21 Ιουλ 2010

Είναι μακρύς ο δρόμος προς την Ιθάκη

Προβάλλεται εσχάτως από επώνυμες και ανώνυμες κυβερνητικές πηγές ως μέγιστη εθνική επιτυχία το γεγονός ότι υπάρχει συγκράτηση σε σχέση με πέρυσι του ελλείμματος του προϋπολογισμού καθώς και ότι καταφέραμε με επιτυχία να δανεισθούμε και πάλι από τις αγορές. Όπως πολύ συχνά μου αρέσει να λέω όμως, η μισή αλήθεια ισοδυναμεί πάντοτε με ένα ψέμα. Ας δούμε όμως το γιατί:


Πράγματι, σύμφωνα με τους αριθμούς, υπάρχει μείωση του ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού σε σχέση με το ίδιο χρονικό διάστημα πέρυσι, αρκετά εντυπωσιακή (~50% περίπου). Κάτι τέτοιο όμως έχει επιτευχθεί με ουσιαστική στάση πληρωμών του δημοσίου ως προς τις οφειλές τους προς τρίτους. Το δημόσιο δεν αποδίδει τις επιστροφές του ΦΠΑ προς τις επιχειρήσεις (περίπου 1 δις), δεν επιχορηγεί τα νοσοκομεία πέραν των απολύτων αναγκαίων (όλοι είδαμε τι συνέβη όταν οι προμηθευτές σταμάτησαν να προμηθεύουν επί πιστώσει) ενώ καθυστερεί να καταβάλει τις τακτικές επιχορηγήσεις σε ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ ακόμα και πέραν του εξαμήνου. Όμως παρά τη διαλυτική αποστράγγιση πόρων από ζωτικούς τομείς της κρατικής λειτουργίας, η αιμορραγία συνεχίζεται. Τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν εκταμιεύσει την τακτική επιχορήγηση σε ποσοστά πολύ πάνω του 50% για το πρώτο εξάμηνο (ο ΟΑΕΕ έχει εκταμιεύσει στο πρώτο εξάμηνο το 70% του τακτικού του προϋπολογισμού) ενώ και οι ΔΕΚΟ κυμαίνονται σε ποσοστά άνω του 60%. Τις παλαιές καλές εποχές, ερχόταν το υπουργείο οικονομικών και όταν είχε εξαντληθεί η τακτική επιχορήγηση χορηγούσε κατά το δοκούν έκτακτες επιχορηγήσεις. Όλα αυτά, στην προ ΔΝΤ εποχή. Τώρα όμως, στη ΔΝΤ εποχή για να αυξήσεις τις δαπάνες σου σε κάποιον τομέα πέραν του στόχου σου, πρέπει ή να αυξήσεις τα έσοδα ή να μειώσεις τις δαπάνες σου από κάπου αλλού. Τα οποία έσοδα ήδη υπολείπονται σημαντικά των στόχων που έχουν τεθεί. Το έχουμε ξαναπεί και παλαιότερα, το επαναλαμβάνουμε και τώρα. Το νέο πρόγραμμα σταθερότητας που εγκρίθηκε από την τρόικα περιλαμβάνει πολλές αισιόδοξες παραδοχές οι οποίες είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθούν. Το μνημόνιο που υπογράψαμε προβλέπει ρητά τη λήψη νέων μέτρων εφόσον οι στόχοι δεν επιτευχθούν. Με μαθηματική ακρίβεια θα πάμε στη λήψη νέων μέτρων ακόμα και εντός του 2010 ή αλλιώς το δημόσιο θα εξακολουθήσει και θα επεκτείνει αυτή την ιδιότυπη στάση πληρωμών προς το εσωτερικό, προκειμένου να είναι συνεπές προς τους πιστωτές μας στο εξωτερικό. Το κερασάκι στην τούρτα είναι όπως πάντα η πλήρης έλλειψη κεντρικής μηχανογράφησης στο δημόσιο, πράγμα που δεν επιτρέπει το σχηματισμό ακριβής εικόνας για την πορεία των δαπανών. Άρα αν δεν έχεις ακριβή εικόνα θα οδηγηθείς μοιραία στην επιβολή των κλασσικών φοροεισπρακτικών μέτρων (αύξηση έμμεσων φόρων και περεταίρω μειώσεις μισθών σε μισθωτούς) το οποίο ναι μεν έχει μετρήσιμα αποτελέσματα βραχυπρόθεσμα, μακροπρόθεσμα όμως απλά σκάβει βαθύτερα το λάκκο μας.

Ως προς το δανεισμό που επετεύχθη τις τελευταίες ημέρες δεν έχω να πω και πολλά. Πρόκειται για δανεισμό – ανακύκλωση βραχυπρόθεσμων χρεών του 2009 που πραγματοποιήθηκε με τοκογλυφικά επιτόκια (~4%). Τώρα το αν πρέπει να επιχαίρουμε για δανεισμό 13 εβδομάδων με επιτόκιο 4% αυτό το αφήνω στην κρίση σας.

Δυστυχώς η σημερινή κυβέρνηση αποδεικνύεται πολύ κατώτερη των περιστάσεων. Το κλειδί για την έξοδο από την κρίση είναι η ανάπτυξη (η αύξηση της πίτας) και έχω αναφερθεί κατ’ επανάληψη προς ποιούς τομείς πρέπει να στραφεί αυτή. Οι κινήσεις που γίνονται σε αυτόν τον τομέα χαρακτηρίζονται από απίστευτη βραδύτητα, παλινωδίες, παρωχημένες πολιτικές και ημίμετρα. Δυστυχώς, είμαι της άποψης ότι η ελληνική δημόσια διοίκηση και η δομή της ελληνικής οικονομίας εν γένει, είναι τόσο βαθιά ριζωμένη σε καλούπια του χθες που τους είναι αδύνατο να εξελιχθούν σε βραχίονα ανάπτυξης. Το κακό είναι ότι όσο πιο κάτω βυθιζόμαστε, τόσο πιο βίαιες θα είναι οι αλλαγές που θα επέλθουν. Η οικονομία δεν είναι κάτι το στατικό, αλλά αναζητεί συνεχώς δυναμικές ισορροπίες στην πορεία του χρόνου. Όσο πιο πολύ προσπαθείς να καθηλώσεις την οικονομία σου σε ξεπερασμένες νοοτροπίες και πρακτικές τόσο πιο βίαιη θα είναι η αντίδραση όταν αυτή απελευθερωθεί.