Το οικονομικό έτος 2010 (Μέρος Γ΄)

Β) Δημόσιο Χρέος

Το ύψος του δημοσίου χρέους είναι η πραγματική θηλιά στο λαιμό του ελληνικού κράτους και είναι το στοιχείο το οποίο πραγματικά απειλεί την εθνική μας κυριαρχία. Σύμφωνα με τα εξωραϊσμένα και αμφισβητούμενα από τους πάντες στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας το χρέος για το 2009 θα είναι κοντά στα 300 δις Ευρώ. Για να ξεπληρωθεί αυτό το χρέος πρέπει όλη η οικονομία να μην αμείβεται για περίπου 1,1 έτη. Επειδή φυσικά κάτι τέτοιο είναι φύσει αδύνατο θα πρέπει να έχουμε πλεονασματικούς προϋπολογισμούς για αρκετά χρόνια για να αρχίσει να αποκλιμακώνεται το χρέος. Και επειδή πλεονασματικό προϋπολογισμό δεν έχει γνωρίσει το ελληνικό δημόσιο από το 1821 και μετά, αντί μελλοντικών προβλέψεων ας κάνουμε μια σύντομη κατάδυση στα άδυτα της νεοελληνικής ιστορίας.

1/12/1893: Ο Τρικούπης αναφωνεί από το βήμα της βουλής το ιστορικό «…δυστυχώς επτωχεύσαμεν…». Στα επόμενα χρόνια ακολουθεί σύσταση διεθνούς επιτροπής οικονομικής διαχείρισης των οικονομικών μας από τους κύριους δανειστές μας (Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία). Προνομιακές πηγές εσόδων όπως φόροι επί της κορινθιακής σταφίδας, μονοπώλιο αλατιού, έσοδα από λαχεία, τελωνεία και έσοδα από μονοπώλιο σμυρίδας, ελέγχονται από την επιτροπή η οποία πρώτα αποπληρώνει τις διακανονισμένες οφειλές και κατόπιν αποδίδει τα υπόλοιπα στο ελληνικό δημόσιο. Το 1897 και μέσα σε έντονο κλίμα ακατάσχετου λαϊκισμού και με διάθεση εξαγωγής των εγχώριων προβλημάτων, ο τότε πρωθυπουργός Θεόδωρος Δηλιγιάννης, με αφορμή τη νέα εξέγερση στην Κρήτη αποφασίζει να κηρύξει τον πόλεμο στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Ακολουθεί το «μαύρο 97» όπου η Ελλάδα, στρατιωτικά αδύναμη και οικονομικά χρεοκοπημένη, δέχεται ταπεινωτική ήττα. Κατόπιν ισχυρών πιέσεων των δανειστών της, η χώρα αναγκάζεται να συνθηκολογήσει. Υποχρεώνεται δε να συνάψει νέα δάνεια προκειμένου να αποπληρώσει την πολεμική αποζημίωση προς την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Εκλογές 1920: Ο Βενιζέλος προκηρύσσει εκλογές προκειμένου να έχει νωπή λαϊκή εντολή για τη διαχείριση της μετά συνθήκης των Σεβρών εποχή. Ο λαός κουρασμένος από τη συνεχή πολεμική προσπάθεια (η χώρα βρίσκεται σε συνεχή πόλεμο ουσιαστικά από το 1912) θέλει αλλαγή και στην εξουσία έρχεται η συντηρητική παράταξη (Λαϊκό Κόμμα). Αντιστρέφοντας τη συνετή πολιτική του Βενιζέλου και παρά τις έντονες αντιρρήσεις των δανειστών μας (Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία), η φιλοβασιλική κυβέρνηση επιμένει ότι οι διαφορές μας με την Τουρκία θα λυθούν «στον Σαγγάριο» (ποταμός κοντά στη νέα πρωτεύουσα της Τουρκίας, την Άγκυρα). Οι δανειστές μας κλείνουν τη στρόφιγγα, η χώρα αδυνατεί να υποστηρίξει την πολεμική της προσπάθεια (ενώ ταυτόχρονα ενισχύουν τα Κεμαλικά στρατεύματα με όπλα και χρήμα) και ακολουθεί η Μικρασιατική Καταστροφή.

Αυτά τα δύο παραδείγματα από τη νεότερη ιστορία της Ελλάδος δείχνουν ξεκάθαρα πως ο ανεξέλεγκτος και ανεύθυνος δανεισμός οδηγεί στη μείωση της εθνικής μας κυριαρχίας. Τα νούμερα ελάχιστη σημασία έχουν. Το αν χρωστάς 300 δις ή 298 ή 250 ελάχιστη σημασία έχει. Σημασία έχει τι έχεις κάνει με αυτά τα δανεικά και αν μπορείς με ιδίους πόρους ευχερώς να τα ξεπληρώσεις. Αν δεν μπορείς είσαι υποτελής στους δανειστές σου (οι οποίοι παρεμπιπτόντως μπορεί να μην ενδιαφέρονται τόσο για την αποπληρωμή, όσο για τον έλεγχο του δανειστή). Η Ιστορία υπάρχει για να διδαχθούμε από τα λάθη μας. Όταν επαναλαμβάνουμε τα λάθη μας είμαστε άξιοι της μοίρας μας. Το συγκεκριμένο θέμα του δημόσιου χρέους δεν απαιτεί ειδικά μέτρα και χειρισμούς. Δανειστήκαμε και πρέπει είτε να επιστρέψουμε τα δανεικά, είτε να γονατίσουμε μπροστά στους δανειστές μας. Τόσο απλά…

Η συνέχεια λόγω μεγέθους στο επόμενο μέρος.

Το οικονομικό έτος 2010 (Μέρος Β΄)

Στο προηγούμενο μέρος επιχειρήθηκε μια γενική καταγραφή των κρίσιμων προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία για το 2010. Στο δεύτερο αυτό κομμάτι θα γίνει μια πρόβλεψη της μελλοντικής πορείας του κάθε προβλήματος χωρίς τη λήψη μέτρων και κατόπιν παράθεση πιθανών λύσεων.

