Το Παλαιστινιακό Ζήτημα

 

Με αφορμή την εν εξελίξει ανθρωπιστική κρίση στον θύλακα της Γάζας, θα επιχειρήσω να εξετάσω τα εκτυλισσόμενα γεγονότα μέσα από το πρίσμα της θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων, αναλύοντας δηλαδή το Παλαιστινιακό ζήτημα μέσα από τα πρίσματα των ανθρώπων, των θεσμών και των κρατών. Θα προσπαθήσω, με άλλα λόγια, να απαντήσω στο ποιοι είναι οι κύριοι εμπλεκόμενοι, πότε ξεκίνησε να υφίσταται το πρόβλημα, που γεωγραφικά λαμβάνει χώρα το συμβάν, γιατί και πως συμβαίνει και ποιοι είναι αυτοί οι οποίοι επωφελούνται.   

Η εξέταση του Παλαιστινιακού Ζητήματος οφείλει να ξεκινήσει με μια ιστορική αναδρομή των γεγονότων καθότι μόνο μέσα από την κατανόηση του παρελθόντος μπορούμε να ερμηνεύσουμε τα γεγονότα του σήμερα. Η Εβραϊκή διασπορά, δηλαδή η μετανάστευση, έξωση, εξορία ή υποδούλωση των Εβραϊκών πληθυσμών του βασιλείου της Ιουδαίας θεωρείται ότι ξεκίνησε ήδη από το 586 π.Χ. μετά την οριστική κατάλυση του από την Βαβυλώνα. Η έξοδος των Εβραίων από την Ιουδαία εντάθηκε κατά την διάρκεια της Ρωμαϊκής κατοχής, ειδικά μετά την αποτυχημένη εξέγερση του 132 – 135 μ.Χ. Τότε η Ρώμη έλαβε δραστικά μέτρα εξορίζοντας μεγάλη μερίδα του πληθυσμού της Ιερουσαλήμ. Κατά τον 7ο αιώνα μ.Χ., η περιοχή της Ιουδαίας κατακτήθηκε από το νεοσύστατο Αραβικό χαλιφάτο και έκτοτε, με μικρά διαλείμματα τελούσε υπό Ισλαμική κατοχή. Η δε Ιερουσαλήμ  και το τέμενος Αλ-Ακσά έφτασε να θεωρείται ο τρίτος πιο ιερός τόπος για τους απανταχού μουσουλμάνους. Έχει λοιπόν η πόλη αυτή την παγκόσμια πρωτοτυπία και ιδιαιτερότητα να θεωρείται ιερή πόλη για τρεις θρησκείες: τον Χριστιανισμό, τον Ιουδαϊσμό και το Ισλάμ. 

Κατά τον μεσαίωνα, οι Εβραϊκές κοινότητες του Αραβικού κόσμου και της Ευρώπης χωρίστηκαν σε δύο γενικές κατηγορίες: τους Ασκενάζι (Γερμανία, Ανατολική Ευρώπη) και τους Σεφαρδίτες (Ισπανία, Αραβικός κόσμος). Φυσικά σε κάθε περιοχή, η Εβραϊκή κοινότητα ανέπτυξε το δικό της γλωσσικό ιδίωμα και κουλτούρα, διατηρώντας όμως την ξεχωριστή Εβραϊκή παράδοση, κουλτούρα και έθιμα. Στην πορεία των μεσαιωνικών χρόνων, έλαβαν χώρα διάφοροι διωγμοί των κοινοτήτων αυτών με πιο γνωστό σε εμάς, αυτόν του διωγμού των Εβραίων της Ισπανίας οι οποίοι, το 1492, με βασιλικό διάταγμα υποχρεώθηκαν, είτε να βαπτιστούν ως Χριστιανοί είτε να εξοριστούν. Μεγάλο μέρος αυτών των πληθυσμών βρήκε καταφύγιο στα εδάφη της τότε Οθωμανικής αυτοκρατορίας, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, την δημιουργία μεγάλης Εβραϊκής κοινότητας στην Θεσσαλονίκη. 

