Πρέπει να αποσυνδεθεί τελείως το απολυτήριο του λυκείου από την είσοδο στο πανεπιστήμιο. Εδώ μπορεί να εφαρμοστεί είτε το Γαλλικό σύστημα (εισαγωγή όλων στο πρώτο έτος και συνέχιση για το πτυχίο βάση των ακαδημαϊκών επιδόσεων του πρώτου έτους), το Γερμανικό (12 έτη υποχρεωτικής εκπαίδευσης, απολυτήριο λυκείου και μετά για όσους θέλουν να συνεχίσουν, ένας χρόνος προπαρασκευαστικός άσχετος από τη διαδικασία του λυκείου που οδηγεί σε εξετάσεις για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο). Υπάρχει βέβαια και το αγγλοσαξονικό μοντέλο όπου το κάθε πανεπιστημιακό ίδρυμα καθορίζει τα δικά του ακαδημαϊκά κριτήρια εισαγωγής με βάση το όνομα του κάθε πανεπιστημιακού ιδρύματος όπου και πάλι η διαδικασία είναι άσχετη με το απολυτήριο του λυκείου. Αν δεν καταργηθεί το υπάρχον ισοπεδωτικό πνευματικά σύστημα παραπαιδείας για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν υπάρχει προοπτική αναβάθμισης της παιδείας στη χώρα μας. Το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να πάψουμε να παραμυθιαζόμαστε περί "δημόσιας και δωρεάν παιδείας".

- Πανεπιστήμιο: από που να αρχίσει και από που να τελειώσει κανείς. Ο χώρος μυρίζει χειρότερα και από νεκροτομείο και το πτώμα βρίσκεται σε προχωρημένη αποσύνθεση. Για αρχή αξιοκρατία: Αξιολόγηση συνεχής των διδασκόντων με ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια (αριθμός δημοσιεύσεων, impact factor δημοσιεύσεων, ποιότητα διδασκαλίας από αξιολόγηση φοιτητών κ.α). Αξιολόγηση τμημάτων και ιδρυμάτων από εξωτερικούς παρατηρητές και χρηματοδότηση τους ανάλογα με τις επιδόσεις τους. Πρόσληψη των καλύτερων και κίνητρα για την προσέλκυση τους και την παραμονή τους. 

- Έξωση των πολιτικών κομμάτων από τα πανεπιστήμια. Η πολιτική δεν έχει καμιά δουλειά μέσα στα πανεπιστήμια. Ναι στην εκπροσώπηση των φοιτητών αλλά όχι μέσω κομμάτων. Η σημερινή άθλια κατάσταση μόνο παραμάγαζα και εξαρτήσεις έχει δημιουργήσει. 

- Συμβολικά δίδακτρα για τους φοιτητές και πληρωμή αντιτίμου για τα βιβλία και για τις άλλες παροχές του πανεπιστημίου. Εξαίρεση των οικονομικά ασθενών. Αν π.χ η οικογένεια μου έχει εισόδημα άνω των 35.000 Ευρώ, το να δώσω σαν φοιτητής το συμβολικό ποσό των 400 Ευρώ το χρόνο σαν δίδακτρα δεν θα με επιβαρύνει οικονομικά. Κάτι τέτοιο θα προσφέρει έσοδα στο πανεπιστήμιο το οποίο θα τα χρησιμοποιήσει πέρα από την κρατική χρηματοδότηση για να αναμορφώσει τα κτήρια, να προσλάβει τους καλύτερους μέσω παροχής οικονομικών κινήτρων και να προσφέρει παροχές στους φοιτητές (βιβλιοθήκη, computer clusters κλπ). 

- Τα "δημόσια - δωρεάν συγγράμματα" είναι μια παρωδία που οδηγεί σε εκτύπωση σημειώσεων/μεταφράσεων/σκουπιδιών για να γεμίζουν οι τσέπες κάποιων. Ισχυρή χρηματοδότηση στις βιβλιοθήκες και παροχή πολλών αντιγράφων στους φοιτητές από εκεί (όπως γίνεται σε όλο τον κόσμο). Οικονομικό βοήθημα (με τη μορφή κουπονιού και όχι χρήματος) για την αγορά βιβλίων για τους οικονομικά ασθενέστερους. Οι οικονομικά ισχυροί ας τα αγοράσουν τα βιβλία τους (έτσι ίσως τα εκτιμήσουν κιόλας). 

- Παροχή εστίασης όχι μέσω επινοικίασης κιλικίων σε εταιρείες catering, όχι δωρεάν και ανεξέλεγκτα (π.χ λέσχη ΑΠΘ) αλλά με ένα χαμηλό αντίτιμο και έλεγχο δικαιούχων (π.χ λέσχη πανεπιστημίου ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, αλλά και όλες οι φοιτητικές λέσχες στο εξωτερικό). Αναβάθμιση των φοιτητικών εστιών και εύρεση στέγης από το πανεπιστήμιο για όλους τους πρωτοετής φοιτητές από άλλες πόλεις. Εγγύηση ποιότητας από το πανεπιστήμιο για ενοικιαζόμενα διαμερίσματα που διατίθενται σε φοιτητές. Χτίσιμο φοιτητικών εστιών έναντι ενοίκιου από το ίδιο το πανεπιστήμιο. 