 

Α) Δημοσιονομικό Έλλειμμα και Έλλειμμα του Εμπορικού Ισοζυγίου

 

Ως προς το πρώτο, η μη λήψη μέτρων είναι απλά αδιανόητη. Είναι αδύνατον να συνεχίσουν οι δαπάνες μας να υπερβαίνουν τα έσοδα μας κατά 12-13% ετησίως. Το κρίσιμο ερώτημα εδώ είναι προς ποια κατεύθυνση θα κινηθούν τα όποια μέτρα. Αν κινηθούν προς τη μεριά της αύξησης των εσόδων μέσω επιβολής νέων φόρων τότε απλά εθελοτυφλούμε και δεν πρόκειται να γίνει τίποτα. Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο και επιζήμιο σε μια οικονομία που βρίσκεται σε ύφεση να προσπαθεί κανείς να επιβάλει νέους φόρους και ακόμα χειρότερα, έκτακτες εισφορές. Η απλή λογική λέει ότι έτσι αφαιρούνται ακόμα περισσότερα χρήματα από το οικονομικό κύκλωμα με αποτέλεσμα την περεταίρω περιστολή της ζήτησης και κάθε οικονομικής δραστηριότητας. Η φοροδιαφυγή είναι ένα συστημικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας το οποίο απαιτεί συνετά μέτρα για να υπάρχει μακροπρόθεσμα βελτίωση. Κάτι το οποίο δεν έχει καταπολεμηθεί από συστάσεως νέου ελληνικού κράτους δεν πρόκειται να αντιμετωπισθεί στο βαθμό που θα επιθυμούσε η κυβέρνηση εντός του 2010 (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πρέπει να ληφθούν πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση). Το συμπέρασμα εν ολίγοις είναι, ότι για τα άμεσα αποτελέσματα που προσδοκούνται κυρίως από τους δανειστές μας, χρειάζεται να γίνουν έντονες προσπάθειες για την περιστολή των δαπανών μας. Και εκεί είναι που σκοντάφτει το πράμα, γιατί η ελληνική κοινωνία, μαθημένη χρόνια τώρα να ζει μέσα από νοοτροπίες συντεχνίας (guild) και ατομικού συμφέροντος, δεν δείχνει διατεθειμένη να προβεί στις απαιτούμενες θυσίες για τον εξορθολογισμό των δημοσίων οικονομικών. Πάντα έχουμε μάθει ότι φταίει κάποιος άλλος, να κοπούν τα προνόμια του διπλανού, να πιάσουν τους κλέφτες και γενικώς όλους τους άλλους τρίτους, παραγνωρίζοντας πάντα την δική μας προσωπική ευθύνη (άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο) ως προς αυτό που ονομάζεται Ελληνικό κράτος. Ως προς τα μέτρα που χρειάζεται να λάβουμε αυτά συνοψίζονται ως εξής:

 -                     Καθιέρωση ενιαίου μισθολογίου στον Δημόσιο Τομέα.

-                  Κατάργηση της πλειοψηφίας των συντεχνιακών επιδομάτων και ενσωμάτωση τους στο βασικό μισθό. Διατήρηση και εκσυγχρονισμός ουσιωδών επιδομάτων όπως μεταπτυχιακών τίτλων, τέκνων, γάμου.

-                     Σύνδεση κλιμακίων μισθοδοσίας με βάση τη παραγωγικότητα. Καθιέρωση συστήματος επιδομάτων απόδοσης (bonus) βάση παραγωγικότητας.

-                     Ενιαία αρχή πληρωμών μισθοδοσίας για όλο τον Δημόσιο Τομέα.

-                     Μείωση μισθών όπου αυτοί δεν ανταποκρίνονται στο παραγόμενο έργο.

-                     Προώθηση μηχανογράφησης στο Δημόσιο Τομέα

-                    Αύξηση με κάθε τρόπο της παραγωγικότητας (productivity) των δαπανών του δημοσίου.

-                     Διπλογραφικά συστήματα, προϋπολογισμός και απολογισμός για όλους τους φορείς του ευρύτερου δημοσίου τομέα (ΟΤΑ, Νοσοκομεία, Πανεπιστήμια κ.ο.κ)

-                     Καθιέρωση τήρησης του προϋπολογισμού με θρησκευτική ευλάβεια και χρέωση δαπανών σε συγκεκριμένους κωδικούς (κέντρα κόστους)

 

Ως προς το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου, εδώ και πάλι το πρόβλημα είναι βαθύ και χρόνιο. Η ελληνική οικονομία χάνει συνεχώς σε ανταγωνιστικότητα με αποτέλεσμα να εισάγουμε τα πάντα, από πινέζες μέχρι πολεμικά αεροσκάφη. Αυτό, σε συνδυασμό με την υστέρηση των εξαγωγών μας, μεταφράζεται σε συνεχή αιμορραγία της οικονομίας μας. Αλλά ακόμα και τομείς της οικονομίας μας με ισχυρή παρουσία όπως ο τουρισμός και η ναυτιλία εμφανίζουν σταδιακά τάση εξασθένισης. Ο λόγος; Ο τουρισμός μας προσφέρει ένα ακριβό προϊόν αμφιλεγόμενης ποιότητας (περισσότερες αφίξεις – μειωμένα έσοδα) ενώ η ναυτιλία προσφέρει ένα έσοδο έντονα προκυκλικό (μεγάλα έσοδα στην άνοδο, λιγοστά στην πτώση) εξαρτώμενο από πολλούς εξωτερικούς παράγοντες. Επιπρόσθετα είναι ένα έσοδο που ελέγχεται από μια ισχυρή ολιγαρχία (εφοπλιστές) το οποίο η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση ελάχιστα μπορεί να επηρεάσει. Όσο για τις τραπεζικές υπηρεσίες και τις Βαλκανικές τους προεκτάσεις, όλοι νομίζω θα συμφωνήσουν ότι ευτυχώς που η έκθεση στις συγκεκριμένες χώρες είναι (ακόμα) σχετικά ελεγχόμενη (οι ελληνικές τράπεζες υπολογίζεται ότι έχουν δανείσει το 25% του ελληνικού ΑΕΠ στο εξωτερικό). Το σίγουρο είναι ότι αν δεν περιορίσουμε την έκθεση μας σε εισαγωγές, η οικονομία της χώρας θα αιμορραγεί συνεχώς και η πίτα συνεχώς θα μικραίνει. Θα καταστούμε μια χώρα υποτελής στους εισαγωγείς μας με συνεχή ανάγκη χορήγησης δανείων. Τι μπορεί να γίνει:

 

-                     Βελτίωση της παραγωγικότητας της εργασίας με κάθε πιθανό τρόπο.

-                  Εστίαση σε παραγωγικές δραστηριότητες που απαιτούν συσσώρευση ανθρώπινου κεφαλαίου (human capital accumulation).

-                     Μείωση της γραφειοκρατίας

-                  Υψηλού επιπέδου μόρφωση του εργατικού δυναμικού, σύνδεση της παιδείας με την παραγωγική διαδικασία, συνεχής εξειδίκευση και επιμόρφωση. Η γνώση είναι ισχύς.

-                     Πολιτικές που να στοχεύουν στην ενεργειακή ανεξαρτησία της χώρας (μια από τις μεγαλύτερες δαπάνες της Ελλάδας ετησίως είναι για εισαγωγή πάσης φύσεως ενέργειας)

-                     Στόχευση σε παραγωγικούς τομείς που απαιτούν υψηλή τεχνολογία.

