The end of the world as we know it

Είναι μερικές φορές που ψάχνεις απεγνωσμένα για έναν τίτλο προκειμένου να ξεκινήσεις να γράφεις. Νομίζω ότι ο εν λόγω στοίχος από το τραγούδι των R.E.M περιγράφει με απόλυτη σαφήνεια την κατάσταση στη χώρα μας. The game is over, but the show must go on. Ο τρόπος ζωής της γενιάς της μεταπολίτευσης, μιας γενιάς που συνήθισε να απολαμβάνει ένα γεωμετρικά αυξανόμενο βιοτικό επίπεδο με την ίδια και σε πολλές περιπτώσεις, λιγότερη εργασία από την προηγούμενη γενιά, έφτασε στο τέλος της. Απολαύσαμε σαν κοινωνία, έναν τρόπο ζωής ανεπτυγμένης οικονομίας στηριζόμενη σε παραγωγικές διαδικασίες τρίτου κόσμου με παράλληλη σπατάλη πακτωλού δανεικών χρημάτων. Ζήσαμε σε ένα οικονομικό περιβάλλον το οποίο σίγουρα θα αποτελέσει αντικείμενο οικονομικής μελέτης στο μέλλον. Κατορθώσαμε να συνδυάσουμε μεσαιωνική συντεχνιακή οικονομία (guild economy), μαζί με σχεδόν μαρξιστικού τύπου κρατικό προστατευτισμό. Προσθέστε και ολίγη γραφειοκρατία μαζί με κάποια τοπικά καρυκεύματα (παραοικονομία), βάλτε μια μεγάλη δόση κατανάλωσης με δανεικά και να, το φαί έχει θαύμα γεύση! Και πράγματι, το φαγητό είχε θαύμα γεύση για 36 χρόνια τώρα. Και ήταν τόσο νόστιμο το φαγητό που συνεχώς θέλαμε μεγαλύτερη μερίδα. Όμως, όταν φροντίζεις να κλείσεις τον εαυτό σου σε ένα δωμάτιο με καθρέπτες, χάνεις την επαφή με την πραγματικότητα και όταν ξαφνικά σε βγάζουν από εκεί νιώθεις χαμένος και ζαλισμένος.

Δυστυχώς όλα τελείωσαν για μας και μάλιστα με άσχημο τρόπο. Η χρεοκοπία της χώρας είναι πλέον γεγονός και απομένει η τυπική και μόνο ανακοίνωση. Μην περιμένετε κάτι μελοδραματικό· δεν πρόκειται να υπάρξει κάποια ομιλία του πρωθυπουργού με θέμα «δυστυχώς επτωχεύσαμεν». Όλοι θα μιλήσουν για τεχνικές δυσκολίες, για δίχτυ ασφαλείας που προσωρινά χρησιμοποιείται, ότι φταίνε οι προηγούμενοι, όχι φταίνε οι άλλοι, και λοιπά άκρως ελληνικά. Η ουσία είναι ότι για τα επόμενα τρία χρόνια (θα είναι άραγε μόνο 3;) το διεθνές νομισματικό ταμείο και ο ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης θα μας δανείσουν ένα ποσό γύρω στα 120 δις ευρώ (give or take a few). Αυτά τα χρήματα το μεν ΔΝΤ θα μας τα δίνει με δόσεις ανάλογα με την εφαρμογή των όρων που θα θέσουν, οι δε ευρωπαίοι φίλοι μας (πόσο επίκαιρο ακούγεται το «οι Γερμανοί είναι φίλοι μας, θα μας δώσουν και λάδι») θα βγάλουν και το κάτι τις τους στην πορεία. Φυσικά είναι τοκογλυφία να βγάζεις χρήματα από την κατάντια του διπλανού σου, όμως ζούμε σε έναν ρεαλιστικό κόσμο όπου δεν υπάρχει χώρος για συναισθηματισμούς. Άλλωστε, όπως πολύ σωστά το έθεσε πρώην υψηλόβαθμό στέλεχος της προηγούμενης κυβέρνησης (υπουργός – φιλόσοφος), «ότι είναι νόμιμο είναι και ηθικό».

Τα χρήματα που θα μας δανείσουν μόλις που επαρκούν για να καλύψουμε παλαιές δανειακές μας υποχρεώσεις και ελλείμματα μελλοντικών προϋπολογισμών έτσι, ώστε να μην κηρύξουμε στάση πληρωμών και υποχρεωθούμε σε επαναδιαπραγμάτευση του δημοσίου χρέους μας. Κάτι τέτοιο άλλωστε θα συνιστούσε ένα επικοινωνιακό τσουνάμι για την παγκόσμια οικονομία, ενώ και εμάς θα μας γύριζε πίσω στην εποχή του σχεδίου Μάρσαλ (δεκαετία του 50). Φανταστείτε καταστάσεις με απλήρωτους δημοσίους υπαλλήλους, με ανεργία στο 30%, με ουρές για διανομή τροφίμων, με τον κόσμο να κρύβει χρυσές λίρες κάτω από το στρώμα του και είστε μέσα. Άρα λοιπόν με το επικείμενο πακέτο μηχανικής υποστήριξης ο ασθενής κέρδισε το δικαίωμα να παραμείνει σε κόμμα για τα επόμενα δύο με τρία χρόνια (αν όλα πάνε καλά). Το πώς θα σηκωθεί ο ασθενής από το κόμμα, το πώς δηλαδή θα ορθοποδήσουμε είναι ένα μεγάλο θέμα το οποίο πλέον δεν έχω το κουράγιο να αναλύσω. Ίσως να χρειάζεται να ακολουθήσουμε την Σουμπετέρια λογική (http://en.wikipedia.org/wiki/Schumpeter) η οποία πρέσβευε ότι οι οικονομικές κρίσεις είναι η νομοτελειακή επιλογή της φύσης στην οικονομία για την εκκαθάριση των σαθρών και αδύναμων και την άνθιση των νέων πιο ισχυρών και ανθεκτικών. Ίσως η παρούσα κρίση να είναι μια καλή ευκαιρία να παρασυρθούν τα πάντα και να ξεκινήσουμε πάλι από την αρχή. Φυσικά σε τέτοιες καταστάσεις μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά, περίπου όπως η χημειοθεραπεία καταστρέφει μαζί με τα καρκινικά και τα υγιή κύτταρα του οργανισμού. Το μόνο που μπορώ πλέον να συστήσω σαν συμβουλή (αν δικαιούμαι να κάνω κάτι τέτοιο) είναι το “brace for impact” που λένε οι πιλότοι λίγο πριν την αναγκαστική προσγείωση.

