Η τελευταία πράξη του δράματος (μέχρι την επόμενη)

Διαβάζοντας χθες το pdf με το κείμενο μέτρων που δόθηκαν το Σαββατοκύριακο στους δανειστές παρατηρεί κανείς την προχειρότητα του κειμένου τόσο σε επίπεδο περιεχομένου όσο και σε επίπεδο παρουσίασης και σύνταξης. Δύο παρατηρήσεις έχω να κάνω εδώ: πρώτον, αποκλείεται νοήμονες άνθρωποι όπως ο κύριος Βαρουφάκης ή ο κύριος Δραγασάκης να πιστεύουν στα σοβαρά ότι αυτή η πατσαβούρα θα μπορούσε ποτέ να γίνει δεκτή από τους δανειστές, επομένως η όλη διαπραγμάτευση δεν είναι τίποτα λιγότερο από ένα φύλλο επικοινωνιακής συκής. Πράγμα το οποίο μας οδηγεί στο δεύτερο συμπέρασμα: οι άνθρωποι αυτοί έχουν αποφασίσει να πάρουν τη «ρεβάνς» από την ιστορία και να διορθώσουν το αποτέλεσμα του εμφυλίου.

Κατά τη γνώμη μου, αυτοί οι άνθρωποι ούτε εκλογές πρόκειται να κάνουν, ούτε δημοψήφισμα ούτε να φέρουν οτιδήποτε προς ψήφιση στη βουλή θα επιχειρήσουν. Τους ξέρουμε άλλωστε καλά: τους γνωρίζουμε από τα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τους χώρους εργασίας μας. Επομένως, δε θα έπρεπε να έχουμε απαιτήσεις να αλλάξει ο λύκος την προβιά του τώρα που βρέθηκε στην εξουσία. Οι άνθρωποι αυτοί θα μας οδηγήσουν εκεί όπου αυτοί, σύμφωνα με την ιδεολογία τους, πιστεύουν ότι είναι το σωστό είτε το θέλουμε είτε όχι. Οι οπαδοί της επαναστατικής θεώρησης πραγματικά πιστεύουν στην ανωτερότητα και την ορθότητα της ιδεολογίας τους ανεξάρτητα από τα πραγματικά δεδομένα. Και είναι διατεθειμένοι να επιβάλουν την άποψη τους με κάθε μέσο. Η ρήση «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» λανθασμένα αποδίδεται ως «Μακιαβελισμός» (ρεαλισμός) ενώ στην πράξη αποτελεί την επιτομή όσων πιστεύουν ότι «αν δεν είσαι μαζί μου είσαι εχθρός μου» (γερμανοτσολιάς, Μερκελιστής κλπ). Είναι βέβαια γνωστό από την ιστορία τι συμβαίνει όταν τα πραγματικά γεγονότα διαστρεβλώνονται προκειμένου να ταιριάξουν στη θεωρία.

Η αλήθεια είναι, ότι το χρέος της Ελλάδας είναι μη βιώσιμο. Αλήθεια επίσης είναι ότι η Ελλάδα χρόνια τώρα ζει πολύ πάνω από τις παραγωγικές της δυνατότητες, καταναλώνοντας μέσω δανεισμού. Η συσσώρευση χρέους κατά τη μεταπολίτευση δεν είναι γεγονός ιστορικά πρωτοφανέρωτο. Σε μια χώρα με πέντε χρεοκοπίες και τρεις εμφυλίους στο ενεργητικό της θα ήταν παράξενο να μη ξανασυμβεί. Στο διεθνές σύστημα όπου διαβιούμε δεν υπάρχει σωστό ή λάθος, δίκαιο ή άδικο. Στο διεθνές σύστημα όπου ζούμε αυτό που μετράει είναι η επιβίωση και το πόσο ισχυρός είσαι για να το επιτύχεις. Κανείς δε πρόκειται να σε λυπηθεί και κανείς δε πρόκειται να σου χαρίσει οτιδήποτε για χάρη της «δημοκρατίας», της «λαϊκής εντολής» ή οποιασδήποτε άλλης δικαιολογίας. Αν είσαι αδύναμος όλοι θα σε ποδοπατήσουν αν αυτό είναι προς το συμφέρον τους. Είναι αστείο να απειλείς τους άλλους με καταστροφή όταν εσύ κινδυνεύεις με ολοκληρωτική ισοπέδωση. Είναι πάντοτε εξαιρετικά επίκαιρος ο λόγος του Θουκυδίδη με το διάλογο Αθηναίων – Μηλίων. Πάντοτε πρέπει να θυμόμαστε ότι οι ισχυροί θα πάρουν αυτό που μπορούν και οι αδύναμοι θα υποφέρουν αυτό που πρέπει. Αυτό δεν είναι αμοραλισμός, είναι η ιστορική αλήθεια στην πορεία του ανθρώπου στο χρόνο και όποιος την αγνοεί το κάνει εις βάρος του. Έθνη και πολιτισμοί που δε σέβονται αυτή την αλήθεια και δεν εξελίσσονται ανάλογα με τις συνθήκες έχουν συνήθως άσχημη κατάληξη.