- Και εδώ ισχύουν τα παραπάνω: εστίαση στη γνώση και όχι στην αποστήθιση. Ελεύθερα και προσβάσιμα όλα τα παλαιά θέματα των εξετάσεων (past papers) για να σταματήσει το άθλιο εμπόριο θεμάτων. Εξετάσεις όχι για να πιαστούν αδιάβαστοι οι φοιτητές αλλά για να δείξουν ότι κατέχουν βασικά θέματα του μαθήματος. ΠΑΤΑΞΗ του φαινομένου της αντιγραφής το οποίο δείχνει πνευματική καθυστέρηση και είναι καταφανέστατα άδικο. 

- Εκτεταμένο σύστημα υποτροφιών για τους φτωχότερους φοιτητές. 

- Κατάργηση του ασύλου! Το άσυλο είναι πνευματικό, άσυλο ιδεών, δεν είναι άσυλο από αξιόποινες πράξεις όπως εμπόριο πειρατικών ειδών, εμπόριο ναρκωτικών, φθορά δημόσιας περιουσίας. Ας αποβάλουμε επιτέλους τα μεταπολιτευτικά μεταχουντικά φοβικά μας σύνδρομα και ας κοιτάξουμε κατάματα την αλήθεια.

Θα μπορούσα να γράψω πολλά πολλά ακόμα. Πράγματα τα οποία είναι αυτονόητα και εφαρμόζονται σε άλλες χώρες της "Δύσης" στην οποία λέμε ότι ανήκουμε. Η παιδεία είναι πολλαπλασιαστής για την οικονομία και το έθνος. Ένα βάζεις, δέκα παίρνεις πίσω. Όχι όμως έτσι όπως είναι δομημένη τώρα στην Ελλάδα. Ας κάνουμε απλά αυτά που είναι επιτυχημένα σε άλλες χώρες και που μπορούν να εφαρμοστούν στην Ελλάδα. Η παιδεία είναι το μόνο μέσο που έχει ο φτωχός να ανέλθει στην κοινωνία. Ο πλούσιος πάντα θα έχει πρόσβαση στα καλύτερα μέσα. Η καταστροφή της δημόσιας παιδείας με τη στήριξη ΟΛΩΝ των κομμάτων μόνο θετικές υπηρεσίες δεν προσφέρει στα συμφέροντα των πολλών και οικονομικά ασθενέστερων. Ο πλούσιος θα στείλει το παιδί του στον ιδιωτικό παιδικό σταθμό, δημοτικό, γυμνάσιο λύκειο και μετά στο εξωτερικό στα καλύτερα πανεπιστήμια. Ο φτωχός θα υποστεί την υποβάθμιση και έτσι στερείται όλη η χώρα. Και αυτό γιατί ο λαμπρός επιστήμονας, ο γιατρός, ο ακαδημαϊκός δεν έχει γαλάζιο αίμα στις φλέβες του. Το ότι είσαι πλούσιος δε σημαίνει ότι θα είσαι ο επόμενος Αϊνστάιν. Άρα και η χώρα γίνεται φτωχότερη πνευματικά καταστρέφοντας το σύστημα παιδείας της.  ΚΑΝΕΝΑ ΚΟΜΜΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΕΙ ΤΙΣ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ. Κανέναν κόμμα δεν έχει υποστηρίξει ΕΜΠΡΑΚΤΑ την αξιοκρατία!!

Οικονομική Κρίση: Η επόμενη μέρα

Σε συνέχεια του προηγούμενου άρθρου περί δημοσιονομικών, σήμερα θα αναφερθούμε στην επόμενη μέρα της κρίσης. Μια από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η παγκόσμια οικονομία δεν είναι τόσο η έξοδος από την κρίση αφού κάτι τέτοιο έχει σε μεγάλο βαθμό πραγματοποιηθεί. Δεν είναι καν ή επιστροφή στην ανάπτυξη αφού και αυτό εύκολα ή δύσκολα θα επιτευχθεί. Ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος αυτή τη στιγμή είναι η αποφυγή μιας δεύτερης οικονομικής ύφεσης. Και εξηγούμαι:

Κατά γενική ομολογία θεωρείται ότι οι παγκόσμιες οικονομικές αρχές (Κεντρικές Τράπεζες, Διεθνείς Οργανισμοί, Κυβερνήσεις μεγάλων χωρών) έλαβαν τα κατάλληλα μέτρα ενίσχυσης ρευστότητας προκειμένου να αποτρέψουν μια μεγάλη συστημική κρίση τύπου 1929 και να σταματήσουν τη βύθιση της οικονομίας. Όλα τα μέτρα που πάρθηκαν (πακέτο Paulson στην Αμερική, παρεμβάσεις FED, ΕΚΤ, κρατικά πακέτα στήριξης, κρατικοποιήσεις τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών) συνεπάγονται τεράστιο κρατικό δανεισμό ο οποίος κάποια στιγμή θα πρέπει να αποπληρωθεί. Ο φόβος είναι ότι, καθώς σιγά - σιγά θα αναθερμαίνεται η οικονομία, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αρχίσουν να αποπληρώνουν τα τεράστια χρέη τα οποία έχουν συσσωρευτεί. Εάν η αποπληρωμή γίνει απότομα τότε η οικονομία κινδυνεύει να "μείνει" από καύσιμα και να οδηγηθούμε σε νέα φάση στασιμότητας ή ύφεσης. Εάν η αποπληρωμή αφεθεί για το μέλλον, υπάρχει ο κίνδυνος να καταστεί πολύ δύσκολη λόγω μελλοντικής αύξησης των επιτοκίων (αύξηση των εξόδων για τοκοχρεολύσια, δυσχέρεια αναχρηματοδότησης του χρέους). Το παραπάνω σενάριο δεν είναι επιστημονικής φαντασίας και έχει παρατηρηθεί και στο παρελθόν (Ύφεση Η.Π.Α 1937 - 1939, Ιαπωνία 1998) όταν μετά από βαθιά κρίση και αρχική έξοδο επιχειρήθηκε αποπληρωμή των οφειλών του δημοσίου.

Επιστρέφοντας στην ελληνική πραγματικότητα μπορεί κανείς να κατανοήσει το μέγεθος του προβλήματος που περιμένει την όποια μελλοντική κυβέρνηση της χώρας. Η Ελλάδα είναι μια χώρα που αύξανε συνεχώς το χρέος της τα τελευταία 30 χρόνια σπαταλώντας τα δανεικά για καταναλωτικούς/μη παραγωγικούς σκοπούς. Ενώ η οικονομική λογική λέει ότι σε περιόδους έντονης ανάπτυξης μειώνεις τα χρέη σου, εμείς αυξήσαμε το δανεισμό μας. Ακολουθήσαμε τη λογική του υπερκαταναλωτισμού, όπως ακριβώς θα έκανε κάποιος ασύδοτη χρήση της πιστωτικής του κάρτας. Σαν χώρα, πληρώνουμε τόσα χρόνια την ελάχιστη καταβολή και αυξάνουμε διαρκώς το υπόλοιπο. Για κακή μας τύχη, το όριο της πιστωτικής μας κάρτας χτύπησε εν μέσω οικονομικής κρίσης και οι δανειστές μας ζητούν αποπληρωμή. Εμείς πολύ θα θέλαμε μια αύξηση ορίου της κάρτας μας για να συνεχίσουμε να ζούμε μια άσωτη ζωή πέρα από τις οικονομικές μας δυνατότητες. Οι δανειστές μας όμως λένε ότι δεν μπορούν να επεκτείνουν την πίστωση μας και ότι έχουν κάνει κάτι τέτοιο πολλές φορές στο παρελθόν. Άρα έρχεται η ώρα της αποπληρωμής.

Η Ελλάδα έχει μια έντονα κρατικοδίαιτη οικονομία με τεράστιο, σπάταλο και αναποτελεσματικό δημόσιο τομέα, ενώ και ο ιδιωτικός τομέας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από κρατικό χρήμα (προμήθειες, εργολαβίες) για να κινηθεί. Αυτό σημαίνει ότι οι δαπάνες του δημοσίου δεν μπορούν να μειωθούν πολύ απότομα γιατί κάτι τέτοιο θα προκαλέσει τεράστιο σοκ στην οικονομία με πολύ αρνητικές επιπτώσεις. Επιπλέον, οι δαπάνες του δημοσίου δεν μπορούν να αυξηθούν ώστε να αναθερμάνουν την οικονομία, γιατί η χώρα έχει ήδη δυσβάσταχτα υψηλό χρέος. Αυτό το υψηλό χρέος είναι η ωρολογιακή βόμβα που περιμένει να εκραγεί όταν θα αυξηθεί το κόστος του δανεισμού. Αυτή τη στιγμή η χώρα δανείζεται με βάση κάποιο benchmark (ομόλογα του γερμανικού δημοσίου), συν περιθώριο κέρδους/ρίσκου που καθορίζει η αγορά. Αυτή τη στιγμή και το benchmark είναι πολύ χαμηλά (λόγω αποκλιμάκωσης του κόστους δανεισμού διεθνώς) αλλά και το margin είναι σε πολύ καλά επίπεδα. Όταν όμως η Γερμανική οικονομία εξέλθει της κρίσης τα επιτόκια θα ανέβουν σταδιακά, καθιστώντας το κόστος δανεισμού της οικονομίας μας πανάκριβο. Επιπλέον, οι διαρθρωτικές αδυναμίες της οικονομίας μας θα οδηγήσουν τις χρηματαγορές να αυξήσουν το margin. Και σκεφθείτε ότι κάθε ποσοστιαία μονάδα απόκλισης από τα γερμανικά ομόλογα αυξάνει το κόστος για τόκους κατά περίπου 1 δις ευρώ/έτος. 