Κατά τον 19ο αιώνα, γνωστό και ως αιώνα του ρομαντισμού, των επαναστάσεων και της δημιουργίας των εθνικών κρατών, γεννήθηκε, προς το τέλος του, το κίνημα του Σιωνισμού (Zionism). Ο Σιωνισμός, ήταν ένα εθνικό-πολιτισμικό κίνημα με δύο βασικούς στόχους: α) την προστασία των Εβραϊκών πληθυσμών από τους κατά τόπους διωγμούς και β) την προσπάθεια δημιουργίας Εβραϊκής πατρίδας μέσω αποικισμού της Παλαιστίνης. Η Παλαιστίνη τότε, τελούσε υπό Οθωμανική κατοχή και η πλειοψηφία του πληθυσμού της ήταν αραβικής καταγωγής και μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα. 

Η έναρξη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου υπήρξε η θρυαλλίδα πολλών ανακατατάξεων παγκοσμίως τις συνέπειες των οποίων εξακολουθούμε και βιώνουμε μέχρι σήμερα. Η Οθωμανική αυτοκρατορία το 1914 ήταν μια μεγάλη δύναμη σε αποδρομή ήδη για αρκετές δεκαετίες. Με το ξέσπασμα του πολέμου και εξαιτίας διάφορων παραγόντων (Γερμανική επιρροή, φόβος και εχθρικές σχέσεις έναντι της Ρωσίας, φόβος για περαιτέρω συρρίκνωση της αυτοκρατορίας ως αποτέλεσμα του πολέμου), η Οθωμανική αυτοκρατορία αποφάσισε να ταχθεί με το πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων (Γερμανία, Αυστροουγγαρία και αργότερα,  Βουλγαρία). Το γεγονός αυτό αμέσως άνοιξε μέτωπο πολεμικών επιχειρήσεων με τους Βρετανούς στη Μέση Ανατολή, περιοχή την οποία οι τελευταίοι θεωρούσαν κομβικής σημασίας για την διατήρηση των αυτοκρατορικών συμφερόντων τους στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολής. Ως αντίβαρο στους Οθωμανούς, η Βρετανική διπλωματία και πολιτική μεταχειρίστηκε διάφορα μέσα. Καταρχήν, υποδαύλισε τον αραβικό εθνικισμό ενώ ταυτόχρονα, μέσω της διακήρυξης του Balfour το 1917, υποσχέθηκε με έναν θολό και αόριστο τρόπο στους ηγέτες του Σιωνιστικού κινήματος, την δημιουργία Εβραϊκής «εθνικής πατρίδας» στην Παλαιστίνη. Η διακήρυξη αυτή έγινε στο πλαίσιο προσπαθειών της Βρετανικής κυβέρνησης να αναζητήσει κάθε πιθανή βοήθεια ως προς την αποτελμάτωση των πολεμικών επιχειρήσεων στη Μέση Ανατολή και αλλού, μέσω της ενεργοποίησης της ισχυρής και οικονομικά εύρωστης Εβραϊκής διασποράς. Ταυτόχρονα όμως, η Βρετανία είχε υπογράψει με την Γαλλία to 1916 την μυστική συνθήκη των Sykes – Picot με την οποία εν πολλοίς διαμοίραζαν αναμεταξύ τους τα εδάφη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας με κανόνα και διαβήτη. 

