Το τέλος μιας εποχής;

Φανταστείτε μια χώρα με τα εξής χαρακτηριστικά: ο λαϊκισμός και η δημαγωγία είναι στην ημερήσια διάταξη. Η οικογενειοκρατία, ο νεποτισμός, η ευνοιοκρατία και η προαγωγή μετρίων, μια καθημερινότητα. Η εκλογική διαδικασία αποτελεί κατά βάση ένα προπέτασμα εικονικής πραγματικότητας, όπου ομάδες ψηφοφόρων εξαγοράζονται με κρατικά χρήματα. Η οικονομία αντιμετωπίζει έντονα προβλήματα παραγωγικής και τεχνολογικής υστέρησης αλλά δεν αναλαμβάνεται κάποια πρωτοβουλία αλλαγών εξ’ αιτίας της μεγάλης πολιτικής ισχύος διαφόρων συντεχνιών. Η ανώτατη δικαστική και στρατιωτική ηγεσία είναι αδιάφορη διότι η εξέλιξη της εξαρτάται από την αρχαιότητα και την εύνοια της πολιτικής ηγεσίας χωρίς να αναζητείται κάποια ξεχωριστή ικανότητα. Η μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου παρακολουθεί με απάθεια το θέαμα, βολεμένη στα ψίχουλα και θαμπωμένη από τα θεάματα. Όταν τα πράγματα ζορίζουν στο εσωτερικό η ηγεσία επιχειρεί να εξάγει ή να επιρρίψει το πρόβλημα σε εξωγενείς παράγοντες. Η χώρα θεωρείται ότι διαθέτει επαρκή ασφάλεια λόγω του επαγγελματικού στρατού που διαθέτει, αλλά οι επαγγελματίες οπλίτες είναι στην πλειονότητα τους ράθυμοι και ακατάλληλοι για υπηρεσία. Οι υπόλοιποι πολίτες αποφεύγουν να υπηρετήσουν στον εθνικό στρατό προφασιζόμενοι διάφορα τερτίπια. Το δημόσιο έχει έναν ειδικό λογαριασμό όπου συγκεντρώνονται τα χρήματα όσων εξαγοράζουν τη θητεία τους, αλλά αυτός ο λογαριασμός αποτελεί δεξαμενή άντλησης χρημάτων για τα δώρα που κάνει η πολιτική ηγεσία προς ημέτερους. Ελάχιστοι αξιωματικοί και πολιτικοί ηγέτες αντιλαμβάνονται τα ανησυχητικά σύννεφα στον ορίζοντα αλλά είναι τέτοια η αδράνεια και η ραστώνη του συστήματος που ουδείς ενδιαφέρεται να ακούσει τις όποιες κραυγές αγωνίας. Η στρατηγική του κράτους είναι ανύπαρκτη και οι αποφάσεις συνήθως καιροσκοπικές και βασισμένες σε λανθασμένα ή φανταστικά δεδομένα. Το τέλος πλησιάζει και η πολιτική ηγεσία επιχειρεί φυγή από τα προβλήματα μέσω μιας πολεμικής περιπέτειας. Το αποτέλεσμα φυσικά καταστροφικό.

Σε μια άλλη γειτονική χώρα τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Οι ηγέτες ενδιαφέρονται πραγματικά για την ευημερία του συνόλου και οι αποφάσεις τους διαπνέονται από ρεαλισμό και ορθολογική σκέψη. Υπάρχουν ρεαλιστικοί πολιτικοί στόχοι βασισμένοι σε πραγματικά δεδομένα και χαραγμένη στρατηγική προκειμένου αυτοί να υλοποιηθούν. Το σύστημα βασίζεται στην αξιοκρατία και αναζητά τους άριστους προκειμένου να υλοποιηθεί η κρατική πολιτική. Τα συντεχνιακά συμφέροντα παραμερίζονται μπροστά στο γενικό καλό. Υπάρχει προγραμματισμός σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνίας μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια, ταυτόχρονα όμως δίδεται μεγάλη ελευθερία στο άτομο στο πως θα υλοποιήσει τους στόχους του. Η ηγεσία θέτει τους στόχους και οι υφιστάμενοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν την εφευρετικότητα τους κατά το δοκούν για την υλοποίηση τους. Ο στρατός αποτελείται από κληρωτούς οι οποίοι με μεγάλη προθυμία υπηρετούν τη θητεία τους για το συμφέρον του συνόλου. Οι αξιωματικοί είναι όλοι επαγγελματίες και προάγονται βάσει αξιολόγησης και επιδόσεων. Μόνο οι καλύτεροι υπηρετούν σε κρίσιμες επιτελικές θέσεις. Το εκπαιδευτικό επίπεδο του πληθυσμού είναι πολύ υψηλό και άνω του μέσου όρου, ενώ δίνεται μεγάλη έμφαση στη διαρκή εκπαίδευση και εμβάθυνση της γνώσης. Η τεχνολογική καινοτομία αποτελεί την αιχμή του δόρατος της κρατικής πολιτικής και προωθείται με κάθε ευκαιρία. Η πολιτική ηγεσία έχει την προσοχή της στραμμένη στην αύξηση της ισχύος της κρατικής οντότητας και όταν αντιλαμβάνεται τα προβλήματα της γειτονικής χώρας με μαεστρία την ωθεί σε στρατιωτική περιπέτεια. Το αποτέλεσμα είναι μια σαρωτική νίκη υπέρ της. Μάλιστα η νίκη της είναι τόσο εντυπωσιακή που το αποτέλεσμα της προκαλεί το θαυμασμό, φόβο και δέος των άλλων κρατών της περιοχής. Οι χώρες του παραδείγματος μας; Η Γαλλία και η Πρωσία την εποχή της δεύτερης γαλλικής αυτοκρατορίας (1852 – 1870).