-                     Ενίσχυση της έρευνας και της τεχνολογίας

 

Λόγω μεγέθους η συνέχεια στο επόμενο μέρος

Το οικονομικό έτος 2010 (Μέρος Α΄)

Αναμφισβήτητα, το 2010 θα είναι ένα έτος «αφετηρία» ως προς τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων για την ελληνική οικονομία. Τα προβλήματα που καλείται να διαχειριστεί η σημερινή κυβέρνηση αποτελούν το επιστέγασμα ή τον «λογαριασμό» αν προτιμάτε, ανεύθυνων και επικίνδυνων αποφάσεων από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα. Ακριβώς επειδή διακυβεύεται το μέλλον της χώρας μας, όλοι μας ελπίζουμε και ευχόμαστε η σημερινή ηγεσία να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να λάβει τολμηρές αποφάσεις. Η αναβλητικότητα, η «ήπια προσαρμογή» και η μετάθεση λύσεων για το μέλλον δεν αποτελούν πλέον επιλογές. Σε μια σπάνια στιγμή καθαρότητας και αλήθειας, ο πρωθυπουργός περιέγραψε ξεκάθαρα το πρόβλημα των οικονομικών ως θέμα εθνικής κυριαρχίας. Εάν ανατρέξουμε στη νεότερη ελληνική ιστορία μπορούμε εύκολα να δούμε πως και στο παρελθόν γίναμε υποχείρια των δανειστών μας και πως αναγκαστήκαμε να θυσιάσουμε εθνικές μας υποθέσεις εξαιτίας της ανάγκης μας για δανεικά. Και επειδή η ιστορία όταν επαναλαμβάνεται, επαναλαμβάνεται ως φάρσα καλό θα ήταν να παραθέσουμε τα προβλήματα εν συντομία καθώς και πιθανές διεξόδους από αυτά.

Α) Δημοσιονομικό έλλειμμα και έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου.

Τα αποκαλούμενα και «δίδυμα» ελλείμματα στην οικονομία. Το πρώτο σημαίνει ότι κάθε χρόνο ξοδεύουμε παραπάνω από αυτά που έχουμε στη διάθεση μας. Κάτι τέτοιο οδηγεί σε δανεισμό με αποτέλεσμα να αυξάνεται το δημόσιο χρέος. Το δεύτερο σημαίνει ότι εισάγουμε παραπάνω από ότι εξάγουμε. Επειδή το εμπορικό ισοζύγιο πάντα ισοσκελίζει στο τέλος του χρόνου οι όποιες διαφορές καλύπτονται είτε με δανεισμό είτε με εκροή χρημάτων προς το εξωτερικό (σμίκρυνση της πίτας). Το πρώτο έλλειμμα σημαίνει ότι είμαστε απείθαρχοι στη διαχείριση της οικονομίας μας, σπάταλοι και αντιπαραγωγικοί. Το δεύτερο υποδηλώνει βαθύτερη σήψη της ελληνικής οικονομίας αφού υποδηλώνει πολύ χαμηλή παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Παλαιότερα (επί δραχμής) η ελληνική οικονομία λειτουργούσε μέσα στη θαλπωρή του κρατικού προστατευτισμού. Αν υπήρχε πρόβλημα ανταγωνιστικότητας τυπωνόταν χρήμα ή γινόταν κάποια υποτίμηση της δραχμής και καθάριζε η μπουγάδα. Τώρα όμως, με την οικονομία μας να λειτουργεί σε περιβάλλον διεθνούς ανταγωνισμού και χωρίς νομισματικά εργαλεία στη διάθεση μας (βλέπε τυπογραφείο και υποτίμηση) είμαστε αναγκασμένοι να λειτουργήσουμε χωρίς κρατική προστασία για την οικονομία μας. Πράγμα το οποίο απλά ξεσκεπάζει τη χρόνια ανεπάρκεια της ελληνικής οικονομίας αλλά και την ολιγωρία του οργανωμένου κράτους να λάβει τα κατάλληλα μέτρα ενίσχυσης της παραγωγικότητας.

Β) Δημόσιο Χρέος

Ο δανεισμός ενός κράτους κατά βάση δε διαφέρει σε τίποτα από το δανεισμό ενός ιδιώτη ή μιας επιχείρησης. Αν ένα κράτος υπερδανειστεί πέρα από τις δυνατότητες του τότε θα χρεοκοπήσει. Το ίδιο θα συμβεί και με μια επιχείρηση ή έναν ιδιώτη. Ο λόγος που κάτι τέτοιο δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό είναι λόγω των τεράστιων μεγεθών μιας κρατικής οντότητας. Η αρχή λειτουργίας όμως που διέπει τον κρατικό δανεισμό είναι ακριβώς η ίδια. Είναι θεμιτό και υγιές οικονομικά για ένα κράτος να δανείζεται χρήματα προκειμένου να τα επενδύσει για να αυξήσει την παραγωγικότητα μιας οικονομίας ή για να αναζωογονήσει μια οικονομία την οποία η ιδιωτική πρωτοβουλία αδυνατεί να αναθερμάνει. Είναι εγκληματικό όμως να δανείζεται ένα κράτος, υποθηκεύοντας το μέλλον του, προκειμένου να εξυπηρετηθούν καταναλωτικές δαπάνες ή να χαθούν τα χρήματα σε αντιπαραγωγικές δραστηριότητες. Για να κατανοήσει κανείς το πρόβλημα θα κάνουμε μια απλή υπόθεση εργασίας: Η ζωή ενός ατόμου διαρκεί 2 περιόδους και δεν υπάρχει επιτόκιο στην αγορά. Το άτομο αυτό εργάζεται και έχει μισθό 100 ευρώ. Στην πρώτη περίοδο δανείζεται 20 ευρώ τα οποία πρέπει να επιστρέψει στη δεύτερη περίοδο. Αν τα καταναλώσει, θα έχει ξοδέψει 120 ευρώ στην πρώτη περίοδο. Στη δεύτερη περίοδο πρέπει να αποπληρώσει το χρέος του. Αυτό σημαίνει ότι θα καταναλώσει 80 ευρώ. Φανταστείτε πόσο άσχημα θα πρέπει να αισθάνεται αυτό το άτομο που ενώ είχε συνηθίσει στα 120 Ευρώ, ξαφνικά θα πρέπει να ζήσει με τα 80. Η Ελλάδα, το 1974 χρωστούσε το 22% του ΑΕΠ της σε χρέος. Το 1981 το χρέος είναι στο 31%, το 1990 είναι στο 81%, το 1993 στο 112% και το 2004 στο 108%. Με τα «μαγικά» των κυρίων Παπαντωνίου και Αλογοσκούφη, το χρέος εμφανίζει επίπλαστα μια πτωτική πορεία χάρη στην ένταξη των «άσπρων τρυπών» των ταμείων στο δημόσιο χρέος (Παπαντωνίου) ή στην ένταξη της παραοικονομίας στο ΑΕΠ (Αλογοσκούφης). Όμως αυτά τα «μαγικά» το μόνο που έκαναν ήταν να προσδώσουν την αίσθηση ότι μπορούμε να δανειστούμε μεγαλύτερα ποσά. Και επιπλέον, το χρέος σε απόλυτους αριθμούς αυξάνει συνεχώς και ασταμάτητα. Για το 2009 εκτιμάται ότι θα κλείσει λίγο πάνω από τα 300 δις ευρώ, ενώ για το 2010 και 2011 η αύξηση θα είναι σημαντική. Εάν θέλουμε να λεγόμαστε κυρίαρχο κράτος θα πρέπει αυτό το πρόβλημα να αντιμετωπιστεί άμεσα.