Η συνθήκη ειρήνης των Σεβρών (1920) και η συνεπακόλουθη της Λωζάνης (1923), σε συνδυασμό με την διακήρυξη Balfour και τις φρούδες υποσχέσεις της Βρετανίας προς τους Άραβες, αποτελούν την γενεσιουργό αιτία μετατροπής της Μέσης Ανατολής στην πυριτιδαποθήκη του σήμερα. Οι τότε ειρηνευτικές συμφωνίες άφησαν όλες τις πλευρές δυσαρεστημένες. Οι Άραβες θεώρησαν εαυτούς προδομένους αφού ήλπιζαν, ως αντάλλαγμα της πολεμικής βοήθειας που πρόσφεραν στους Βρετανούς, στην ανασύσταση του αραβικού χαλιφάτου σε έναν χώρο εκτεινόμενο από την Σαουδική Αραβία έως το σημερινό Βόρειο Ιράκ και την Συρία, περιλαμβανομένης της Ιορδανίας και της Παλαιστίνης. Οι Σιωνιστές Εβραίοι ήταν και αυτοί δυσαρεστημένοι αφού η περιοχή της Παλαιστίνης μετατράπηκε σε Βρετανική αυτοκρατορική κτήση (Προτεκτοράτο της Κοινωνίας των Εθνών υπό Βρετανική «καθοδήγηση» ο επίσημος τίτλος). Οι δε τοπικοί πληθυσμοί, χωρίς καθόλου να ερωτηθούν και κατά παρέκκλιση των αρχών της αυτοδιάθεσης που πρέσβευε ο πρόεδρος των Η.Π.Α. Wilson, βρέθηκαν να διαβιούν εντός τεχνητών κρατών – μορφωμάτων τα οποία αποτελούσαν προϊόν μυστικής διπλωματίας μεταξύ των αυτοκρατορικών δυνάμεων (βλέπε συνθήκη Sykes – Picot νωρίτερα). Τα τεχνητά αυτά κράτη (Συρία, Λίβανος, Ιράκ, Ιορδανία) δεν είχαν καμιά ιστορική καταβολή ή υπόβαθρο και δεν είχαν ομοιογενείς πληθυσμούς με κοινές επιδιώξεις. Η κηδεμονία τους κατά τον μεσοπόλεμο από την Γαλλία και την Βρετανία ουδόλως τους προσέφερε ως προς την εδραίωση της κρατικής οντότητας. Με εξαίρεση την Ιορδανία η οποία κυβερνάται από τον βασιλικό οίκο των Χασεμιτών (Hashemites) ο οποίος εδράζει την ιστορία του στις απαρχές του αραβικού χαλιφάτου, όλα τα άλλα τεχνητά κράτη της περιοχής έχουν αποτύχει ως κρατικές οντότητες (failed states) με ότι αυτό συνεπάγεται για την ειρήνη και την σταθερότητα της Μέσης Ανατολής. 

Κατά την διάρκεια του μεσοπολέμου, ο εβραϊκός εποικισμός του προτεκτοράτου της Παλαιστίνης, υπό την καθοδήγηση του Σιωνιστικού κινήματος, εντατικοποιήθηκε, γεγονός το οποίο οδήγησε στις πρώτες συγκρούσεις με τον τοπικό αραβικό πληθυσμό. Η πρωτοφανούς αγριότητα δίωξη και αργότερα συστηματική εξολόθρευση των εβραϊκών κοινοτήτων της Ευρώπης κατά το προοίμιό και κατά την διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου επιτάχυνε τις ροές αυτές. Μεταπολεμικά, οι αυξανόμενης βίας συγκρούσεις ανάμεσα στις αραβικές και εβραϊκές κοινότητες της Παλαιστίνης οδήγησε τους Βρετανούς στο να παραπέμψουν το θέμα στον νεοσύστατο τότε ΟΗΕ. Το σχέδιο του ΟΗΕ προέβλεπε την δημιουργία δύο ανεξάρτητων κρατών όπου το 56% του πρώην βρετανικού προτεκτοράτου της Παλαιστίνης, με το 82% του εβραϊκού πληθυσμού θα κατέληγε στο κράτος των εβραίων ενώ το υπόλοιπο 44% θα κατέληγε σε ένα αραβικό κράτος. Ενώ η πλειοψηφία των εβραίων αποδέχθηκε το σχέδιο, η πλειοψηφία του αραβικού πληθυσμού και το σύνολο των γειτονικών αραβικών κρατών απέρριψε το ψήφισμα. Το 1948 το Εβραϊκό Συμβούλιο ανακήρυξε την de facto δημιουργία του κράτους του Ισραήλ αποδεχόμενο τα σύνορα που προέβλεπε το ψήφισμα του ΟΗΕ. Την ίδια ημέρα οι ΗΠΑ και αργότερα, η ΕΣΣΔ και άλλες δυνάμεις αναγνώρισαν το νεοσύστατο κράτος. Τις αμέσως επόμενες ημέρες σχεδόν σύσσωμα τα μέλη του Αραβικού Συνδέσμου (Αίγυπτος, Ιορδανία, Ιράκ, Συρία) εισέβαλαν στρατιωτικά στον γεωγραφικό χώρο της Παλαιστίνης. Οι εχθροπραξίες ανάμεσα στα ισραηλινά στρατεύματα και αυτών των γειτονικών αραβικών χωρών διήρκησαν με αυξομειούμενη ένταση έως το 1949 οπότε και υπογράφηκε ανακωχή. Μια εκ των συνεπειών της πολεμικής αυτής σύγκρουσης υπήρξε ο βίαιος εκτοπισμός 700.000 περίπου αράβων από τις πατρογονικές τους εστίες. Μετά το τέλος των εχθροπραξιών, το κράτος του Ισραήλ βρέθηκε να κατέχει το 78% του πρώην προτεκτοράτου της Παλεστίνης. Το 1967 ακολούθησε ο πόλεμος των έξι ημερών ο οποίος οδήγησε στην κατάληψη της Γάζας και της Δυτικής Όχθης από Ισραηλινά στρατεύματα και στον περαιτέρω εκτοπισμό 300.000 αραβόφωνων. Μετά το 1967, άνω του 50% του αραβικού πληθυσμού του πρώην βρετανικού προτεκτοράτου της Παλαιστίνης ζούσαν ως πρόσφυγες σε γειτονικές χώρες. Ακολούθησαν το παλαιστινιακό τρομοκρατικό κίνημα, ο πόλεμος του 1973, η Intifada της δεκαετίας του 80 και ο Εβραϊκός εποικισμός της κατειλημμένης από το 1967 Δυτικής Όχθης του Ιορδάνη ποταμού. 