Το συμπέρασμα δυστυχώς είναι ότι είμαστε μπροστά σε ένα οικονομικό αδιέξοδο σαν χώρα. Το μεγαλύτερο δυστύχημα είναι ότι κανείς από τους εν δυνάμει κυβερνώντες δε λέει την αλήθεια προς τα έξω. Το κακό είναι ότι η αλήθεια κάποια στιγμή πάντα βγαίνει στην επιφάνεια και όσο αργεί αυτό, τόσο πιο επώδυνα γίνονται τα πράγματα.

Η λύση υπάρχει και απαιτεί θυσίες. Για να γίνουν αυτές οι θυσίες ήρθε η ώρα να ακούσει ο κόσμος μερικές αλήθειες. Και να θυμάστε ότι η μισή αλήθεια ισοδυναμεί με ψέμα. Ας δούμε λοιπόν τη λύση:

- Σταδιακή και ομαλή περικοπή των δαπανών του δημοσίου και περιστολή της σπατάλης. Αυτό σημαίνει κομμένες επιτροπές, επιδόματα, εκτός έδρας, υπερτιμολογήσεις, δαπάνες τοπικής αυτοδιοίκησης εκτός προϋπολογισμού, ειδικοί λογαριασμοί, χρέη ΔΕΚΟ, κλπ κλπ. Σημαίνει χρήση πληροφορικής με σωστό τρόπο (βλέπε και προηγούμενο άρθρο Καθημερινής 20/09/2009)

- Σταδιακή αποπληρωμή των χρεών του δημοσίου προς τρίτους (χρέη νοσοκομείων, ΙΚΑ, πληρωμή εργολάβων για εκτελεστέα έργα κλπ)

- Εξίσωση της παραγωγικότητας της εργασίας με το μισθό. Πολύ σημαντικό αυτό! Η συλλογικότητα έχει ισοπεδώσει και καταστρέψει την παραγωγικότητα στην Ελλάδα. Οι μισθοί πρέπει να είναι δομημένοι ως εξής: Συλλογική σύμβαση εργασίας για να λάβεις τον Χ μισθό σου. Εάν είσαι καλός στην εργασία βάσει ποιοτικών και ποσοτικών κριτηρίων θα λάβεις, για παράδειγμα, Χ + 30% . Τα επιδόματα ΔΕΝ αποτελούν κίνητρο εργασίας γιατί θεωρούνται δεδομένα. Θέλεις να ξυθείς? Κανέναν πρόβλημα, θα πάρεις Χ. Θέλεις να δουλέψεις? Θα πάρεις Χ + Bonus ανάλογα με το πόσο δούλεψες. ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΙΣΟΠΕΔΩΝΕΤΑΙ Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΥ ΜΕ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ, ΤΟΥ ΜΕΤΡΙΟΥ ΜΕ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΥ. Δεν μπορούμε να βγούμε από το βούρκο αν δεν καταλυθεί η ΜΕΤΡΙΟΚΡΑΤΙΑ που βασιλεύει σ' αυτήν τη χώρα.

- Στροφή δαπανών προς τομείς που αποδεδειγμένα δίνουν πολλαπλάσια οφέλη στην ανάπτυξη. Δεν θα ανακαλύψουμε τον τροχό, αυτό έχει γίνει πολύ πιο πριν στο παρελθόν. Οι τομείς αυτοί κατά κύριο λόγο είναι η παιδεία και η έρευνα και τεχνολογία. Αν όμως δε λύσουμε πρώτα το πρόβλημα της μετριοκρατίας το να ρίξουμε δαπάνες σ' αυτούς τους τομείς όπως είναι τώρα, είναι σα να κάνουμε μια τρύπα στο νερό. Επιτέλους πρέπει οι καλύτεροι να αξιοποιηθούν στην Ελλάδα. Το να υπερηφανευόμαστε ότι έχουμε τους καλύτερους επιστήμονες ΕΚΤΟΣ Ελλάδας είναι ντροπή για τη χώρα. Σημαίνει ότι δεν μπορούμε να τους κρατήσουμε και να τους αξιοποιήσουμε εδώ.

Κουραστικά θα επαναλάβω ότι όσο καθυστερούμε τις λύσεις τόσο πιο δύσκολα θα λυθεί το πρόβλημα. Επιτέλους ας σκεφτούμε τα παιδία μας και τις επόμενες γενιές στους οποίους κληρονομούμε τεράστια προβλήματα αν εμείς δεν συγκινούμαστε.

Δημόσιο χρέος και προεκλογικές εξαγγελείες

Ακούγονται καθημερινά διάφορες προεκλογικές εξαγγελείες και από τα δύο κόμματα οι οποίες μετά τιμολογούνται. Άλλος λέει 10 δις, άλλος 3 δις και γενικά επικρατεί μια ωραία ατμόσφαιρα λες και τα δις ευρώ είναι στραγάλια. Το πρόβλημα της χώρας δεν είναι αυτό καθεαυτό το έλλειμμα και το ύψος του δημοσίου χρέους, αλλά τα αίτια του και προς τα που κατευθύνεται όλο αυτό το χρέος.