Γ) Ασφαλιστικό

Είναι γεγονός ότι ο πληθυσμός της χώρας γερνάει, η γεννητικότητα είναι κάτω από το όριο συντήρησης ενός νεανικού πληθυσμού και το προσδόκιμο της ζωής των πολιτών αυξάνει. Επιπρόσθετα, οι baby boomers (μεταπολεμική γενιά) τώρα βγαίνει μαζικά στη σύνταξη. Το αναδιανεμητικό σύστημα της κοινωνικής μας ασφάλισης παραπαίει όντας ξεπερασμένο από τις εξελίξεις. Το σύστημα για να λειτουργήσει χρειάζεται 4 εργαζομένους για κάθε έναν συνταξιούχο. Στην Ελλάδα ο μέσος όρος είναι στην καλύτερη περίπτωση 2,1 προς ένα με τάση σαφώς πτωτική. Ίδη φέτος παρατηρήθηκε έντονα το φαινόμενο ταμειακών δυσχερειών σε πολλά ταμεία (ΟΑΕΕ, ΙΚΑ) πράγμα το οποίο απαίτησε συνεχείς ενέσεις από τον τακτικό προϋπολογισμό προκειμένου να πληρωθούν οι συντάξεις και άλλες υποχρεώσεις. Ένα το πρόβλημα δεν αντιμετωπισθεί ριζικά τότε μέσα στα επόμενα 4-5 χρόνια θα έχουμε έκρηξη των δημοσίων δαπανών για πληρωμή συντάξεων, τις οποίες πληρώνουν μεν τα ταμεία, αλλά την καταβολή τους εγγυάται το ελληνικό δημόσιο.

Δ) Έλλειμμα παραγωγικότητας

Έχει ειπωθεί χιλιάδες φορές ότι η Ελλάδα συντηρεί ένα σπάταλο δημόσιο τομέα, ο οποίος υπολειτουργεί ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί τεράστια γραφειοκρατικά προσκόμματα στη λειτουργία της υπόλοιπης οικονομίας. Κατά έναν στείρο τρόπο, η συζήτηση λανθασμένα εστιάζεται στο πόσα επιδόματα λαμβάνει ο ένας κλάδος, στο τι πλασματικές υπερωρίες έχει ο β κλάδος, τι προνόμια απολαμβάνει το γ υπουργείο κλπ κλπ. Το πρόβλημα είναι εξαιρετικά απλό: Τι έργο αποδίδει ο εργαζόμενος στο χρόνο τον οποίο απασχολείται έναντι της αμοιβής του. Στην Ελλάδα οι μισθοί δεν είναι καθόλου υψηλοί έναντι του μέσου όρου της ευρωζώνης, είναι όμως απογοητευτικά υψηλοί σε σχέση με το παραγόμενο αποτέλεσμα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη συνεχή πίεση των τιμών προς τα πάνω, αφού και οι υπόλοιποι συμμετέχοντες στο οικονομικό κύκλωμα αυξάνουν τις αμοιβές τους προς τα πάνω για να ανταπεξέλθουν. Στην Ελλάδα λοιπόν των ωρομίσθιων καθηγητών και δασκάλων έχουμε 14 μαθητές ανά διδάσκοντα πράγμα που αποτελεί πρωτιά στην Ευρωπαϊκή Ένωση! Έχουμε την καλύτερη αναλογία αστυνομικών προς κάτοικους. Έχουμε τα περισσότερα μέλη ΔΕΠ ως προς τους φοιτητές σε όλη την Ευρώπη. Και φυσικά έχουμε τους περισσότερους δημόσιους υπαλλήλους προς κάτοικους (1 στους 11 είναι με κάποια μορφή απασχολούμενος από τον Δημόσιο Τομέα). Για όλους αυτούς, η έννοια της σύνδεσης του μισθολογικού τους κόστους ως προς την παραγωγικότητα της εργασίας τους είναι μια έννοια άγνωστη ή και επικίνδυνη (ως προς τα συντεχνιακά τους συμφέροντα). Το κράτος πληρώνει υπαλλήλους για την παραγωγή έργου και κατόπιν δεν ενδιαφέρεται καθόλου να δει αν παράγεται έργο, πόσο παράγεται ή την ποιότητα του. Ένας ιδιώτης εργοδότης θα είχε κλείσει προ πολλού την επιχείρηση του λειτουργώντας έτσι. Το χειρότερο όλων όμως είναι, ότι κατά αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται πολίτες δύο ταχυτήτων: οι δημόσιοι υπάλληλοι από τη μια και από την άλλη όλοι οι υπόλοιποι. Οι υπόλοιποι έχουν αναγκαστικά υψηλότερη παραγωγικότητα για να καλύψουν το έλλειμμα που παρατηρείται στο δημόσιο τομέα. Το πρόβλημα όμως είναι ότι κανείς δεν θέλει να παραμείνει στον ιδιωτικό τομέα και όλοι προσδοκούν μια θέση στον ήλιο του δημοσίου! Απόλυτα λογική επιλογή ατομικά, καταστροφική όμως σε εθνικό επίπεδο.

Οι διαφαινόμενες στρατηγικές εξόδου μαζί με πιθανές λύσεις θα δοθούν στο Β’ μέρος λόγω μεγέθους του παρόντος.

Μια φορά και έναν καιρό ήταν μια χώρα....