Το Παλαιστινιακό Ζήτημα είναι ένα από τα τέσσερα άλυτα προβλήματα των Διεθνών Σχέσεων το οποίο άγγιξε η βρετανική διπλωματία. Τα άλλα τρία είναι το Ιρλανδικό, το Κυπριακό και η διένεξη του Κασμίρ. Κατά πάγιο τρόπο, η αποικιακή πολιτική των Βρετανών προέβλεπε την χρήση πολιτικών «Διαίρει και Βασίλευε», παρατάσσοντας τεχνηέντως σε αντιπαράθεση εθνοτικές ομάδες της ίδιας γεωγραφικής περιοχής. Και στο ζήτημα της Παλαιστίνης η συνταγή υπήρξε η ίδια: η Βρετανία, πιεζόμενη από τις τεράστιες απαιτήσεις του πρώτου παγκοσμίου πολέμου υποσχέθηκε τα ίδια σε ομάδες με διαφορετικά συμφέροντα (Εβραίοι και Άραβες) επί εδαφών τα οποία ακόμα δεν ήταν στην κατοχή της. Στην συνέχεια, και αφού το πρόβλημα που δημιουργήθηκε τέθηκε εκτός ελέγχου, υπό τον μανδύα της από – αποικιοποίησης πέταξε την καυτή πατάτα στον ΟΗΕ και αποσύρθηκε. Οι δυτικές δυνάμεις, με νωπή ακόμα την φρίκη του Ολοκαυτώματος δεν θέλησαν ποτέ να εναντιωθούν στις πρακτικές του Ισραήλ ακόμα και αν αυτές αποτελούσαν κατάφορη παραβίαση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Οι γειτονικές Αραβικές χώρες, παρότι προσπάθησαν με τρεις διαδοχικές πολεμικές αναμετρήσεις να ανατρέψουν τα τετελεσμένα, ηττήθηκαν και τις τρεις στα πεδία των μαχών από το Ισραήλ. Παρότι πληθυσμιακά υπέρτερες και με περισσότερα στρατιωτικά μέσα στη διάθεση τους, η έλλειψη συντονισμού και οργάνωσης σε συνδυασμό με φτωχές στρατιωτικές επιδόσεις δεν τους επέτρεψαν να ανατρέψουν τα τετελεσμένα. Σε αντίθεση, ο στρατός του Ισραήλ υπήρξε πάντοτε άρτια οργανωμένος ενώ η σύμπλευση του με τα δυτικά συμφέροντα επέτρεψε στο στράτευμα του να είναι και άρτια εξοπλισμένο με την τελευταία λέξη της δυτικής τεχνολογίας. Η παρουσίαση του Ισραήλ ως ανάχωμα στον αραβικό αναθεωρητισμό της δεκαετίας του 50 σε συνδυασμό με την ανάγκη ανάσχεσης της επιρροής της ΕΣΣΔ στην Μέση Ανατολή το κατέστησε απαραίτητο σύμμαχο της Δύσης στην περιοχή. 