Ο κύκλος των αυτοεκπληρούμενων προφητειών

Έχει πολλές φορές λεχθεί και είναι αλήθεια, ότι η οικονομία έχει σε μεγάλο βαθμό να κάνει με την ψυχολογική διάθεση των συμμετεχόντων σε αυτήν. Η ψυχολογία της «αγοράς», ή της οικονομίας αν προτιμάτε, επηρεάζεται από μια πληθώρα παραγόντων. Επηρεάζεται από πραγματικά οικονομικά στοιχεία, από πολιτικούς συσχετισμούς δυνάμεων μεταξύ κρατών, σημαντικότερα δε ίσως, από φήμες και ειδήσεις, οι οποίες δεν χρειάζεται να είναι απαραίτητα αληθινές. Δυστυχώς η χώρα μας έχει εισέλθει σε μια πολύ επικίνδυνη δύνη αυτοεκπληρούμενων προφητειών (vicious cycle of self – fulfilling prophecies), έναν φαύλο κύκλο όπου η μια αρνητική είδηση προκαλείται από την προηγούμενη και τροφοδοτεί την επόμενη. Αν εξετάσει κανείς προσεκτικά τα γεγονότα της πρωτοφανούς παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, θα δει ότι οι πρώτοι τριγμοί στο χρηματοοικονομικό οικοδόμημα είχαν κάνει την εμφάνιση τους ήδη από τις αρχές του 2008. Αλλά ακόμα και στον κολοφώνα της κρίσης τον δραματικό Σεπτέμβριο του 2008 θα δει κανείς ότι οι ελληνική κυβέρνηση μακαρίως περιορίστηκε σε κάποια μέτρα βιτρίνας, όπως το πολυθρύλητο πλέον «πακέτο των 28 δις» και την τυπική εγγύηση των καταθέσεων ύψους 100.000 €. Α, και για να μην είμαστε άδικοι, καθημερινά άκουγε κανείς τη συνήθη λιτανεία, ότι η ελληνική οικονομία είναι θωρακισμένη, δεν κινδυνεύει και πως το ελληνικό τραπεζικό σύστημα διαθέτει άφθονη ρευστότητα και δεν έχει εκτεθεί σε «τοξικά» προϊόντα. Για την ταμπακιέρα φυσικά τίποτα. Όμως η δυναμική του ελληνικού χρέους ήταν γνωστή στην τότε κυβέρνηση η οποία έκανε καλά ότι και όλες οι προηγούμενες: έκρυψε το χρέος κάτω από το χαλί με μεθοδολογίες που θα ζήλευε και ο κάθε φοροφυγάς. Νόμιμα και ηθικά πάνω από όλα. Εντωμεταξύ, οι προειδοποιητικές βολές είχαν γίνει κανονιές και ομοβροντίες αλλά η μακαριότητα στην Ελλάδα βασίλευε ατάραχη. Το 2009 η Ιρλανδία για να αποφύγει τα χειρότερα ανακοίνωσε πακέτο μέτρο όμοιο και ίσως πιο ήπιο από το δικό μας προκειμένου να αποφύγει τον κίνδυνο αύξησης των επιτοκίων δανεισμού. Αντίθετα εμείς, αφού κωλυσιεργήσαμε δύο με τρείς μήνες βιώνοντας τη μετεκλογική θαλπωρή, ξαφνικά πέσαμε από τα σύννεφα! Greek statistics ο ένας, the game is over ο άλλος, πλαστά στοιχεία από εδώ, ελλείμματα από εκεί, από όπου και να κοιτάξεις, οι καρπαζιές έπεφταν βροχή. Αλλά εμείς εκεί! Αταλάντευτοί! Ακόμα και όταν υπήρχε έστω και την ύστατη ώρα η δυνατότητα να σωθεί η παρτίδα υπήρξε μια απίστευτη καθυστέρηση ενώ η συζήτηση περιστρεφόταν στο αν τα μέτρα είναι σοσιαλιστικά, βάρβαρα ή δεν ξέρω και εγώ τι. Διαπράξαμε εν ολίγοις, όλα τα θανάσιμα οικονομικά αμαρτήματα ταυτόχρονα και πέσαμε στην τέλια οικονομική καταιγίδα. Αφενός, η οικονομία μας εξαιτίας τραγικών χειρισμών δεκαετιών βρέθηκε σε δυσχερέστατη θέση, αλλά αυτό από μόνο του δεν είναι θανατηφόρο πρόβλημα. Κατόπιν, φροντίσαμε πολλάκις να αποδείξουμε στους Ευρωπαίους εταίρους μας πόσο ψεύτες και αναξιόπιστοι είμαστε. Όχι ότι αυτοί είναι αγγελούδια, απλά δώσαμε ευχερέστατη λαβή να μας χαρακτηρίσουν ψεύτες και έτσι χάσαμε το ελαφρυντικό του πρότερου έντιμου βίου. Ύστερα, αποτελειώσαμε τα πράγματα με πληθώρα αντιφατικών δηλώσεων, απραξίας και ατολμίας, χάνοντας πολύτιμο χρόνο εν μέσω ενός τυφώνα. Με λίγα λόγια φροντίσαμε να βρεθούμε στο προσκήνιο (spotlight) μιας πολύ κακής οικονομικά στιγμής.

Ήδη, τα μέτρα που ανακοινώθηκαν αρχές Μαρτίου, έχουν ελάχιστη οικονομικά σημασία, αφού το μεσοπρόθεσμο κόστος δανεισμού της χώρας έχει ακυρώσει στην πράξη τα όποια οφέλη από την περιστολή των δαπανών, ενώ ταυτόχρονα οι αυξημένοι φόροι βυθίζουν τη χώρα στην ύφεση. Θα μπορούσαμε να είχαμε πάρει μια ανάσα κινούμενοι όπως οι Ιρλανδοί και έτσι οι θυσίες του κόσμου να είχαν τουλάχιστον πιάσει τόπο. Κάτι τέτοιο δεν έγινε φυσικά και τώρα τρέχουμε. Όμως οι κινήσεις μας είναι σπασμωδικές και είμαστε πάντα ένα κλικ πίσω από τις εξελίξεις. Φυσικά γίνονται και λάθη όπως οι χθεσινές «ανώνυμες» δηλώσεις ανώτατου αξιωματούχου (υπουργού?) οι οποίες στοιχίζουν στη χώρα κάποιες δεκάδες εκατομμύρια ευρώ ημερησίως. Αλλά όταν λειτουργείς υπό πίεση είναι φυσικό να γίνονται λάθη.