Μια φορά και έναν καιρό ήταν μια χώρα πολύ πολύ μακρινή...Σ' αυτή τη χώρα στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, οι συνεχείς "δημοκρατικές εκτροπές" και οι αλλοπρόσαλλες αποφάσεις των ηγεμόνων της, είχαν καταντήσει την οικονομία σε κακό χάλι. Οι τιμές των αγαθών αύξαναν συνεχώς και οι οικονομίες των πολιτών εξανεμίζονταν. Μπουχτισμένοι από αυτή την κατάσταση αποφάσισαν να αλλάξουν το ευάλωτο και περιφρονημένο εθνικό τους νόμισμα με ένα άλλο πανίσχυρο νόμισμα παγκόσμιας ισχύος. Η ακρίβεια έπεσε σε μια νύχτα, οι τιμές πάγωσαν και τα επιτόκια δανεισμού έπεσαν με μεγάλη ταχύτητα. Οι πολίτες αναθάρρησαν και άρχισαν να καταναλώνουν ευτυχισμένοι. Τα εισαγόμενα αγαθά (αυτοκίνητα) έγιναν απλή υπόθεση όπου ο καθένας μπορούσε να τα αποκτήσει. Οι νέες κατοικίες από άπιαστο όνειρο έγιναν προσιτές για πλατιές μάζες του πληθυσμού. Οι πολίτες δανείζονταν και κατανάλωναν ευτυχισμένοι. Φυσικά όλα αυτά τα δανεικά έπρεπε να έρθουν από κάπου. Άλλα τώρα με το νέο νόμισμα που ήταν γυαλιστερό γυαλιστερό, οι ξένοι πιστωτές δάνειζαν τη χώρα με μεγάλη ευκολία. Άλλωστε, τι θα μπορούσε να πάει στραβά με ένα τέτοιο υπερόπλο. Όμως σιγά σιγά με όλα αυτά τα δανεικά χρήματα στην αγορά, οι τιμές της χώρα ανέβηκαν. Οι πολίτες της, μαθημένοι πλέον να ζουν άνετα και πλουσιοπάροχα, απαιτούσαν μεγαλύτερους μισθούς, αλλά και να δουλεύουν λιγότερο για να έχουν χρόνο να απολαύσουν τα χρήματα τους. Οι ηγεμόνες ήξεραν ότι δεν ήταν σωστό να δανειστούν επιπλέον αλλά δεν είχαν τη θέληση να πουν την αλήθεια στον κόσμο. Και που ξέρεις, μπορεί να είναι και για καλό, σκέφτονταν. Αν προκύψει πρόβλημα θα το αναλάβει ο επόμενος και εγώ θα είμαι ήδη μακριά. Έτσι πολίτες και χώρα δανείζονταν συνεχώς, δούλευαν όλο και λιγότερο και αμείβονταν όλο και παραπάνω. Και ενώ η χώρα ήταν φημισμένη για κάποια προϊόντα της, αυτά πλέον δεν μπορούσε να τα εξάγει γιατί ήταν πλέον πανάκριβα και κακής ποιότητας αφού κανείς δεν είχε διάθεση να δουλέψει. Όλα ερχόντουσαν έτοιμα στο πιάτο, επιδόματα, επιδοτήσεις, αυξήσεις, ειδικοί λογαριασμοί, προμήθειες, συμβούλια, επιτροπές...Όμως κάποια στιγμή η χώρα και οι πολίτες έφτασαν να χρωστούν τόσα πολλά που οι δανειστές άρχισαν να δυσανασχετούν. Σου λέει, ναι, εντάξει, έχεις το ισχυρό νόμισμα, αλλά χρωστάς είδη την παραγωγή ενάμιση χρόνου. Για να σου δώσω κιάλο βερεσέ πρέπει να μου υποσχεθείς τις χρυσές λίρες του παππού, τα χρυσά δόντια της γιαγιάς, τελοσπάντων πρέπει να μου δώσεις περισσότερα πίσω. Οι ηγεμόνες σάστισαν! Αυτό δεν το περίμενε κανείς τους και ούτε τους είχε προετοιμάσει κάτι. Μια ζωή ήξεραν μόνο να απλώνουν το χέρι και μετά να μοιράζουν απλόχερα τα δανεικά. Λίγα ψίχουλα εσύ, λίγα εσύ και όλο το καρβέλι για μας. Άλλωστε τι βλακείες, σκέφτονταν οι ηγεμόνες. Να χρεοκοπήσει μια χώρα. Αστείο πράμα! Μια χώρα άλλωστε μπορεί πάντα να τυπώσει νέα χρήματα σκέφτονταν....Ναι αλλά δεν μπορούσε! Γιατί το γυαλιστερό γυαλιστερό νέο νόμισμα τους δεν ήταν δικό τους αλλά άνηκε σε μια πανίσχυρη άλλη χώρα η οποία τους δάνειζε κίολας! Τι να κάνουμε, τι να κάνουμε...Αν λέγαμε την αλήθεια στον κόσμο? Τρελός είσαι, είπε ένας αυλικός του ηγεμόνα με ένα περίεργο όνομα, να δεις πως τον λέγανε....Α ΝΑΙ! Κάτι σε παπούτσι έφερνε. Να πούμε την αλήθεια? Θα μας φάνε! Και αυτό δεν πρέπει να συμβεί γιατί εμείς είμαστε που τρώμε τα πάντα. Απαπα! Όχι αλήθεια. Και ενώ ο ηγεμόνας και οι αυλικοί το σκέφτονταν το πράμα, περνούσε ο καιρός και δε γινόταν τίποτα. Όμως τα χρέη μεγάλωναν συνέχεια! Μετά άρχισαν να κυκλοφορούν κάτι περίεργες φήμες....Κάτι κακοί ξένοι δανειστές άρχισαν να λένε φωναχτά ότι η χώρα δεν μπορεί να πληρώσει αυτά που τους χρωστάει και έλεγαν στους άλλους να μη δανείζουν άλλο. Όμως χωρίς δανεικά η χώρα δεν μπορούσε ούτε τα παλιά βερεσέδια να πληρώσει. Και τότε είπαν τη μαγική λέξη "στάση πληρωμών". Μετά ήρθαν κακοί γκρίζοι τύποι από την πρωτεύουσα της χώρας με το γυαλιστερό γυαλιστερό νόμισμα, εγκαταστάθηκαν στο παλάτι του ηγεμόνα και του έλεγαν τι να κάνει, και του μέτραγαν το πορτοφόλι μέχρι τελευταίας δεκάρας. Ο κόσμος έπεσε σε μεγάλη δυστυχία, εταιρείες και μικρά μαγαζιά έκλεισαν, πολλοί δεν είχαν δουλειά και αυτοί οι λίγοι που είχαν δεν τολμούσαν να ξοδέψουν γιατί που ξέρεις...αύριο μπορεί να μην έχεις...Δυστυχώς ενώ τα παραμύθια μου αρέσουν πάρα πολύ οι κάτοικοι αυτής της χώρας ακόμα δεν έχουν δει άσπρη μέρα

Η χώρα του παραμυθιού είναι η Αργεντινή. Οποία ομοιότητα με καταστάσεις του εσωτερικού είναι παντελώς τυχαίες και στερούνται σοβαρότητας και πραγματικότητας. Άλλωστε είπαμε, χρεοκοπούν οι χώρες ποτέ? Μπααααα....αστεία πράγματα!

Ζητείται Ηγεσία

Με αφορμή την πρόσφατη δημοσίευση της έκθεσης της Τράπεζας της Ελλάδος για την απογοητευτική κατάσταση της οικονομίας μας, θα ήθελα να κάνω μια άλλη προσέγγιση ως προς τα προβλήματα της χώρας. Νομίζω, θα συμφωνήσουμε όλοι, ότι από διαπιστώσεις πάμε πολύ καλά. Ναι έχουμε πρόβλημα, ναι το καράβι βουλιάζει, ναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαιτεί μέτρα εδώ και τώρα. Η χώρα χρωστάει 300 δις Ευρώ (ή 102 τρισεκατομμύρια δραχμές αν προτιμάτε), το έλλειμμα του προϋπολογισμού έχει ξεπεράσει το 12%, το εξωτερικό εμπορικό ισοζύγιο είναι και αυτό ελλειμματικό (περίπου 12% και αυτό). Τα νούμερα όμως αυτά έχουν πολύ μικρή σημασία. Η ουσία είναι στο πρόβλημα. Η χώρα δεν παράγει και ζει με δανεικά εδώ και 30 χρόνια. Εισάγουμε τα πάντα και δανειζόμαστε συνεχώς. Ο δημόσιος τομέας έχει πάρει διαστάσεις λεβιάθαν και όχι μόνο δεν είναι παραγωγικός αλλά δεν αφήνει και άλλους τομείς της οικονομίας να αναπτυχθούν. Ο πληθυσμός της χώρας γερνάει ταχύτατα και ήδη το 11% του προϋπολογισμού πηγαίνει για συντάξεις και δαπάνες κοινωνικής ασφάλισης. Για το 2020 προβλέπεται αύξηση του ποσοστού αυτού άνω του 20% αν δεν παρθούν  μέτρα. Τα προβλήματα είναι εδώ, τώρα, μπροστά μας. Οι κυβερνήσεις 30 χρόνων είτε τα διόγκωναν με λανθασμένους χειρισμούς, είτε τα έκρυβαν επιμελώς κάτω από το χαλί για τους επόμενους. Ο λογαριασμός ήρθε και πρέπει να πληρωθεί. Ήρθε η ώρα για έργα και όχι για μισόλογα, παλινωδίες, επικοινωνιακές τακτικές και «διάλογο με τους κοινωνικούς εταίρους». Ήρθε η ώρα της ηγεσίας.