Η στροφή των Παλαιστινίων προς την τρομοκρατία ενίσχυσε περεταίρω το προφίλ του Ισραήλ ως σοβαρού, δυτικού τύπου δημοκρατίας το οποίο αντιμάχεται ασύμμετρες πολεμικές προκλήσεις. Ενώ φαινομενικά οι νεανικοί πληθυσμοί της Δύσης συμπάσχουν διαχρονικά με το δράμα του Παλαιστινιακού έθνους, εν τούτοις στην πράξη αυτό δεν επηρεάζει την κρατική πολιτική των μεγάλων δυνάμεων της Δύσης. Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ, ότι και η Ελληνική Επανάσταση όταν ξεκίνησε το 1821, καταδικάσθηκε στο Συνέδριο της Λιουμπλιάνας ως τρομοκρατική πράξη και όλες οι Μεγάλες Δυνάμεις της Ιεράς Συμμαχίας τότε (συμπεριλαμβανομένης και της Ρωσίας) συντάχθηκαν με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι μπουρλοτιέρηδες του 21 ως κοινοί πειρατές αντιμετωπίζονταν όπως ακριβώς αντιμετωπίζονται σήμερα οι Χούθι της Υεμένης. Και μπορεί το ρεύμα του φιλελληνισμού να ήταν ισχυρό στις δυτικές πρωτεύουσες μέσα από την ποίηση του Byron και την ζωγραφική του Delacroix, η Ελληνική όμως ανεξαρτησία δεν κερδήθηκε εξαιτίας του φιλελληνικού ρεύματος. Η Ελληνική ανεξαρτησία κερδήθηκε στο Ναβαρίνο όταν ο ανταγωνισμός συμφερόντων ανάμεσα σε Βρετανία, Γαλλία και Ρωσία οδήγησε σε σύμπλευση αυτών με τις εθνικές μας επιδιώξεις. Οι βαρβαρότητες των Οθωμανών σε Χίο, Ψαρά και Μεσολόγγι ελάχιστα συγκίνησαν τα κέντρα λήψης αποφάσεων στην Αγία Πετρούπολη, το Παρίσι και το Λονδίνο. Αντίθετα ο δανεισμός 2.800.000 λιρών με υποθήκευση των «Εθνικών Γαιών» αποτέλεσε πολύ μεγαλύτερο παράγοντα επηρεασμού υπέρ των επαναστατημένων Ελλήνων αν και αργότερα, αποτέλεσε το όχημα χειραγώγησης του νεόκοπου κράτους από την βρετανική πολιτική. Η Ελλάδα, υπάρχει σήμερα ως κρατική οντότητα επειδή εκούσια ή ακούσια επετεύχθη η σύγκλιση των εθνικών της συμφερόντων με αυτά των μεγάλων δυνάμεων της εποχής και όχι εξαιτίας του ανθρωπιστικού δράματος του πληθυσμού της. 

Στον διάλογο μεταξύ Αθηναίων και Μηλίων όπως μας τον μεταφέρει ο Θουκυδίδης, οι εκπρόσωποι της Μήλου αναφέρουν ότι είναι ανήθικο η Αθήνα, μια μεγάλη δύναμη να θέλει να προκαλέσει τόσα δεινά σε ένα μικρό και απροστάτευτο νησί όπως η Μήλος. Οι Αθηναίοι απάντησαν ότι δεν είχαν μεταβεί στην Μήλο για να κάνουν θεολογικές ή ηθικού χαρακτήρα συζητήσεις αλλά για να επιβάλλουν τα σχέδια τους. Ανήθικο, είπαν οι Αθηναίοι πρεσβευτές, δεν ήταν αυτό που έκανε η Αθήνα. Ανήθικο ήταν αυτό που έκαναν οι ηγέτες της Μήλου οι οποίοι, όντας απροετοίμαστοι και αδύναμοι, εξέθεταν σε τέτοια δεινά και κινδύνους τον πληθυσμό της Μήλου. Ο ισχυρός θα πάρει πάντοτε αυτά που μπορεί και ο ανίσχυρος θα υποστεί αυτά που πρέπει. 