Είναι θεμιτό για μια οικονομία να δανείζεται, ιδίως σε περιόδους κρίσης, έτσι ώστε τα δανεικά χρήματα να τα κατευθύνει σε στοχευμένες δράσεις αναθέρμανσης της οικονομίας. Ιδανικά δηλαδή, η κυβέρνηση αναζητεί τρόπους να οδηγήσει την οικονομία σε ανάπτυξη με απώτερο στόχο την διατηρήσιμη ανάπτυξη.

Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι δανειστήκαμε τα τελευταία 25 χρόνια με μοναδικό και πρωτεύοντα στόχο την τόνωση της εγχώριας ζήτησης ενώ ταυτόχρονα ο όποιος παραγωγικός ιστός της χώρας αφέθηκε στην τύχη του. Σίγουρα έγιναν πολλά αναγκαία έργα υποδομής, όμως αυτά από μόνα τους δεν αρκούν. Τα έργα υποδομής αποτελούν ικανή και αναγκαία συνθήκη για την οικονομική ανάπτυξη όμως από μόνα τους δεν δίνουν μακροπρόθεσμη ανάπτυξη στην οικονομία. Χρειάζονται και δράσεις ενίσχυσης της παραγωγικότητας της χώρας. Κλασσικό παράδειγμα εδώ, οι Ολυμπιακές υποδομές της χώρας οι οποίες στοίχισαν πακτωλό (δανεικών) χρημάτων και μετά αφέθηκαν στην τύχη τους.

Επιπλέον ξοδεύτηκαν δανεικά προκειμένου να αυξηθεί δραματικά το μέγεθος του δημοσίου τομέα χωρίς ταυτόχρονα να υπάρχουν ασφαλιστικές δικλείδες ως προς την παραγωγικότητα της εργασίας αυτών που απασχολούνται εκεί. Δημιουργήθηκε μια τεχνητή αίσθηση ευημερίας, ότι δουλεύοντας λίγο μπορούμε να απολαύσουμε ένα ευρωπαϊκό επίπεδο ζωής. Όταν τα περιθώρια δανεισμού της εθνικής οικονομίας έφτασαν στα όρια τους και αφού οι ανελαστικές δαπάνες του προϋπολογισμού για τόκους και δαπάνες μισθοδοσίας έφθασαν στο ταβάνι, τότε μπήκαμε και στο κόλπο της πλήρους απελευθέρωσης της καταναλωτικής και επιχειρηματικής πίστης των εμπορικών τραπεζών. Στήθηκε αρχές του 2000 ένα τεράστιο πανηγύρι όπου όλοι ήταν ευτυχισμένοι!

- Οι τράπεζες γιατί μοίραζαν δάνεια σε όποιον μιλούσε ελληνικά και εμφάνιζαν διαρκώς αυξανόμενα κέρδη,

- Το ελληνικό δημόσιο γιατί έδωσε επιτυχώς τη σκυτάλη τροφοδότησης της εγχώριας ζήτησης στις εμπορικές τράπεζες, ενώ αύξανε και τα φορολογικά του έσοδα και επιπλέον εμφανιζόταν και μια τεχνητή οικονομική αύξηση 4-5%

- Τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις γιατί πίστεψαν ότι ανακάλυψαν το El Dorado του εύκολου χρήματος.

Μόνο που το πανηγύρι είχε ημερομηνία λήξης. Γιατί ο δανεισμός του δημοσίου, των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων έφθασε στα όρια του χωρίς να έχει αυξηθεί καθόλου η παραγωγική δυνατότητα της χώρας. Δανειζόμαστε ουσιαστικά όλοι για να εισάγουμε την πλειονότητα των αγαθών που καταναλώνουμε, δανειζόμαστε για να πληρώσουμε μισθούς που δεν αντιστοιχούν στην παραγωγικότητα της εργασίας. Η ανάπτυξη της οικονομίας ήταν πλασματική γιατί οφειλόταν κυρίως σε έντονη οικοδομική δραστηριότητα (προϊόν δανεισμού) και σε αύξηση εισαγωγής αγαθών ( = εκτίναξη εμπορικού ελλείμματος σε επίπεδα ρεκόρ με ταυτόχρονη αύξηση δανεισμού), δηλαδή οικονομική ανάπτυξη μέσω της υπεραξίας που παράγεται από τον κύκλο των εισαγομένων αγαθών. Σε όλα αυτά προσθέστε και την απουσία αποτελεσματικού μηχανογραφικού συστήματος η οποία σε συνδυασμό με τον κυκεώνα κανονισμών και νόμων που διέπουν το οικονομικό κύκλωμα οδηγούν στη διαφθορά και την παραοικονομία.