 

Δυστυχώς, σ’ αυτή τη χώρα λείπει ο ηγέτης που υπό το βάρος των προβλημάτων θα πάρει την ευθύνη και θα επιβάλει τις λύσεις που πιστεύει σωστές. Ο ηγέτης δεν είναι αλάνθαστος ούτε είναι η πυθία να γνωρίζει τα μελλούμενα.  Ο ηγέτης έχει το θάρρος της γνώμης του και προχωράει μπροστά, αγνοώντας  «πολιτικό κόστος», «διάλογο με κοινωνικούς εταίρους», «δεν θα θίξουμε κεκτημένα» κλπ κλπ. Ο ηγέτης πάνω από όλα έχει υποχρέωση να πει την αλήθεια στο κόσμο και πάνω σ’ αυτή την αλήθεια να προβεί σε πράξεις άμεσα. Όχι το 2014, όχι μετά από διάλογο, όχι «ήπια προσαρμογή». Τώρα βουλιάζουμε όχι σε 10 χρόνια. Ο ηγέτης αναγνωρίζει τα προεκλογικά του λάθη και προχωράει τολμηρά μπροστά. Ο κόσμος θα εκτιμήσει την αλήθεια και την τόλμη, αλλά θα μαυρίσει το ψέμα και τις παλινωδίες.

 

Και στο δια ταύτα. Ο ηγέτης έχει το θάρρος και το σθένος να πει: «κύριοι, η κατάσταση είναι αυτή και απαιτεί αυτά τα επώδυνα μέτρα. Ή πάμε όλοι μαζί με αυτά τα μέτρα ή παραιτούμαι!». Either put up or shut up όπως είχε πει και ο John Major. Η παρούσα κυβέρνηση μετράει ήδη δύο μήνες κοντά στην εξουσία. Ακόμα δεν υπάρχουν γενικοί γραμματείς στα υπουργία και ακόμα δεν έχουν αποσαφηνιστεί οι αρμοδιότητες μετά τις αναδιατάξεις των υπουργιών. Και ερωτώ: τι περιμένουν? Το ασφαλιστικό απαιτεί επώδυνα μέτρα τώρα! Οι λύσεις υπάρχουν και έχουν αναλυθεί ad nauseam. Εφαρμόστε τις! Μην κρύβεστε πίσω από προφάσεις (το ΚΚΕ μας εμποδίζει να συζητήσουμε) και πυροτεχνήματα (αναστολή νόμου Πετραλία για ένα χρόνο), αυτά πλέον δεν αρκούν. Ο προϋπολογισμός απαιτεί θυσίες και περικοπές δαπανών, μήπως περιμένετε τον κύριο Παπουτσή να σας καλύψει το έλλειμμα? Ο κύριος Παπουτσής και ο κάθε κύριος Παπουτσής να πάει σπίτι του αν δεν συμφωνεί. Ο κύριος Παπακωνσταντίνου απολαμβάνει της εμπιστοσύνης σας? Αν ναι, τότε είναι ο ΜΟΝΟΣ αρμόδιος για θέματα προϋπολογισμού, δαπανών και εσόδων και οι υπόλοιποι θα πρέπει να το βουλώσουν. Αν είναι συναρμόδιος, τότε να βγει και να πει ξεκάθαρα, εγώ προτείνω τα α, β, γ μέτρα για την δημοσιονομική προσαρμογή, αυτά δεν γίνονται δεκτά από αυτούς και αυτούς τους κυρίους και παραιτούμαι. Άγαλμα θα του στήσουμε του ανθρώπου! Χάνει κάθε αξιοπιστία όμως όταν, αλλά λέει στο ECO/FIN, άλλα στο υπουργικό συμβούλιο και άλλα τελικά γίνονται. Πάρτε μέτρα τώρα! Βουλιάζουμε! Καλό το internet, τα υβριδικά αυτοκίνητα και η ηλεκτρονική διακυβέρνηση αλλά η κατάσταση της χώρας είναι πέρα από επικοινωνιακά τεχνάσματα. Και κάτι τελευταίο: ομελέτα χωρίς να σπάσουν αυγά δεν γίνεται.

Περί ασφαλιστικού συστήματος

Στις μέρες μας ακούγονται πολλά και γράφονται ακόμα περισσότερα ως προς τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού, τα ελλείμματα του, την κατάρρευση του και άλλα πολλά. Αναφέρονται συχνά πυκνά και νούμερα ως προς τα ελλείμματα ή το ύψος της κρατικής επιχορήγησης που απαιτείται για να πληρωθούν συντάξεις και δώρα Χριστουγέννων κ.λ.π. Όλα αυτά τα νούμερα, πέρα από το γεγονός ότι αποτελούν ήσσονος σημασίας πληροφορίες, δεν πετυχαίνουν τίποτα άλλο από το να τρομοκρατήσουν τον κόσμο χωρίς να του προσφέρουν ουσιαστική πληροφόρηση. Για άλλη μια φορά, βλέπουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος που είναι να καταστεί βιώσιμο το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Πριν αναλωθούμε σε λεπτομέρειες, ας δούμε λίγο τι λέει η οικονομική θεωρία για το πρόβλημα. Το μοντέλο που θα περιγράψω λέγεται overlapping generations model και σε διάφορες εκφάνσεις κυκλοφορεί από το 1949. Όποιος ενδιαφέρεται να μελετήσει το θέμα σε μεγαλύτερο μαθηματικό βάθος μπορεί να διαβάσει μια πολύ καλή παρουσίαση του εδώ   http://www.econ.uoa.gr/UA/files/512752736..pdf . Εγώ απλά θα αναφέρω την εκλαϊκευμένη μορφή.

Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μια οικονομία μόνη στον κόσμο η οποία αποτελείται από N άτομα τα οποία έχουν όλα την ίδια βέλτιστη οικονομικά συμπεριφορά. Υποθέτουμε ότι τα άτομα αυτά ζουν δύο περιόδους. Στην πρώτη, είναι νέοι και δουλεύουν, αποταμιεύουν και καταναλώνουν. Στη δεύτερη περίοδο είναι γέροι και απλά καταναλώνουν αυτά που αποταμίευσαν στην πρώτη περίοδο.