Το δράμα που βιώνει ο Παλαιστινιακός λαός, με όρους ηθικής, είναι ξεκάθαρα μια ανθρωπιστική κρίση και δεν διαφέρει σε τίποτα από όσα βιώσαν οι ίδιοι οι Εβραίοι μέσα στο πορεία της ιστορίας. Οι εκτοπισμοί, η γκετοποίηση πληθυσμών (μια πρακτική που οι ίδιοι οι Εβραίοι βίωσαν διαχρονικά) και η συστηματική στέρηση τροφής αποτελούν ενέργειες οι οποίες συνιστούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Οι Δυτικές Δυνάμεις, πρωτίστως για λόγους κρατικών συμφερόντων τους, αλλά και εξαιτίας ενοχικών συνδρόμων των ηγεσιών τους έναντι διαχρονικών διώξεων που άσκησαν κατά των εβραϊκών πληθυσμών τους με πιο πρόσφατο το Ολοκαύτωμα, δεν αντιτίθενται και δεν πρόκειται να αντιταχθούν στα σχέδια και τις ενέργειες του Ισραήλ. Από την άλλη πλευρά και οι ίδιοι οι Παλαιστίνιοι ξεκάθαρα υποσκάπτουν από μόνοι τους τα συμφέροντα τους. Η στήριξη ανοικτά τρομοκρατικών ομάδων και πρακτικών έβλαψε παρά βοήθησε τα εθνικά τους συμφέροντα αφού συνεχώς δίνει άλλοθι στο Ισραήλ για τις απάνθρωπες πρακτικές καταστολής που εφαρμόζει. Η εκλογή της Χαμάς στην λωρίδα της Γάζας από Παλαιστίνιους έγινε. Η σύμπλευση με τα συμφέροντα του Ιράν αποτέλεσε «ποντάρισμα σε λάθος άλογο». Οι εκπρόσωποι της αραβικής κοινότητας της Παλαιστίνης διαρκώς αρνήθηκαν τα μεσοπολεμικά και μεταπολεμικά σχέδια δημιουργίας δύο κρατών χαρακτηρίζοντας τα άδικα. Ναι, ήταν άδικα τα σχέδια αυτά, όταν το 1914, στην Οθωμανική επαρχία της Παλαιστίνης οι Εβραίοι αποτελούσαν μόλις το 3% του πληθυσμού. Και η Ελλάδα όμως, από τα σύνορα του 1830 ξεκίνησε έχοντας μόνο την Πελοπόννησο, την Στερεά Ελλάδα και ορισμένα νησιά των Κυκλάδων στην αρχική επικράτεια της. Άδικο ήταν και αυτό, αλλά στις σχέσεις μεταξύ κρατών υπάρχουν μόνο συμφέροντα και τίποτα άλλο. Και όπως ειπώθηκε και πιο πριν και οι Έλληνες ήταν οι «Παλαιστίνιοι» της Ευρώπης το 1821. Τον πόλεμο δεν τον κέρδισαν με δημόσιες σχέσεις αν και πάντα βοηθάει, για διάφορους λόγους, να έχει κανείς το ηθικό πλεονέκτημα σε έναν πόλεμο. Την ανεξαρτησία τους οι Έλληνες την κέρδισαν επειδή έτσι συνέφερε εκείνη την στιγμή τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής. Η ανεξαρτησία κερδήθηκε στο Ναβαρίνο, όχι στο Βαλτέτσι. 