Όσο η οικονομία φαινομενικά κάλπαζε απολαμβάνοντας τα δανεικά και τα ευρώ-πακέτα, όλα ήταν ρόδινα και ιδανικά. Και αντί οι κυβερνήσεις να συμμαζέψουν τις δαπάνες και τα ελλείμματα στη φάση της ανόδου, τα αύξαναν ποντάροντας στην αέναη ανάπτυξη της οικονομίας στο 4-5% με δανεικά. Η οικονομική κρίση το μόνο που έκανε ήταν να φέρει στην επιφάνεια όλη αυτή τη δυσωδία που όλες ανεξαιρέτως οι κυβερνήσεις έκρυβαν επιμελώς κάτω από το χαλί με τη λογική ότι «και γιατί να πάρω εγώ επώδυνα μέτρα? Ας τα πάρει ο επόμενος! Εγώ θα δανειστώ για να βγάλω το σήμερα και για το αύριο ας φροντίσει ο επόμενος!»

Όλα τα παραπάνω συνδυάστηκαν και με υπερθέρμανση της οικονομίας που οδήγησε σε έναν ξέφραγο πληθωρισμό. Αφού μπήκε τόσος δανεικός αέρας στο σύστημα ήταν λογικό οι τιμές να πάρουν την ανηφόρα και να αυξήσουν ακόμα περισσότερο την ανισορροπία παραγωγικότητας – αμοιβής της εργασίας. Οι τιμές προσέγγισαν ταχύτατα τον μέσο όρο της Ευρωζώνης αλλά η παραγωγικότητα παρέμεινε καθηλωμένη χαμηλά.

Κάπως έτσι φθάσαμε εδώ που φθάσαμε. Και επειδή οι διαπιστώσεις δε λύνουν το πρόβλημα πρέπει πάσει θυσία να αποφευχθεί η προδιαγραφόμενη πορεία της οικονομίας μας  προς μια παρατεταμένη περίοδος αποπληθωρισμού. Το δημόσιο θα πρέπει σταδιακά να περικόψει τις δαπάνες του και ταυτόχρονα, να συνδέσει τις μισθολογικές του δαπάνες με την παραγωγικότητα των εργαζομένων που απασχολεί. Η μείωση των μισθολογικών δαπανών του δημοσίου που σήμερα απορροφούν ένα σεβαστό κομμάτι της πίτας θα επιτρέψει είτε τη μείωση του δανεισμού, είτε τη χρήση του σαν εργαλείο ανάπτυξης (αν και τα περιθώρια για τη δεύτερη περίπτωση έχουν στενέψει ασφυκτικά). Ενδεχόμενη περικοπή των δαπανών του δημοσίου, ίσως επιτρέψει την αποπληρώμη του τεράστιου χρέους του δημοσίου προς τρίτους, που σήμερα αντιστοιχεί στο 4,5% του ΑΕΠ της χώρας (περίπου 11 δις ευρώ) και αυτόματα αυτό θα αναζωογονήσει την αγορά.  Παράλληλα πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια να στραφούν πόροι προς τομείς που αποδεδειγμένα μπορούν να προσφέρουν στην οικονομική ανάπτυξη (έρευνα και τεχνολογία, υπηρεσίες παιδείας, υπηρεσίες υγείας, τραπεζικές υπηρεσίες, τουρισμός υψηλής ποιότητας, τηλεπικοινωνίες, παραγωγή κηπευτικών υψηλής ποιότητας, μεταποίηση αγροτικών προϊόντων κ.α). 

Δυστυχώς όμως, διαπιστώνεται ότι για άλλη μια φορά οι εξαγγελείες του εν δυνάμει κόμματος εξουσίας στερούνται λογικής και οικονομικής πραγματικότητας. Πέρα από τα όσα φεδρά ακούγονται περί κρατικοποιήσεων και τα οποία αποτελούν προεκλογικά πυροτεχνήματα, πέρα από τις αοριστολογίες περί πράσινης ανάπτυξης, αυτό που δεν ακούγεται είναι με ποιές συγκεκριμένες δράσεις θα περισταλούν οι μη παραγωγικές δημόσιες δαπάνες. Ή αν θέλετε, πως θα αποκτήσει αξία το δημόσιο χρήμα και με ποιόν τρόπο θα οδηγηθεί σε αναπτυξιακές δράσεις. Οι προβλέψεις πάντως δεν είναι ευοίωνες και η Ευρωπαική Επιτροπή μας περιμένει στη γωνία.  Και επαναλαμβάνω ότι δεν είναι τόσο τα νούμερα που ανησυχούν την επιτροπή (υπάρχουν και άλλες χώρες με χειρότερα δημόσια οικονομικά) όσο η πλήρης έλλειψη αξιοπιστίας της χώρας μας, πράγμα που θα αναγκάσει την επιτροπή να είναι ιδιαίτερα σκληρή με τη νέα κυβέρνηση. Αν παρθούν σκληρά μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής η χώρα αναγκαστικά θα εισέλθει σε μια φάση στασιμότητας ως προς την ανάπτυξη, όπου ο πληθωρισμός θα κινείται σε πολύ χαμηλά επίπεδα κοντά στο μηδέν και όπου η μείωση της ζήτησης θα οδηγήσει σε πτώση των τιμών. Σταδιακά (και με την προϋπόθεση ότι η παραγωγικότητα της εργασίας θα αυξηθεί) το εισόδημα θα αποκτήσει και πάλι αξία, οπότε θα αναθερμανθεί και πάλι η εγχώρια ζήτηση. 