Για να λάβουμε μια ευρύτερη εικόνα των πραγμάτων θα πρέπει να καταλάβουμε ότι η μεγαλύτερη εξαγωγική οικονομία της Ευρώπης, η Γερμανία, βολεύεται αφάνταστα με την παρούσα κατάσταση. Επιτυγχάνεται ελεγχόμενη διολίσθηση του Ευρώ, καθιστώντας πιο ελκυστικές τις Γερμανικές εξαγωγές. Παράλληλα ανατιμάται η αξία του Κινεζικού νομίσματος και έτσι η Γερμανική οικονομία προστατεύεται από τις φθηνές εισαγωγές. Επιπλέον, η Γερμανία δείχνει καλά στους υπόλοιπους Ευρωπαίους ποιός είναι το αφεντικό και τι παθαίνει κανείς όταν δεν υπακούει τους κανόνες. Με το περιβόητο Ευρωπαϊκό πακέτο στήριξης δε, πετυχαίνουν και τυπικά την οριστική οικονομική μας υποτέλεια, βγάζοντας και κέρδος ταυτόχρονα. Και πιστέψτε με, το δευτερόλεπτο που θα υπολογίσουν ότι το κόστος αποβολής μας από το Ευρώ είναι χαμηλότερο ή ίσο από πιθανά κέρδη τους, δεν θα διστάσουν ούτε στιγμή να μας πετάξουν έξω.  Φυσικά κάτι τέτοιο θα σημάνει υποχώρηση του βιοτικού επιπέδου της χώρας σε επίπεδα το λιγότερο αρχών της δεκαετίας του 80΄ και οικονομική καταστροφή της μεσαίας τάξης. Νομίζω ότι ήρθε η ώρα ο πρωθυπουργός να πάρει δραστικά μέτρα προκειμένου να προκαταλάβει τις εξελίξεις. Αντί να τρέχουμε ασθμαίνοντας με το χέρι απλωμένο, πρέπει να επιχειρήσουμε φυγή προς τα μπρος. Το εναλλακτικό σενάριο δεν θέλω ούτε να το σκέφτομαι.  

Αναβολή

Αναμφίβολα αρκετός κόσμος θα πρέπει να παρακολούθησε χθες από τηλεοράσεως τα σημαντικά νέα ως προς την προσπάθεια ευρωπαϊκής στήριξης της οικονομίας μας. Και μπορεί να παρουσιάσθηκε εκτενώς η παραπολιτική φιλολογία σχετικά με τους διαξιφισμούς μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας στη σύνοδο κορυφής, την παράσταση όμως είχε φροντίσει να κλέψει νωρίτερα ο πρόεδρος της ΕΚΤ, ο κύριος Τρυσέ. Ο οποίος, αφού είδε και απόειδε, πήρε την κατάσταση στα χέρια του δίνοντας ένα αποφασιστικό ευρωπαϊκό μήνυμα ως προς το ελληνικό ζήτημα, προκαταβάλλοντας ταυτόχρονα τις όποιες αποφάσεις θα ελάμβαναν οι ηγέτες στη σύνοδο κορυφής. Αυτό το οποίο έκανε ο κύριος Τρυσέ ήταν να δώσει μια παράταση ζωής (ή αναβολή εκτέλεσης αν προτιμάτε) ως προς τη χρηματοδότηση των εμπορικών μας τραπεζών μέχρι και το τέλος του 2011 με ευνοϊκούς όρους. Έπαιξε δηλαδή το τελευταίο και πιο ισχυρό χαρτί της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ως προς τα κερδοσκοπικά κεφάλαια. Λέει δηλαδή ο κύριος Τρυσέ: «Κερδοσκοπήστε όσο θέλετε, εγώ θα κάνω δεκτά τα ελληνικά ομολόγα για αναχρηματοδότηση όσο και να τα υποτιμήσετε». Αυτό πρακτικά επιτρέπει στις εμπορικές τράπεζες να προεξοφλήσουν ανεμπόδιστα τα ελληνικά ομόλογα, αντλώντας φθηνή ρευστότητα από την ΕΚΤ. Άρα κάνει πιο ελκυστικά και πιο φθηνά τα ελληνικά ομόλογα αφού μειώνεται ο κίνδυνος «να σου μείνουν στο χέρι». Ταυτόχρονα, λύνει τα χέρια των ελληνικών εμπορικών τραπεζών οι οποίες είχαν περιέλθει σε τρομερή παγίδα ρευστότητας για το φετινό έτος. Δίνει μια ψυχολογική ώθηση και ένα σημαντικό θετικό μήνυμα στήριξης της ελληνικής οικονομίας, ανήμερα της εθνικής μας εορτής. Αν και πρέπει να είμαστε πολύ συγκρατημένοι και είναι πολύ νωρίς για ουσιαστικά συμπεράσματα, παρατηρείται ήδη μια ελαφρά αποκλιμάκωση των επιτοκίων δανεισμού της χώρας. Όμως…

Η βοήθεια της ΕΚΤ σταματάει την ελεύθερη πτώση της οικονομίας μας προσωρινά. Μας δίνει μια βαθιά ανάσα χωρίς αυτό να σημαίνει ότι λύθηκαν όλα τα προβλήματα μας δια μαγείας. Θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε αυτή την ανάσα και να εντείνουμε τις προσπάθειες ανάταξης των δημόσιων οικονομικών μας. Τα οικονομικά μας κρέμονται από μια κλωστή και αρκεί ένας λάθος χειρισμός για να ανατραπούν τα πάντα. Και σε μια τέτοια περίπτωση τα κερδοσκοπικά κεφάλαια γνωρίζουν ότι η ΕΚΤ έχει παίξει τα ρέστα της και δεν έχει άλλα όπλα στη διάθεση της. Ο κύριος Τρυσέ έριξε και τα τελευταία όπλα του στη μάχη. Αν για οποιοδήποτε λόγο οι αγορές δεν πεισθούν τότε οι πιέσεις θα επιστρέψουν με ακόμα μεγαλύτερη ένταση από πριν. Όπως ειπώθηκε και παραπάνω, είναι πολύ νωρίς για συμπεράσματα, αν όμως η πορεία των επιτοκίων δεν αποκλιμακωθεί σε αποδεκτό επίπεδο σχετικά σύντομα, τότε θα έχουμε πραγματικό πρόβλημα. Ας ελπίσουμε ότι σύσσωμη η πολιτική ηγεσία θα εκμεταλλευτεί αυτό το θετικό παράθυρο που άνοιξε προς όφελος της χώρας. Αλλιώς, τα χθεσινά νέα δεν θα είναι παρά μόνο η αναβολή εκτέλεσης του καταδικασμένου.  