Πρόσφατα ολοκλήρωσα την ανάγνωση ενός βιβλίου (The Franco-Prussian War: The German Conquest of France in 1870-1871) του Geoffrey Wawro 

http://www.amazon.com/Franco-Prussian-War-German-Conquest-1870-1871/dp/052161743X/ref=la_B001IXUE7M_1_2?s=books&ie=UTF8&qid=1390463894&sr=1-2 .

Καθώς διάβαζα για το ιστορικό υπόβαθρο του πολέμου και την περιγραφή των δύο κρατών πριν από τον πόλεμο, μου έκανε μεγάλη εντύπωση η ομοιότητα κάποιων καταστάσεων που περιγράφονταν στην αυτοκρατορική Γαλλία με την μεταπολιτευτική (και όχι μόνο) Ελληνική πραγματικότητα. Σε αντίθεση με τη Γαλλία έχουμε τη μεθοδικότητα της Πρωσίας του Μπίσμαρκ όπου ο στόχος (ενοποίηση της Γερμανίας) έχει τεθεί από τις αρχές του 1850 και υπηρετείται συνεχώς μέσω μακροπρόθεσμης στρατηγικής για να ευοδωθεί τελικά το 1871 με την ίδρυση της Γερμανικής αυτοκρατορίας. Από τη μια έχουμε τον τυχοδιωκτισμό και τον φτηνό λαϊκισμό του Ναπολέοντα ΙΙΙ και από την άλλη τον ορθολογισμό και την «ρεαλπολιτίκ» του Μπίσμαρκ. 

 

Η σύγκριση με την Ελλάδα του σήμερα μόνο απογοήτευση μπορεί να φέρει. Η πλήρης απουσία στρατηγικής και ο πολιτικός καιροσκοπισμός της ηγεσίας είναι εμφανής σε κάθε πτυχή της άσκησης εξουσίας. Η πυροσβεστική αντιμετώπιση προβλημάτων και η ρίψη του αναθέματος επί εξωγενών παραγόντων βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη. Οι όποιες αλλαγές συντελούνται υπό την πίεση των δανειστών μας, ενώ αυτοί που καλούνται να τις υπηρετήσουν δεν πιστεύουν σε αυτές. Η μετριοκρατία εξακολουθεί να βασιλεύει ωθώντας όλο και περισσότερους συμπατριώτες μας στη μετανάστευση. Στην ερώτηση, που θέλουμε να βρίσκεται η Ελλάδα σε 20 με 30 χρόνια από τώρα και πως θα επιτύχουμε τους στόχους μας, δεν υπάρχει απάντηση. Το πιο πιθανό είναι κάποιος να εισπράξει ένα ελαφρύ μειδίαμα σε συνδυασμό με το αφοπλιστικό «μέχρι τότε ποιός ζει, ποιός πεθαίνει». Η απάθεια που κυριαρχεί προσομοιάζει τους κατοίκους της Πομπηίας κατά την έκρηξη του Βεζουβίου.

 

Η Γαλλία, μετά τη λήξη του πολέμου εξήγαγε σε γενικές γραμμές τα σωστά συμπεράσματα και προχώρησε σε σαρωτικές αλλαγές οι οποίες μερικώς οδήγησαν στην αποκατάσταση της εθνικής ισχύος. Στην Ελλάδα, βρισκόμαστε στον έκτο χρόνο μιας σαρωτικής οικονομικής κρίσης και η πολιτική ηγεσία της χώρας δίνει καθημερινά μάχες οπισθοφυλακής για τη διατήρηση μιας ουτοπίας. Οι αποφάσεις λαμβάνονται σπασμωδικά, πυροσβεστικά και χωρίς καμιά μακροχρόνια στρατηγική ή εθνικό σχέδιο. Ο πληθυσμός έχει απολέσει την εμπιστοσύνη του στους θεσμούς και την ηγεσία και αυτό έχει έντονα διαβρωτικές συνέπειες στην όποια αποτελεσματικότητα της πολιτικής. Οι μισοί και παραπάνω πολίτες επί τυχαίου δείγματος δηλώνουν ότι αν μπορούσαν θα αποχωρούσαν από τη χώρα. 

http://kaparesearch.com/index.php?option=com_k2&view=item&task=download&id=35_8c2cb843c8f3130cc0b246be89f65efc&Itemid=137&lang=el . 

Είναι ευθύνη της ηγεσίας να θέτει τους στόχους και να χαράσσει την στρατηγική υλοποίησης. Είναι ευθύνη των πολιτών να συντάσσονται με το σύνολο για την υλοποίηση των εθνικών στόχων. Όταν διαταράσσεται αυτή η ισορροπία, όταν η ηγεσία υποκύπτει στον εύκολο δρόμο της δημαγωγίας, όταν οι πολίτες ανταλλάσουν την ψήφο τους έναντι ευτελών και εφήμερων ανταλλαγμάτων, τότε η ηγεσία θα είναι πάντα κατώτερη των περιστάσεων. Όμως ακριβώς επειδή αυτή η ηγεσία εκλέγεται μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες, αποτελεί τον καθρέπτη της κοινωνίας των πολιτών και όσων αυτοί επιζητούν.