Καλώς ή κακώς, το υπάρχον μοντέλο ανάπτυξης που η χώρα χρησιμοποίησε μετά τη μεταπολίτευση μας αφήνει κάπου εδώ. Ήρθε η ώρα να παρθούν σκληρές αποφάσεις για την εξυγίανση της οικονομίας μας. Όσο αναβάλλονται οι αποφάσεις τόσο σκληρότερες και πιο οδυνηρές θα είναι.  Αν τις αναβάλουμε για το μέλλον τότε πολύ φοβάμαι ότι θα υπάρξει πάλι ένας Τρικούπης που πει το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν»

Πληροφορική και Ελληνικό Δημόσιο

Διαβάστε αυτό το εκπληκτικό άρθρο του κυρίου Θεόδωρου Ι. Ζιάκα ο οποίος είναι προϊστάμενος της Διεύθυνσης Πληροφορικών Συστημάτων του Γενικού Λογιστηρίου του κράτους

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_2_20/09/2009_330053

Το πρωτότυπο από την εφημερίδα είναι παρακάτω:

Πέρι Φοροδιαφυγής

Ακούγονται καθημερινά εξαγγελίες για την πάταξη της φοροδιαφυγής, για τον πόλεμο κατά της φοροδιαφυγής, για το ανελέητο κυνήγι των φοροφυγάδων, κλπ κλπ κλπ. Από την άλλη ακούγεται ότι οι εφορίες είναι εστίες διαφθοράς, ότι αγοράζονται θέσεις, οι ξαφνικοί έλεγχοι είναι προς πώληση, οι νόμοι είναι επίτηδες ασαφείς για να ευνοούν παραθυράκια και άλλα τέτοια χαριτωμένα.

Fundamentally υπάρχουν δύο βασικά κίνητρα για να κάνουν οι άνθρωποι τη δουλειά τους. Το ένα είναι ο βούρδουλας (δηλαδή ο φόβος) και το άλλο είναι τα χρήματα (δηλαδή η απληστία). Σίγουρα υπάρχουν και άλλα όπως η δόξα και η ευσυνειδησία αλλά σε ότι έχει να κάνει με τι συλλογή χρημάτων πιστεύω ότι τα δύο πρώτα μας καλύπτουν.

Ως προς τα φορολογικά το σύστημα βούρδουλα αντιπροσωπεύεται από το Οθωμανικό φορολογικό σύστημα. Διορίζω τοπικούς έφορους τους οποίους τους καθιστώ υπεύθυνους να συλλέξουν ένα χ ποσό. Αν δεν το συλλέξουν τους κόβω το κεφάλι. Οι έφοροι με τη σειρά τους τρομοκρατούν τον πληθυσμό προκειμένου να πιάσουν το target αλλά και να τσεπώσουν και κάτι. Επιβάλλεται κεφαλικός φόρος αγνώστου ποσοστού και αφού έχει παρέλθει το οικονομικό έτος. Για παράδειγμα, κανονικά πρέπει να σου πάρω το 10% της βεβαιωμένης παραγωγής σου. Αν δεν το έχεις σου καίω το χωράφι και τις κόρες σου τις στέλνω στο χαρέμι του πασά μη τυχόν και γλυτώσω το κεφάλι μου. Εναλλακτικά αντί να σου πάρω το 10% σου παίρνω το 20% γιατί έτσι μου γουστάρει ή γιατί έχω κάψει τόσα χωράφια την προηγούμενη σεζόν που από κάπου πρέπει να τα βγάλω. Έτσι καταστρέφω σιγά – σιγά τη φορολογική βάση και αυξάνω τη διαφθορά γιατί α) οι φορολογούμενοι βρίσκουν 1000 τρόπους να γλυτώσουν/επιβιώσουν και β) οι έφοροι λαδώνονται/εξαγοράζονται/δηλώνουν ακριβώς τα προβλεπόμενα και τα υπόλοιπα στην τσέπη. Ιστορικά, η Οθωμανική αυτοκρατορία εισήλθε σε παρακμή όταν σταμάτησε η επέκταση της μέσω κατακτητικών πολέμων. Το σύστημα φόρων ήταν έτσι δομημένο που κατέστρεφε φορολογικά σε μικρό χρονικό διάστημα όλες τις νέες κτήσεις.

Σας θυμίζει κάτι? Όχι? Ελληνικό φορολογικό σύστημα μήπως? Βρίσκω τους φοροκλέφτες τους βάζω υπέρογκα ανείσπρακτα πρόστιμα, αλλά αφήνω τα μεγαλολαμόγια ελεύθερα να με λαδώνουν. Βάζω έκτακτες εισφορές εκ των υστέρων. Καταστρέφω τη φορολογική εμπιστοσύνη και συνείδηση των πολιτών. Οι φόροι αυξάνουν σαν ποσοστά και πέφτουν επί όσων δεν μπορούν να κρυφτούν. Τα πρόστιμα μεγαλώνουν όλο και περισσότερο. Η φορολογική βάση καταρρέει μέσα στη διαφθορά. End of story.