Στην Ελλάδα λοιπόν έχουμε μια μεγάλη οικονομική ανισορροπία η οποία θα πρέπει να εξομαλυνθεί. Η προσαρμογή μας σε ένα χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο μπορεί να γίνει είτε με βίαιο τρόπο μέσω εξόδου από την ευρωζώνη είτε με πιο ομαλό μέσω παραμονής στο ευρώ. Η παραμονή στο ευρώ μας εξασφαλίζει μεγαλύτερα φορτία ισχύος και λιγότερη αβεβαιότητα, στοιχεία εξαιρετικά χρήσιμα για μια ομαλή οικονομική πορεία. Η δραχμή μας προσαρμόζει άμεσα στην πραγματικότητα και μας εισάγει σε έναν μοναχικό δρόμο με πολλά ερωτηματικά. Οι κυβερνώντες φαίνεται ότι έχουν επιλέξει το δρόμο της ανεξάρτητης νομισματικής πολιτικής αφού έτσι πιστεύουν ότι μπορούν καλύτερα να επιβάλλουν το ιδεολόγημα τους. Το χρήμα όμως είναι μόνο ένα μέσο, το ίδιο δεν παράγει πλούτο. Μακροπρόθεσμα δεν έχει σημασία η νομισματική πολιτική αλλά η παραγωγική σου βάση. Αν δεν παράγεις πραγματικό πλούτο το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο είτε έχεις δραχμή είτε έχεις ευρώ.