(1) w_t = c_t + s_t

(2) c_t+1 = s_t+1

(3) s_t+1 = s_t(1+r_t)

Όπου w είναι ο μισθός του εργαζομένου, c είναι η κατανάλωση, r είναι το επιτόκιο, s είναι η αποταμίευση του και t, t+1 είναι τα χρονικά διαστήματα. Πρακτικά οι εξισώσεις περιγράφουν αυτό που είπαμε με λόγια στην παραπάνω παράγραφο.

Ας υποθέσουμε τώρα ότι το κράτος επιβάλλει κρατήσεις στους εργαζομένους όταν αυτοί είναι νέοι. Το πώς θα αποδοθούν αυτές οι κρατήσεις πίσω είναι η πεμπτουσία του ασφαλιστικού προβλήματος. Υπάρχουν δύο γενικές κατευθύνσεις εδώ. Η μία είναι το αναδιανεμητικό σύστημα (pay as you go) και το άλλο είναι το κεφαλαιοποιητικό σύστημα (fully funded system). Στην Ελλάδα εφαρμόζεται το αναδιανεμητικό σύστημα. Ας δούμε πως:

(4) w_t = c_t + s_t + d_t

(5) c_t+1 = s_t+1+d_t+1

(6) d_t+1 = d_t(1+n) ,  s_t+1 = s_t(1+r_t)

Όπου d είναι οι ασφαλιστικές κρατήσεις του εργαζομένου και n είναι ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού N. Με λίγα λόγια οι νέοι εργαζόμενοι πληρώνουν τις συντάξεις των μεγάλων και το ύψος των συντάξεων εξαρτάται από το ρυθμό αύξησης και ανανέωσης του πληθυσμού. Έχει υπολογιστεί πως για να είναι υγιές και βιώσιμο το αναδιανεμητικό σύστημα απαιτούνται 4 εργαζόμενοι για 1 συνταξιούχο. Στην Ελλάδα ο μέσος όρος όλων των ταμείων είναι περίπου 2,17 εργαζόμενοι προς 1 συνταξιούχο και η αναλογία χειροτερεύει συνεχώς. Ας δούμε και το κεφαλαιοποιητικό σύστημα:

(7) w_t = c_t + s_t + d_t

(8) c_t+1 = s_t+1+d_t+1

(9) d_t+1 = d_t(1+r_t), s_t+1 = s_t(1+r_t)

(10) c_t+1 = (1+r_t)(d_t+s_t)

Στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα το ύψος της σύνταξης του ηλικιωμένου, εξαρτάται από το ύψος της εισφοράς που κατέβαλε όταν αυτός ήταν νέος και άρα η σύνταξη δεν επηρεάζεται από τη γήρανση του πληθυσμού.

Ας δούμε και ένα μεικτό σύστημα το οποίο πιστεύουμε ότι ταιριάζει στην Ελληνική πραγματικότητα και που εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία στον Καναδά και τις Σκανδιναβικές χώρες.

(11) w_t = c_t + s_t + d_t + τ

(12) c_t+1 = s_t+1+d_t+1

(13) d_t+1 = d_t(1+r_t) + τ(1+n) , s_t+1 = s_t(1+r_t)

(14) c_t+1 = (1+r_t)(d_t+s_t) + τ(1+n)

Όπου τ είναι οι φόροι που επιβάλει το δημόσιο στους πολίτες. Στο μεικτό σύστημα το δημόσιο παρέχει στους ηλικιωμένους πολίτες μια κατώτατη εθνική σύνταξη, ακόμα και αν δεν εργάστηκαν ποτέ στη ζωή τους. Έτσι εξασφαλίζεται ένα μίνιμουμ επίπεδο διαβίωσης και κατανάλωσης ακόμα και όταν οι ηλικιωμένοι δεν έχουν αποταμιεύσεις και δεν είχαν ποτέ τους ασφαλιστικές εισφορές. Επιπλέον, παρέχεται επικουρική σύνταξη το ύψος της οποίας εξαρτάται από το μέγεθος των εισφορών που κατέβαλε ο εργαζόμενος και όχι από το ρυθμό αύξησης του πληθυσμού. Πιο απλά, όσο πιο πολλά έβαλες στον ατομικό λογαριασμό κοινωνικής σου ασφάλισης όσο εργαζόσουν, τόσο υψηλότερη θα είναι η επικουρική σου σύνταξη.  Συνοψίζοντας:

• Εθνική Σύνταξη για όλους ανεξαρτήτως εργασίας και ενσήμων στο 65 έτος της ηλικίας τους πληρωμένη από τον κρατικό προϋπολογισμό.
• Ατομικός λογαριασμός κοινωνικής ασφάλισης για κάθε εργαζόμενο ο οποίος «ανοίγει» μόλις ο εργαζόμενος βγει στη σύνταξη. Στον λογαριασμό αυτό κατατίθενται οι εισφορές του εργαζομένου και του εργοδότη του και η διαχείριση των χρημάτων αυτών γίνεται με αυστηρούς κανόνες και με την εγγύηση του δημοσίου, έτσι ώστε να μη χάνονται χρήματα των εργαζομένων εξαιτίας κακοδιαχείρισης (βλέπε ομόλογα ταμείων στην Ελλάδα).
• Το ύψος της επικουρικής σύνταξης εξαρτάται από το ποσό του ατομικού λογαριασμού κοινωνικής ασφάλισης καθώς και από το χρονικό όριο εξόδου από την εργασία. Αν κάποιος βγει προορά θα λάβει μικρή επικουρική σύνταξη λόγω του ότι το ποσό θα επιμεριστεί σε πολλούς μήνες.

Κατά βάθος, τα πράγματα στο ασφαλιστικό είναι τόσο απλά όσο περιγράφονται στις παραπάνω εξισώσεις.  Δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές. Η αυξάνεται ο πληθυσμός, ή αυξάνονται τα όρια ή αυξάνονται οι εισφορές ή αλλάζουμε σύστημα. Οποίος λέει ότι έχει διαφορετική λύση για να τους έχει όλους ικανοποιημένους απλά αναβάλει τη λύση για  το μέλλον. Και όσο αναβάλλεται μια λύση, τόσο πιο επώδυνη γίνεται.