Οι μουσικές καρέκλες

Υπάρχει ένα πολύ γνωστό παιδικό παιχνίδι το οποίο λέγεται «οι μουσικές καρέκλες». Τα παιδάκια τρέχουν γύρω – γύρω από μια σειρά από καρέκλες υπό τους ήχους της μουσικής, αλλά το πρόβλημα είναι ότι τα καθίσματα δεν φτάνουν για όλους. Μόλις σταματήσει ο χορός τα παιδάκια πρέπει να τρέξουν να εξασφαλίσουν ένα κάθισμα. Όποιος δεν βρει, αποβάλλεται από το παιχνίδι. Μπορεί να φαντάζει ένα απλοϊκό και τυχερό παιχνίδι, έχει όμως και αυτό τις στρατηγικές του. Για παράδειγμα κάποια παιδιά μπορεί να κινούνται πολύ κοντά στις καρέκλες, κάποια άλλα να είναι πιο βαριά και να εκτοπίζουν τα άλλα από τα καθίσματα ή κάποια άλλα μπορεί να τρέχουν πολύ γρήγορα και να προφταίνουν το κάθισμα πριν τους άλλους. Το σίγουρο είναι ότι τα παιδιά που χάνουν είναι αυτά που απομακρύνονται πολύ από τις καρέκλες, που δεν τρέχουν γρήγορα, αυτά που σε τελική ανάλυση, δεν παίζουν με τους κανόνες του παιχνιδιού. Η χώρα μας συμμετείχε εδώ και πολλά χρόνια σε αυτό το παιχνίδι. Όσο έπαιζε η μουσική όλα ήταν ωραία και καλά και η μικρή Ελλάς περιφερόταν υπό τους ήχους της μουσικής θαυμάζοντας το τοπίο. Όμως υπό τους ήχους της γλυκιάς μουσικής (also known as κατανάλωση με δανεικά) ξέχασε το παιχνίδι που έπαιζε και απομακρυνόταν συνεχώς από τις καρέκλες. Όταν όμως η μουσική σταμάτησε (οικονομική κρίση), τότε η μικρή Ελλάς ανακάλυψε ότι όχι μόνο δεν είχε καρέκλα, αλλά είχε φύγει και πολύ μακριά από τα υπόλοιπα παιδιά του παιχνιδιού.

Ο μικρός αυτός παραλληλισμός γίνεται για να τονισθεί για ακόμα μια φορά η ανάγκη να δούμε τα πράγματα ψύχραιμα και χωρίς την ανάγκη αναζήτησης δικαιολογιών. Η χώρα μας συμμετέχει σε έναν όμιλο χωρών κοινών συμφερόντων (ΕΕ) από το 1981. Εμείς ζητήσαμε να μπούμε, δεν μας παρακάλεσαν να μπούμε. Αν και απεχθάνομαι τη χρήση αριθμών, εντούτοις θα πρέπει να τονισθεί ότι το χρέος της χώρας το 1981 ήταν πλησίον του 30% επί του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ), ένα απόλυτα φυσιολογικό νούμερο. Από το 1981 μέχρι σήμερα η χώρα μας είχε καθαρές εισροές χρημάτων από τα διάφορα κοινοτικά πλαίσια στήριξης περί τα 44 δις Ευρώ σε σημερινές τιμές (σε αυτά τα χρήματα δεν συμπεριλαμβάνονται οι αγροτικές επιδοτήσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής). Με την είσοδο μας στο ευρώ το χρέος μας βρισκόταν περίπου στο 100% του ΑΕΠ μας. Η μετατροπή των χρεογράφων του ελληνικού δημοσίου από δραχμή σε ευρώ ωφέλησε τη χώρα κατά ένα πολύ μεγάλο ποσό χρημάτων (υπολογίζεται περί τα 21 δις Ευρώ) και αυτό γιατί α) έπεσαν τα επιτόκια δανεισμού και β) έγινε δυνατό η χώρα να δανείζεται σε πιο μακροχρόνια βάση ακριβώς λόγω πιο αξιόπιστου και ισχυρού νομίσματος. Η είσοδος της Ελλάδας στη ζώνη του Ευρώ έγινε με τη θέληση μας (ψηφίστηκε από τη Βουλή των Ελλήνων από αυτούς που εμείς επιλέξαμε να μας κυβερνήσουν) και εν γνώσει των συνεπειών και των υποχρεώσεων (απώλεια εθνικής νομισματικής πολιτικής, είσοδος της οικονομίας σε ένα διεθνές παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων, απώλεια προστατευτισμού της οικονομίας). Όμως τα οφέλη ήταν και είναι πάρα πολλά, αφού υπήρξαν δανειακά οφέλη, η εισαγωγή ενέργειας έγινε φθηνότερη, τα νομισματικά εμπόδια για την πραγματοποίηση επενδύσεων έχουν αρθεί, ενώ και οι εισαγωγές και εξαγωγές προϊόντων έχουν γίνει σημαντικά πιο εύκολες. Η χώρα απέκτησε ένα νόμισμα ισχυρό το οποίο την προστατεύει από εισαγόμενους πληθωριστικούς κινδύνους.

Με λίγα λόγια, διαπιστώνουμε ότι από το 1981 μέχρι σήμερα, η χώρα μας δαπάνησε έναν πραγματικό πακτωλό χρημάτων είτε σε δανεικά, είτε χρήματα που κέρδισε από την είσοδο της στο Ευρώ, είτε από καθαρές ταμειακές εισροές μέσω πλαισίων στήριξης και κοινής αγροτικής πολιτικής. Το ερώτημα είναι, τι έγιναν όλα αυτά τα λεφτά; Η απάντηση είναι ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό αυτών των χρημάτων δαπανήθηκε για την τόνωση της εσωτερικής ζήτησης, χωρίς να γίνει ουσιαστική προσπάθεια να στηριχθεί η παραγωγική βάση της χώρας. Έτσι ζήσαμε μια γλυκιά ζωή με δανεικά, ζήσαμε μια ζωή πολύ πέρα από τις δυνατότητες μας και δεν φροντίσαμε καθόλου να αυξήσουμε την δική μας παραγωγή. Νομοτελειακά, κάποτε τα δανεικά τελειώνουν και έρχεται η ώρα του λογαριασμού. Ναι σίγουρα υπάρχουν πάντα δικαιολογίες όταν έρχεται η ώρα του λογαριασμού. Φταίει η διαφθορά (υπάρχει παντού στον κόσμο), φταίνε οι Τούρκοι που αγοράζουμε συνέχεια όπλα (αυτό έχει πάρει πλέον τις διαστάσεις αστικού μύθου και έχω ήδη αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο), φταίνε οι διεθνείς αγορές και οι τράπεζες που συνωμοτούν για την καταστροφή μας (όμως όταν δανειζόμασταν και κρύβαμε τα χρέη μας όλα ήταν καλά τότε) και γενικότερα φταίνε οι πάντες εκτός…από εμάς τους ίδιους. Σίγουρα όλοι θα αναγνωρίσουμε το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή παίζονται τεράστια κερδοσκοπικά και άλλα παιχνίδια, τα απόνερα των οποίων κλονίζουν τη χώρα μας. Το πρόβλημα όμως είναι ότι αυτά τα απόνερα χτυπάνε πάντα αυτόν που είναι ο πιο ευάλωτος και ο πιο τρωτός. Ναι και η Πορτογαλία και η Ιρλανδία και η Ισπανία έχουν τα ίδια και σε ορισμένες περιπτώσεις, χειρότερα προβλήματα. Το θέμα όμως είναι ότι με τον ένα (έγκαιρη ανακοίνωση μέτρων, αποθέματα αξιοπιστίας, πολιτική επιρροή)  ή με τον άλλο τρόπο οι χώρες αυτές φρόντισαν να καθίσουν στα καθίσματα τους όταν η μουσική σταμάτησε και κατά την ποδοσφαιρική ορολογία, η Ελλάδα βρέθηκε στη σέντρα. Το ότι εμείς είμαστε οι πιο ευάλωτοι στην ευρωζώνη είναι αποκλειστικά και μόνο δικό μας δημιούργημα και καλά θα κάνουμε να το χωνέψουμε αυτό. Όσο πιο γρήγορα το καταλάβουμε τόσο πιο εύκολα θα λυτρωθούμε από τον σημερινό εφιάλτη που ζούμε.