Εάν, όπως πολύ φοβάμαι, πάμε σε πολιτική ρήξης τα γεγονότα θα μπορούσαν να εξελιχθούν περίπου ως εξής: καταρχήν δε θα πρέπει να αναμένουμε κάποιο φαινόμενο τύπου Πομπηίας. Δε θα υπάρξει στο άμεσο μέλλον ένα σημείο όπου όταν οι δείκτες του ρολογιού ξεπεράσουν μια ώρα, αυτόματα θα γίνουμε φτωχότεροι. Για αρχή, θα πληρωθούν κανονικά οι μισθοί του Ιουνίου και δεν θα αποπληρωθεί το ΔΝΤ. Αυτό θα δημιουργήσει πιστωτικό γεγονός πράγμα που θα εξαναγκάσει την ΕΚΤ να σταματήσει τον ELA. Αυτό θα υποχρεώσει την κυβέρνηση να προχωρήσει σε περιορισμούς κεφαλαίων προκειμένου να αποφύγει ολοκληρωτική κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος. Στην αρχή αυτό θα μοιάζει με παιχνίδι στον κόσμο. Θα υπάρχει ένα όριο, για παράδειγμα διακοσίων ευρώ την ημέρα, τόσο σε μετρητά όσο και σε ηλεκτρονικές συναλλαγές. Η πλειοψηφία του κόσμου δε θα αντιμετωπίσει άμεσα πρόβλημα. Οι εξαγωγικές/εισαγωγικές επιχειρήσεις θα νιώσουν πρώτες έντονο πλήγμα στη δραστηριότητα τους διότι για τα πάντα θα απαιτούνται μετρητά. Επίσης θα πληγεί ανεπανόρθωτα η τουριστική περίοδος λόγω αυξημένης αβεβαιότητας. Η οικονομική δραστηριότητα θα αρχίσει να συρρικνώνεται πράγμα που θα οδηγήσει σε μείωση των κρατικών εσόδων. Εφόσον η ανωμαλία συνεχιστεί, τα ταμειακά διαθέσιμα της κυβέρνησης κάποια στιγμή δεν θα επαρκούν για να καλυφθεί η μισθοδοσία. Θα φτάσει μια στιγμή όπου οι υπάλληλοι θα πληρωθούν τα μισά τους χρήματα σε μετρητά και τα υπόλοιπα σε ομόλογα (IOU). Αυτά τα ομόλογα θα αρχίσουν να προεξοφλούνται στη μαύρη αγορά στο 50% της ονομαστικής τους αξίας αφού ελάχιστοι θα έχουν την οικονομική δυνατότητα διακράτισης τους. Σταδιακά θα αρχίσουν να παρατηρούνται ελλείψεις, πρώτα στα καύσιμα και κατόπιν στα τρόφιμα ξεκινώντας από τα ήδη εισαγωγής. Εξυπακούεται ότι όσο καθυστερεί μια συμφωνία, τόσο δυσμενέστεροι θα είναι οι όροι για εμάς. Εφόσον ούτε τώρα υπάρξει συμφωνία, θα ακολουθήσει περίπου ένα εξάμηνο παρατεταμένης οικονομικής ανωμαλίας έως ότου το κρατικοποιημένο τραπεζικό σύστημα προετοιμαστεί για την εισαγωγή δραχμής.

Υπάρχει πολύς κόσμος ο οποίος πιστεύει ότι δεν έχει τίποτα να χάσει. Για κάποιον που έχει εισόδημα 300-400 ευρώ η εισαγωγή στη δραχμή θα σημάνει κίνδυνο αφανισμού αφού η ούτως ή άλλως περιορισμένη αγοραστική του δύναμη θα πέσει στο μισό. Για πολύ κόσμο, η εισαγωγή δραχμής θα σηματοδοτήσει το πέρασμα από τη σημερινή φτώχεια στην πραγματική πείνα. Υπάρχει πολύς κόσμος που έχασε ένα 25-30% της αγοραστικής του δύναμης με την κρίση και δε μπορεί να φανταστεί ότι θα χάσει ένα 50-60% επιπλέον. Θα υπάρξουν όμως και κερδισμένοι: όσοι έχουν μαύρα λεφτά, όσοι χρωστάνε και όσοι έχουν χρήματα έξω.   

Το χειρότερο όλων είναι ότι όλα αυτά θα συμβούν χωρίς να διαμαρτυρηθεί κανείς. Όταν ένας πληθυσμός είναι εθισμένος στη δημαγωγία, τη μοιρολατρία και το λαϊκισμό θα είναι πολύ εύκολο να ρίξει την πέτρα του αναθέματος στους «κακούς ξένους» που ευθύνονται για όλα τα δεινά του Ελληνισμού από κτήσεως κόσμου. Έτσι, θα θαφτούν για άλλη μια φορά τα πραγματικά αίτια και οι πραγματικές παραλήψεις μας και θα ξεκινήσουμε για άλλη μια φορά τη Σισύφεια διαδρομή μας προς την καταστροφή.

Δεν υπάρχουν από μηχανής Θεοί στην πορεία των κρατών μέσα στην ιστορία. Ελπίζω και εύχομαι να υπάρξει μια συμφωνία έστω και την ύστατη ώρα. Το πρόβλημα είναι ότι τα κράτη προχωρούν μπροστά με πρόγραμμα και στρατηγικό σχεδιασμό και όχι με ευχές και ελπίδες.