Ας δούμε όμως τι έκανε η Ρώμη. Λέει η Ρώμη:

Εγώ δεν θέλω να έχω έναν στρατό γραφειοκρατών για να συλλέγουν φόρους και να αποτελούν εστία διαφθοράς. Εγώ θέλω ένα στρατό λεγεωνάριους FOR THE GLORY OF ROME!! Τι κάνω με τα έσοδα? Τα αφήνω στην ιδιωτική πρωτοβουλία εκμεταλλευόμενος την ανθρώπινη απληστία. Κάθε χρόνο η Ρώμη δημοπρατούσε τις θέσεις των εφόρων στις κατά τόπους επαρχίες της. Αφού εισέπραττε την αμοιβή της δημοπρασίας έλεγε στον κάθε έφορο το target του. Ότι εισέπραττε ο έφορος πέρα από το target στην τσέπη του. Για να μην γίνεται πλιάτσικο, έθετε αυστηρά τους όρους του παιχνιδιού, δηλαδή το τι φόρους επιτρέπεται να εισπραχθούν και σε τι ποσοστό (φόρος επί της γεωργικής παραγωγής, τελωνεία, διόδια, φόρος αλατιού κλπ). Αν κάποιος έφορος ήταν υπερβολικά λαίμαργος τότε σταδιακά θα κατέστρεφε την φορολογική βάση (βλέπε Οθωμανικό μοντέλο) της επαρχίας και η Ρώμη για τιμωρία πολύ απλά δεν θα τον ξαναέβαζε στις δημοπρασίες. Και αυτό για άπληστους ανθρώπους (όταν τους απομακρύνεις από το μέλι) είναι χειρότερο και από το θάνατο. Άρα υπήρχε μια άτυπη συνεννόηση μεταξύ Ρώμης και εν δυνάμει εφόρων για να συγκρατείται η απληστία σε λογικά επίπεδα. Σου λέει "φάε...αλλά μην πρηστείς και από το πολύ φαί". Η Ρώμη λοιπόν είχε μια σταθερή ροή εσόδων για να κάνει τους πολέμους της, είχε χαμηλά επίπεδα διαφθοράς (αναλογικά με το μέγεθος της), μικρή σχετικά γραφειοκρατία να ασχολείται με τη συλλογή εσόδων και πολύ αποτελεσματική συλλογή φόρων.

Σκεφθείτε το ξανά:

- Η Ρώμη κέρδιζε από σταθερή ροή εσόδων ενώ εκμεταλλευόταν μια κάστα ανθρώπων που ειδικεύονται στην απληστία προς όφελος της (win win situation). Είχε χαμηλή γραφειοκρατία (optimal manpower use), χαμηλή διαφθορά και προβλεψιμότητα εσόδων.

- Οι άπληστοι εν δυνάμει εφοριακοί κέρδιζαν και αυτοί με σταθερό τρόπο, ενώ υπήρχε και ένα τέλειο δαρβινικό σύστημα σε λειτουργία: το σύστημα απέβαλε από μόνο του τους υπερβολικά άπληστους και τους ανίκανους στη συλλογή εσόδων.

- Ακόμα και ο απλός λαός κέρδιζε από το παραπάνω δαρβινικό σύστημα, γιατί υπήρχε ένα σταθερό φορολογικό σύστημα, προβλέψιμο, χωρίς συχνές αλλαγές και χωρίς εντυπωσιακές αναταράξεις.

Φυσικά η Ρώμη για backup διέθετε και ένα άριστο σύστημα αυτοκρατορικών επιθεωρητών για να θυμίζει στους πάντες ότι το χέρι του νόμου είναι μακρύ και πηγάζει από τη δύναμη των όπλων. Τα πράγματα για τη Ρώμη στράβωσαν φορολογικά όταν οι αυτοκράτορες επέτρεψαν την υπερβολική συγκέντρωση γης στα χέρια λίγων (λατιφούντια) οι οποίοι με την ισχύ τους απέφευγαν τους φόρους. Μετέτρεψε δηλαδή το αυτοκρατορικό της σύστημα σε φεουδαρχικό και έτσι επήλθε η πτώση.

Η ιστορία διδάσκει πολλά πράγματα. Όσοι δεν μπορούν να τα δουν οδηγούνται σε συνεχή λάθη. Και η ιστορία όταν επαναλαμβάνεται, επαναλαμβάνεται ως φάρσα.

Εκτίναξη Δημοσιονομικού Ελλείματος

Ένα ενδιαφέρον άρθρο μπορείτε να το αναζητήσετε εδω

http://www.naftemporiki.gr/news/static/09/09/19/1716991.htm

http://www.capital.gr/News.asp?id=816698