Δυστυχώς όμως, ως λαός του παρά πέντε, αποφασίζουμε να κάνουμε τα πάντα την ύστατη στιγμή. Άλλες φορές στο παρελθόν έχουμε γλυτώσει τα χειρότερα και πολλές φορές έχουμε διακριθεί (βλέπε Ολυμπιάδα), αλλά μια φορά θα γίνει η στραβή και τότε οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές. Τα πρόσφατα μέτρα που ανακοινώθηκαν είναι μέτρα της πυρκαγιάς και δεν θα αποδώσουν αν η χώρα δεν κατορθώσει να δανειστεί με όρους εφάμιλλους άλλων χωρών με τα ίδια δημοσιονομικά προβλήματα (Πορτογαλία, Ιρλανδία). Είναι πασιφανές ότι αν η χώρα εξακολουθεί και δανείζεται με το καταστροφικό 6+ %, τότε τα χρήματα που θα προκύψουν από την εξοικονόμηση δαπανών θα χαθούν σε πληρωμές τόκων σε βάθος πενταετίας. Το πρώτο μέλημα της κυβέρνησης πρέπει να είναι η σταθεροποίηση της κατάστασης και το σταμάτημα της βύθισης της χώρας και προς αυτή την κατεύθυνση αποσκοπεί η δέσμη μέτρων που ανακοινώθηκε. Το δεύτερο όμως και πιο σημαντικό, είναι η αύξηση της παραγωγικότητας της χώρας γενικώς. Πρέπει να αυξηθεί η παραγωγικότητα των δαπανών του δημοσίου τομέα ο οποίος αυτή τη στιγμή λειτουργεί σαν το πιθάρι των Δαναΐδων. Δεν ξέρουμε ούτε πόσα χρήματα ρίχνουμε μέσα, ούτε που πάνε, ούτε τι παράγεται, ούτε σε τι χρησιμεύει αυτό που παράγεται. Πρέπει να αυξήσουμε την παραγωγή της Ελλάδας και να σταματήσουμε την καταστροφική και μονόπλευρη εξάρτηση μας από την εγχώρια κατανάλωση. Πάντως αυτό που πρέπει οπωσδήποτε να γίνει είναι να αναγνωρίσουμε την ύπαρξη του προβλήματος και να αφήσουμε στην άκρη τις δικαιολογίες και τα διλλήματα τύπου ΔΝΤ ή ΕΕ (το δίλλημα δηλαδή ανάμεσα σε θάνατο με τουφεκισμό ή θάνατο με ηλεκτρική καρέκλα). Σαν υστερόγραφο θα ήθελα και πάλι να τονίσω: το ΔΝΤ δεν είναι η λύση είναι η ταφόπλακα! Ψάξτε και διαβάστε ότι θέλετε και όπου θέλετε για τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων του ΔΝΤ ανά τον κόσμο.

Ενα άρθο που τα λέει όλα

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_37_21/02/2010_391652


Το συγκεκριμένο άρθρο τα λέει όλα. Είναι νομίζω μια πολύ καλή εικόνα της ελληνικής κοινωνίας μετά τη μεταπολίτευση. 

Neverland

 Παρακολουθούμε τις τελευταίες μέρες να εκτυλίσσονται σκηνές απείρου κάλους στα διάφορα ΜΜΕ με αφορμή ορισμένες ακραία ανθελληνικές δημοσιεύσεις σε Γερμανικά μέσα ενημέρωσης. Ακούγοντας κανείς τις αντιδράσεις θαρρείς πως θα ξυπνήσει ο Κολοκοτρώνης από τον τάφο για να πατήσει την Τριπολιτσά και κατόπιν θα βάλει πλώρη κατά Βερολίνο μεριά. Πάντα είμαστε λαός ακροτήτων όπου λαμβάνουμε αποφάσεις με βάση το θυμικό και όχι τη λογική. Ίσως δε το μεγαλύτερο ελάττωμα του Έλληνα να έγκειται στο γεγονός ότι ΠΑΝΤΑ του φταίνε οι άλλοι και ποτέ ο ίδιος για ότι και αν συμβαίνει. Βλέπουμε τις διεθνείς σχέσεις των κρατών μέσα από ένα αθώο, παιδικό σχεδόν πρίσμα του καλού εναντίον του κακού, όπου υπάρχουν εχθροί και φίλοι. Στις διεθνείς σχέσεις των κρατών δεν υπάρχουν ούτε εχθροί ούτε φίλοι, υπάρχουν συμφέροντα και επικρατεί ο νόμος του ισχυρού. Ανατρέχοντας στην ιστορία μας θα δει κανείς ότι ο Έλληνας προβάλει διαρκώς ένα σύμπλεγμα κατωτερότητας το οποίο εκφράζεται μέσα από τη λογική ενός λαμπρού ιστορικού παρελθόντος. Ότι δηλαδή ήμασταν σπουδαίοι και τρανοί και ότι όλοι μας χρωστάνε και θα μας χρωστάνε στον αιώνα τον άπαντα. Εναλλακτικά αν προτιμάτε, όλοι μας φθονούν εξαιτίας του λαμπρού μας παρελθόντος και κοιτάνε να μας κατασπαράξουν και να πετάξουν το κουφάρι στα όρνεα. Κάνοντας λοιπόν μια σύντομη ιστορική αναδρομή θα δούμε τις εξής δοξασίες του νεοέλληνα.