Περί φορολογικού συστήματος

Είναι γενικότερα δεκτό πως ο ρόλος της κρατικής φορολογίας στο οικονομικό κύκλωμα, για να είναι οικονομικά ωφέλιμος πρέπει να έχει αναδιανεμητικό χαρακτήρα ως προς τα εισοδήματα και να οδηγεί σε μακροπρόθεσμη ανάπτυξη μέσω των ορθολογικά κατανεμημένων δαπανών. Επιπρόσθετα, είναι γνωστό ότι η έμμεση φορολόγηση επιμερίζεται ισομερώς τόσο στα φτωχά και μεσαία στρώματα όσο και στις εύπορες τάξεις. Πράγμα το οποίο σημαίνει ότι για ένα δίκαιο και βέλτιστο φορολογικό σύστημα χρειάζεται ένα προοδευτικό σύστημα άμεσης φορολόγησης και όσο το δυνατόν λιγότεροι έμμεσοι φόροι. Αυτά στη θεωρία. Γιατί στην ελληνική πραγματικότητα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά.  Εδώ υπάρχει ένα άδικο σύστημα άμεσης φορολόγησης το οποίο επιβαρύνει υπέρμετρα τις χαμηλότερες εισοδηματικά τάξεις και που μέσα από δύστροπες γραφειοκρατικά διαδικασίες και δαιδαλώδεις εξαιρέσεις, οδηγεί σε οργιαστική φοροδιαφυγή. Πράγμα το οποίο με τη σειρά του οδηγεί το κράτος σε υπέρμετρη αύξηση των άδικων έμμεσων φόρων αφού αυτοί έχουν μεγαλύτερη βεβαιότητα ως προς την είσπραξή τους.

Ας δούμε όμως αναλυτικά τον κύκλο του προβλήματος:

• Άδικο φορολογικό σύστημα με υψηλούς συντελεστές για τα φτωχά στρώματα και χαμηλούς για τους εύπορους με μη τιμαριθμοποίηση της φορολογική κλίμακα.
• Δαιδαλώδεις φορολογικοί κανονισμοί με πολλές εξαιρέσεις και πορτοπαράθυρα που αυξάνουν γραφειοκρατία και διαφθορά και ουσιαστικά σε προτρέπουν να φοροδιαφύγεις.
• Αίσθηση αδικίας στους πολίτες αφού όσοι φορολογούνται για μισθωτές υπηρεσίες δεν μπορούν να φοροδιαφύγουν και φορολογούνται κανονικά ενώ το σύστημα αδυνατεί να ελέγξει την ορθότητα των στοιχείων άλλων ομάδων όπως ελεύθεροι επαγγελματίες, εισοδηματίες κ.α.
• Πλήρης διάλυση ελεγκτικών μηχανισμών και αδυναμία αποτελεσματικής είσπραξης προστίμων από βεβαιωμένες παραβάσεις

• Αδυναμία (και απροθυμία?) χρήσης σύγχρονων μηχανογραφικών εργαλείων για την πάταξη της φοροδιαφυγή.

Άρα με βάση τα παραπάνω το κράτος οδηγείται σε επιβολή έμμεσων φόρων οι οποίοι και άδικοι κοινωνικά είναι και καταλήγουν να καταπνίξουν την ιδιωτική κατανάλωση που αποτελεί τον πυρήνα κάθε οικονομίας.

Ας δούμε όμως πως μπορεί να λυθεί το πρόβλημα. Ξεκινάμε από τα βασικά. Οι πολίτες αυτής της χώρας ουδέποτε είχαν και δεν πρόκειται να αποκτήσουν φορολογική συνείδηση και σεβασμό προς τους νόμους του κράτους. Άρα κανείς από ευθιξία και ευταξία δεν πρόκειται να πειθαρχήσει φορολογικά. Επομένως πρέπει να δοθούν ισχυρά κίνητρα στους πολίτες όχι μόνο να μην φοροδιαφεύγουν, αλλά και να καταπολεμούν τη φοροδιαφυγή σε ατομικό επίπεδο. Ο μόνος τρόπος που μπορεί να γίνει αυτό είναι με κίνητρο τα χρήματα. Η φύση του Έλληνα είναι να σκέφτεται το ατομικό του συμφέρον και μόνο και πρέπει η πολιτεία να εκμεταλλευτεί αυτό το χαρακτηριστικό προς όφελος της. Παρουσιάζω τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν:

• Κατάργηση του αφορολογήτου ορίου για όλους εκτός των χαμηλοσυνταξιούχων .
• Καθιέρωση φορολογικής κλίμακας ως εξής: 0-20.000 Ευρώ 5%, 20.000 - 30.000 Ευρώ 20%, 30.000 - 40.000 Ευρώ 25%, 40.000 - 60.000 Ευρώ 40%, 60.000 Ευρώ + 45%
• Έκπτωση εισοδήματος ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ. 
• Εισαγωγή ΟΛΩΝ των πολιτών για όλες τις μορφές εισοδήματος στην παραπάνω κλίμακα
• Συνεκτίμηση δηλωθέντων εισοδημάτων με κόστος διατήρησης (upkeep) περιουσιακών στοιχείων (συντήρηση ακινήτων, οχημάτων, σκαφών αναψυχής) καθώς και πληρωμή τόκων για πάσης φύσεως πιστώσεις (δεν μπορείς να δηλώνεις εισόδημα 6.000 ευρώ και να έχεις στεγαστικό δάνειο 100.000 Ευρώ)

Με αυτόν τον τρόπο οι πολίτες αποκτούν κίνητρο για να ζητούν αποδείξεις αφού όσο περισσότερες ζητήσουν τόσο λιγότερο φόρο θα πληρώσουν στο δημόσιο. Άρα αν πάω στο γιατρό και μου πει 40 χωρίς απόδειξη και 80 με απόδειξη θα του πω 80 με απόδειξη γιατί τα 80 θα αφαιρεθούν από το φορολογητέο εισόδημα. Επιπλέον, αν ο γιατρός δηλώσει χαμηλό εισόδημα δεν θα μπορεί να δικαιολογήσει το κόστος συντήρησης των περιουσιακών του στοιχείων. Επιπρόσθετα θα γίνεται διασταύρωση των αποδείξεων του εν λόγω γιατρού που θα βρίσκονται σε φορολογικές δηλώσεις άλλων πολιτών.

Αλλά το μεγαλύτερο όφελος θα είναι από την αύξηση των εσόδων του δημοσίου μέσω του ΦΠΑ. Γιατί αν αρχίσουν οι πολίτες να ζητούν αποδείξεις από τον φούρναρη μέχρι τον μεσίτη και από τον γιατρό μέχρι τον ψιλικατζή τα έσοδα του δημοσίου θα ανέβουν. Αυτό μακροπρόθεσμα θα οδηγήσει και σε μείωση του συντελεστή ΦΠΑ αφού τώρα βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα λόγω φοροδιαφυγής. Αλλά και οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι έμποροι δεν θα βγουν ζημιωμένοι αφού τα χαμηλά στρώματα θα έχουν μεγαλύτερο διαθέσιμο εισόδημα για κατανάλωση. Επομένως όλοι κερδίζουμε από ένα ορθολογικό, δίκαιο και έξυπνο σύστημα φορολόγησης. Αν δε το δημόσιο γίνει πιο παραγωγικό ως προς τις δαπάνες του τότε η φορολογία θα μπορέσει να πέσει σε ακόμα χαμηλότερα επίπεδα. Το κλειδί όμως στη φορολογία είναι: απλότητα, ευκολία, δικαιοσύνη, βεβαιότητα. Keep things simple, κλείστε τα πορτοπάραθυρα, δώστε κίνητρα για καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και όλα θα γίνουν πιο εύκολα.