- Η πτώση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας οφείλεται στους αγύρτες τους καθολικούς με την Δ’ Σταυροφορία και στα τσιράκια τους, τους Βενετούς οι οποίοι ορέγονταν τα πλούτη της αυτοκρατορίας. Ξεχνάμε φυσικά πολύ βολικά ότι τους Σταυροφόρους τους προσκάλεσε ουσιαστικά η δυναστεία των Αγγέλων, για να μεσολαβήσουν στα εσωκομματικά τους μαχαιρώματα, ενώ τα εμπορικά προνόμια των Βενετών τα έδωσε πρώτος ο Βασίλειος Β΄ Ο Βουλγαροκτόνος προκειμένου να έχει ναυτική κάλυψη για το δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας του.

- Η πτώση της Κωνσταντινούπολης οφείλεται στους αγύρτες τους Δυτικούς οι οποίοι ενώ έβλεπαν τον προμαχώνα του Χριστιανισμού να δέχεται τα κύματα των Οθωμανικών ορδών δεν έκαναν τίποτα για να βοηθήσουν. Το ότι η αποδυνάμωση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας οφείλεται εν πολλοίς σε εσωτερικούς εμφυλίους πολέμους του 14 ου αιώνα και σε μια σειρά από ανίκανους αυτοκράτορες το αφήνουμε βολικά έξω από τη σκέψη μας.

- Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, οι Έλληνες πάντα έψαχναν τη μεγάλη φιλική δύναμη που θα τους έδινε την ανεξαρτησία τους. Στην αρχή ήταν η ελπίδα για κάποια Σταυροφορία (άσχετο αν τους Καθολικούς αποστάτες τους φορτώνουμε όλα τα δεινά του τόπου). Κατόπιν η ελπίδα μετατέθηκε στη Ρωσική βοήθεια (πού είναι και politically correct). Οι Ρώσοι είναι ορθόδοξοι, είναι η Τρίτη Ρώμη, είναι αδέλφια μας και θα μας βοηθήσουν. Αποκορύφωμα αυτής της σκέψης υπήρξαν τα Ορλωφικά (1770 – 1774). Οι Έλληνες επαναστάτησαν με Ρωσική προτροπή, η βοήθεια δεν υλοποιήθηκε ποτέ, οι Ρώσοι πέτυχαν αυτά που ήθελαν και κατόπιν οι Τούρκοι αφέθηκαν απερίσπαστοι να ξεσπάσουν πάνω στον Ελληνικό πληθυσμό. Μόνο όταν οι Έλληνες συνειδητοποίησαν ότι πρέπει να εργαστούν οι ίδιοι και να βασιστούν στις δικές τους δυνάμεις πέτυχαν την ανεξαρτησία τους.

- Ενδεικτικό της Μεσσιανικής αντίληψης που έχουμε για την πολιτική είναι η ύπαρξη, τα πρώτα χρόνια του νεοελληνικού κράτους (1832 – 1864), Ρωσικού, Γαλλικού και Αγγλικού κόμματος! Οι οπαδοί των ανωτέρω κομμάτων εξέφραζαν όχι κάποια ιδεολογία, αλλά την πίστη ότι η εν λόγω δύναμη είναι αυτή που θα βοηθήσει στην εθνική ολοκλήρωση και αναγέννηση της χώρας λόγω υποτιθέμενης φιλικής διάθεσης ως προς εμάς.

- Οι μαξιμαλιστικές τάσεις ποτέ δεν έλειψαν από το νεοελληνικό κράτος. Ξεκινώντας κανείς από τη Μεγάλη Ιδέα, συνεχίζει στην «Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών», κάνει μια στάση στο Κυπριακό και τερματίζει στο «δεν δεχόμαστε το όνομα Μακεδονία και παράγωγα αυτού».  Νομίζω όλοι γνωρίζουμε που κατέληξαν όλα αυτά τα ανεδαφικά και υπερφίαλα εγχειρήματα.

- Και ερχόμαστε στο σήμερα. Είναι σχεδόν διασκεδαστικό να διαβάζεις και να ακούς τις δικαιολογίες που σκαρφίζεται ο νεοελληνικός νους για να αποσείσει τις ευθύνες της σημερινής οικονομικής κατάστασης από πάνω του. Παραθέτω μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες

Α. Οι Γερμανοί κατέστρεψαν τη χώρα στον Β΄ΠΠ και μας χρωστάνε αποζημιώσεις. Όταν όμως επιδικάζονταν οι αποζημιώσεις εμείς ήμασταν πολύ απασχολημένοι με έναν εμφύλιο πόλεμο  (προσφιλές μας σπορ) και κατόπιν με την εθνοκάθαρση από τα "εαμικά μιάσματα". Νομίζω ότι 66 χρόνια μετά τη λήξη της κατοχής είναι κάπως αργά για δάκρυα.

Β.   Οι Τούρκοι μας εχθρεύονται και οι Ευρωπαίοι εταίροι μας δεν κάνουν τίποτα να μας βοηθήσουν. Μας θέλουν μόνο για να πουλάνε τα όπλα τους. Κανείς δεν είπε ότι η ΕΕ είναι αμυντική συμμαχία και κανείς δεν έχει υποχρέωση να μας βοηθήσει. Αμυντική συμμαχία είναι το ΝΑΤΟ και τα παράπονα σας εκεί (όπου εκεί δεν παίζει δελτίο παραπόνων γενικότερα). Το ότι οι αμυντικές μας δαπάνες πηγαίνουν στον κάλαθο των αχρήστων με το 74% των αμυντικών μας δαπανών να αφορούν ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ (Upkeep cost) και όχι ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥΣ το ξεπερνάμε (το αντίστοιχο ποσοστό της Γερμανίας είναι 55%). Το ότι η Ελλάδα με 90.000 στρατό στα χαρτιά έχει 58 διοικήσεις επιπέδου ταξιαρχίας ενώ οι ΗΠΑ με 600.000 έχουν 55 δεν μας λέει επίσης τίποτα να υποθέσω. Αλλά ακόμα και αυτό το 26% που πηγαίνει τελικά σε εξοπλισμούς και αυτό με λάθος τρόπο γίνεται αφού κατακερματίζονται οι παραγγελίες σε πολλές χώρες με αποτέλεσμα και να μην είναι ευχαριστημένος κανείς και να μην υπάρχει αποτελεσματικότητα στο στράτευμα λόγω πολυτυπίας (το ότι οι πολλαπλές παραγγελίες εξυπηρετούν και τους μεσάζοντες και μιζαδόρους καλύτερα, το αφήνουμε και αυτό στην άκρη). Πράγματι, δίνουμε πολλά λεφτά στην άμυνα. Απλά με λάθος τρόπο.

Γ. Οι Γερμανοί και η ΕΕ μας καταλήστευσαν τόσα χρόνια και ευθύνονται για τη καταστροφή της γεωργίας μας. Μας έδωσαν λεφτά για να πάρουν τα έργα οι ίδιοι ενώ μας πούλησαν άχρηστα έργα (C4I) και βούτηξαν τον πολιτικό μας κόσμο στη μίζα. Ξεκινώντας από το τελευταίο, νομίζω ότι ο πολιτικός μας κόσμος δεν έχει ανάγκη τη βοήθεια ξένων για να πέσει στη ρεμούλα. Το ότι μας έδωσαν λεφτά για μεγάλα έργα τα οποία εκτέλεσαν οι ίδιοι (Γερμανοί – αεροδρόμιο, Γάλλοι – Γέφυρα Αντιρρίου) εμένα δε μου λέει κάτι. Δεν είδα κάποια ελληνική κοινοπραξία αφενός να έχει το knowhow και αφετέρου να έχει υποβάλει πρόταση για αυτά τα έργα. Το αν έχουν γίνει λεόντειες συμφωνίες εκμετάλλευσης είναι θέμα του εκάστοτε διαπραγματευτή και όχι αυτού που παίρνει το έργο. Στο κάτω κάτω, μας έμεινε η υποδομή ενώ δημιουργήθηκαν και θέσεις εργασίας. Όσον αφορά τη γεωργία, όταν έπεφταν οι παχυλές επιδοτήσεις και έρχονταν χρήματα ενώ κάποιοι κάθονταν, τότε ήταν καλά. Που είναι οι ενέργειες που πήρε η ελληνική πολιτεία για την αναδιάρθωση της γεωργικής παραγωγής τόσα χρόνια? Και τέλος, το ότι μας πούλησαν φύκια για μεταξωτές κορδέλες έχει να κάνει αποκλειστικά και μόνο με τους πολιτικούς ηγέτες μας, που παρήγγειλαν και παρέλαβαν έργα τα οποία δεν λειτουργούν. Και μην είστε και τόσο βέβαιοι ότι δεν λειτουργούν. Μήπως δεν είμαστε ικανοί να τα λειτουργήσουμε και κρυβόμαστε πίσω από πυροτεχνήματα?

Δ. Θα φύγουμε από την ΕΕ και τότε να δούμε που θα πουλάνε τα προϊόντα τους. Θα καταρρεύσει το Ευρώ και θα δούνε τι θα πάθουν. Ας μην τρέφουμε αυταπάτες. We are a fart in a tornado συγκρινόμενοι με Ευρωπαϊκές αγορές και πιστέψτε με, πολλοί θα είναι αυτοί που δεν θα λυπηθούν καθόλου να μας δουν να φεύγουμε. Το ότι δεν το κάνουν είναι για λόγους bad publicity. Προσδίδει μια λογική τέταρτου Ραϊχ στην ΕΕ και αυτό είναι κάτι που δεν το θέλουν. Το δημόσιο χρέος μας είναι το έλλειμμα του Γαλλικού κράτους για ενάμισι χρόνο ενώ αποτελεί μόλις το 0,3% του ολικού χρέους της ΕΕ. Αν δε αποτρελαθούμε τελίως και βγούμε από την ΕΕ οικειοθελώς, το επίπεδο της Κούβας του Fidel θα φαντάζει παραδεισένιο μπροστά στη δική μας κατρακύλα. 

Ε. Αν δεν μας σώσουν όπως έχουν υποχρέωση να κάνουν θα πάμε στο ΔΝΤ (που έχει και ζεστό χρήμα) και τότε θα δουν τι θα πάθουν. Πρώτα από όλα, ΔΕΝ έχουν υποχρέωση να μας σώσουν και αν το κάνουν θα γίνει για δικά τους ιδιοτελή συμφέροντα. Το ΔΝΤ είναι ομολογία χρεοκοπίας και δεν δίνει τα λεφτά, τα ΔΑΝΕΙΖΕΙ με επαχθέστατους όρους. Όσοι νομίζουν ότι αντέχουμε το ΔΝΤ ας πάνε μια βόλτα από τις χώρες που προσφάτως επισκέφθηκε το ευαγές αυτό ίδρυμα να διαπιστώσουν ιδίοις όμμασι τι εστί βερίκοκο (Ρουμανία: 137.000 απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων, Λετονία: 10% μείωση μισθών, αύξηση ΦΠΑ από 5% στο 21%, Ισλανδία: 19% μείωση του ΑΕΠ για το 2009 λόγω ακραίων μέτρων λιτότητας, Ουγγαρία: μείωση 10% των δημοσίων υπαλλήλων κλπ).

Κλείνοντας θα ήθελα να τονίσω τα εξής: Οι διεθνείς σχέσεις δεν διέπονται ούτε από συναισθηματισμούς ούτε από φιλίες αλλά από ισχύ και το δίκαιο είναι αυτό του ισχυρού. Η συμμετοχή σε ένα club όπως η ΕΕ το οποίο είναι ένας συνεταιρισμός κοινών συμφερόντων, όπου υπάρχει δούνε και λαβείν, δεν είναι υποχρεωτική. Η λειτουργία του club διέπεται από κανόνες οι οποίοι συνήθως καθορίζονται από τα ισχυρότερα μέλη (Γερμανία, Γαλλία). Οι κανόνες είναι γνωστοί και το να ρίχνουμε το ανάθεμα στους κανόνες εκ των υστέρων δεν μας βοηθάει σε τίποτα. Το ότι είμαστε αποδιοπομπαίος τράγος και περίγελος της Ευρώπης είναι αποκλειστικά και μόνο δικό μας φταίξιμο. Ας φροντίζαμε τόσα χρόνια να είχαμε γίνει πιο ισχυροί για να μην ήμαστε τώρα το παιδί της σφαλιάρας . Διαχρονικά, οι ηγέτες μας έζησαν όπως ο τζίτζικας στον γνωστό μύθο του Αισώπου, δηλαδή ζήσε για το σήμερα και μετέθεσε τα προβλήματα για το αύριο. Αλλά, οι ηγέτες της χώρας αντικατοπτρίζουν το επίπεδο ενός λαού. Οι ηγέτες μας δεν έκαναν τίποτε παραπάνω από αυτά που ζητούσε ο κόσμος. Όταν ζητάς τη μετάταξη, διορισμό στο δημόσιο, σβήσιμο κλήσης, σβήσιμο προστίμου στην εφορία, τη δουλεία του δημοσίου με πλάγια μέσα, τη νομιμοποίηση αυθαιρέτου θα πάρεις αυτό το οποίο ζήτησες (και όπως λένε και οι κινέζοι “be very careful what you wish for, you might actually get it”). Αλλά δεν μπορείς να έχεις την απαίτηση αυτός που σου έκανε τη χάρη να είναι μετά άσπιλη παρθένα ούτε να κοιτάει το συμφέρον της χώρας. Ο ιστορικός και φιλόσοφος Alexis de Tocqueville είχε πει ότι «η δημοκρατία θα καταρρεύσει μόλις ο κόσμος συνειδητοποιήσει ότι οι πολιτικοί τον λαδώνουν με δικά του χρήματα».  

Τα καλά και τα κακά νέα

Από τη χθεσινή έκτακτη Ευρωπαϊκή σύνοδο, για τη χώρα μας υπήρχαν θετικές και αρνητικές ειδήσεις. Θα ξεκινήσουμε να αναφερόμαστε σε αυτές από τις θετικές ειδήσεις:

Στα θετικά συγκαταλέγεται η ουσιαστική πολιτική στήριξη των 16 της Ευρωζώνης και η υπόσχεση ότι θα ακολουθήσει και οικονομική βοήθεια εφόσον κάτι τέτοιο απαιτηθεί σε μεταγενέστερο χρόνο. Φυσικά οι Ευρωπαίοι εταίροι μας δεν το κάνουν αυτό από φιλανθρωπία. Δύο πράγματα τους ενδιαφέρουν: το ένα έχει να κάνει με τη σταθερότητα του Ευρώ και τη βιωσιμότητα του. Το άλλο έχει να κάνει με τα χρεόγραφα που έχουν στην κατοχή τους οι τράπεζες της Ευρωζώνης (κυρίως Γαλλικές και Γερμανικές) τα οποία θα έχαναν την αξία τους σε περίπτωση σοβαρότερων προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας. Επομένως, τα σενάρια περί στάσης πληρωμών και εξόδου της χώρας από το Ευρώ, μπορούμε να πούμε ότι απομακρύνονται. Οι Ευρωπαίοι εταίροι μας επέλεξαν να μας στηρίξουν όχι λόγω της οικονομικής μας σημασίας και μεγέθους, αλλά για να αποφύγουν ανώφελους κλυδωνισμούς και αστάθεια στα υπόλοιπα κράτη μέλη (Domino effect) εν μέσω μιας πολύ ασταθούς παγκόσμιας οικονομικής συγκυρίας.

Το ότι οι εταίροι μας επέλεξαν να μας πετάξουν ένα σωσίβιο δε σημαίνει ότι αυτόματα λύθηκαν όλα μας τα προβλήματα, ούτε ότι ο δρόμος από εδώ και εμπρός θα είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Οι εταίροι, μας έδωσαν το σωσίβιο αλλά εμείς θα πρέπει να κολυμπήσουμε μέχρι την ακτή σε μια θάλασσα γεμάτη καρχαρίες (βλέπε κερδοσκόπους) ενώ η ακτή μόλις που αχνοφαίνεται στον ορίζοντα. Ο πρωθυπουργός χθες αναγκάστηκε να αναλάβει βαρύτατες δεσμεύσεις προκειμένου να λάβει έστω και αυτό το σωσίβιο. Αυτό σημαίνει έκτακτα επώδυνα μέτρα όποτε αυτό χρειαστεί. Με δεδομένο ότι το σχέδιο σταθερότητας χαρακτηρίζεται από πολλές πλευρές ως «αισιόδοξο» για ορισμένες προβλέψεις τόσο στα έσοδα όσο και στις δαπάνες, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη η λήψη και νέων μέτρων δημοσιονομικής περιστολής εντός του έτους. Η λήψη και εφαρμογή των μέτρων θα βρίσκεται υπό συνεχή και αυστηρότατη εποπτεία από διάφορες ελεγκτικές αρχές (ΕΚΤ, ΔΝΤ, Eurogroup) αφού, εκτός όλων των άλλων, έχουμε απολέσει πλήρως την εμπιστοσύνη των εταίρων μας. Εάν παρατηρηθεί έστω και μια μικρή απόκλιση οι αγορές (βλέπε καρχαρίες) αλλά και οι επόπτες μας θα είναι εκεί για να μας επαναφέρουν στην τάξη.

Φυσικά, υπήρχε και ευκολότερος δρόμος για να εξέλθει η χώρα της κρίσης, όμως ο διαχρονικός πολιτικός καιροσκοπισμός των εκάστοτε ηγεσιών μας φρόντισε να φτάσουμε όχι στο παρά πέντε αλλά στο και πέντε, προκειμένου να αποφασιστεί αλλαγή πλεύσης. Το δημόσιο θα έπρεπε να έχει τώρα τη δυνατότητα να δανειστεί για να αναθερμάνει την οικονομία. Όμως το δημόσιο όχι μόνο δεν μπορεί να δανειστεί επιπρόσθετα ποσά, αλλά πρέπει να περικόψει και το επικίνδυνα υψηλό σημερινό επίπεδο. Και επειδή η οικονομία της χώρας μας είναι σε μεγάλο βαθμό κρατικοδίαιτη, η περιστολή των δαπανών σημαίνει πτώση της οικονομικής δραστηριότητας. Έτσι, αντί το δημόσιο να ξοδεύει παραπάνω για να αναθερμάνει την οικονομία, αναγκάζεται να περικόψει τις δαπάνες του εν μέσω ύφεσης. Αυτό μεταφράζεται σε βαθύτερη ύφεση και περιστολή της οικονομικής δραστηριότητας.

Εν κατακλείδι, η χώρα μας θα πρέπει να διέρθει δύσκολης στενωπού πριν βελτιωθούν τα πράγματα. Αναγκαστικά, θα περάσουμε μια φάση παρατεταμένου αποπληθωρισμού όπου η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών συνεχώς θα συρρικνώνεται, θα υπάρχει υψηλότατη ενεργεία και οι τιμές θα πέσουν. Την ύφεση θα διαδεχθούν χρονιές αναιμικής ανάπτυξης όπου θα κυριαρχεί ένα αίσθημα στασιμότητας. Δυστυχώς διαρθρωτικές αλλαγές που έπρεπε να είχαν γίνει εδώ και πολλά χρόνια αναγκαζόμαστε να τις κάνουμε τώρα και υπό πολύ δυσχερέστερες συνθήκες. Πρέπει με κάθε τρόπο να επενδύσουμε στην αύξηση της παραγωγικότητας μας και στην βελτιστοποίηση των δαπανών του δημοσίου.  Είναι σίγουρο ότι μέσα από αυτή τη διαδικασία αναδιοργάνωσης της χώρας, θα την πληρώσουν δίκαιοι και άδικοι. Όλοι όμως πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτή είναι πραγματικά η τελευταία μας ευκαιρία. Την επόμενη φορά δεν θα υπάρξει ούτε καν σωσίβιο.