Οι συνθήκες του σήμερα είναι εντελώς διαφορετικές από αυτές του 1821 και εντελώς διαφορετικές από αυτές του μεταπολεμικού κόσμου. Οι συνθήκες του σήμερα προσομοιάζουν όλο και περισσότερο αυτές της δεκαετίας του 30. Μια περίοδος όπου ο αναθεωρητισμός είχε κυριαρχήσει οδηγώντας τελικά στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Όταν εισέβαλε η Ιαπωνία στην Μαντζουρία της Κίνας το 1931, ο δυτικός κόσμος στάθηκε ανήμπορος και αδιάφορος να πράξει το οτιδήποτε. Όταν η Ιταλία επιτέθηκε και προσάρτησε την Αιθιοπία το 1935 χρησιμοποιώντας ακόμα και χημικά όπλα για να επιβληθεί, οι δυτικές δυνάμεις σφύριζαν αδιάφορα. Όταν η ναζιστική Γερμανία του Χίτλερ καταπάτησε την συνθήκη των Βερσαλλιών (1935), προσάρτησε την Αυστρία (1938), προσάρτησε τμήματα της Τσεχοσλοβακίας (1938) και αργότερα έσβησε πλήρως το κράτος αυτό από τον χάρτη (1939) πριν κάνει το μεγάλο βήμα προς την άβυσσο στην Πολωνία, καμιά κρατική οντότητα δεν είχε αντισταθεί στις αναθεωρητικές ορέξεις του. Οι δημοκρατίες της Δύσης ήταν ανήμπορες και απρόθυμες να αντισταθούν. Ο κόσμος μας, ειδικά μετά το 2022 έχει διολισθήσει επικίνδυνα σε μια εποχή αναθεωρητισμού όπου φθίνει συνεχώς το συμπαγές και αυστηρό περιβάλλον σταθερότητας του διπολισμού. Οι ΗΠΑ, όχι μόνο έχουν αποτραβηχθεί από τον ρόλο του παγκόσμιου αστυνόμου αλλά πλέον επιδεικνύουν συμπεριφορά αναθεωρητική και οι ίδιες. Η πολιτική παρεμβατισμού που άσκησαν επί δεκαετίες ανεμπόδιστα ("the right to protect"), έχει βρει μιμητές και σε άλλες κρατικές οντότητες. Η εισβολή στην Ουκρανία έχει λειτουργήσει ως επιταχυντής, ενθαρρύνοντας συμπεριφορές εντός του διεθνούς συστήματος που πριν λίγα χρόνια θα ήταν αδιανόητες. Μέσα σε αυτό το κλίμα, το Ισραήλ, έχοντας την πλήρη υποστήριξη των ΗΠΑ τόσο σε επίπεδο σκληρής όσο και σε ζητήματα ήπιας ισχύος καθώς και την ανοχή των υπόλοιπων μεγάλων δυνάμεων, μπορεί και ασκεί σχεδόν ανεμπόδιστα την πολιτική του. 

Η ποιότητα της πολιτικής ηγεσία των ΗΠΑ, σε ατομικό επίπεδο, δεν προμηνύει κάτι το ελπιδοφόρο για το μέλλον. Το ίδιο ισχύει και για το Ισραήλ όπου ο νυν πρωθυπουργός είναι παγιδευμένος ανάμεσα στην δημιουργία της υστεροφημίας του και την διατήρηση της κυβέρνησης του η οποία είναι έρμαιο ακροδεξιών και θεοκρατικών δυνάμεων. Οι ηγεσίες σε επίπεδο Ε.Ε είναι αδύναμες και απορροφημένες είτε από το Ουκρανικό ζήτημα είτε από οικονομικά ζητήματα που απορρέουν από έναν διαρκώς γηράσκοντα πληθυσμό, είτε από το σοκ της ουσιαστικής άρσης της αμερικανικής προστασίας την οποία απολάμβαναν σχεδόν δωρεάν επί δεκαετίες. Υπό το πρίσμα των κρατικών θεσμών, δεν υφίσταται κανείς που να μπορεί να ανατρέψει την υφιστάμενη κατάσταση. Ο πρόεδρος Trump δρα ανεξέλεγκτα, οι θεσμοί στο Ισραήλ ελέγχονται πλήρως και λειτουργούν σύμφωνα με τις πρωθυπουργικές επιθυμίες ενώ και οι Παλαιστίνιοι λειτουργούν υπό το καθεστώς της Χαμάς το οποίο παρότι δέχθηκε σφοδρά πλήγματα, εν τούτοις παραμένει στην ηγεσία. Σε επίπεδο συστήματος κρατών, το ζήτημα αναλύθηκε παραπάνω: στην εποχή του αναθεωρητισμού που ζούμε δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή ικανή δύναμη για να σταματήσει τις όποιες επιδιώξεις του Ισραήλ. 

Την εποχή των εύκολων συμπερασμάτων εκπορευόμενων από το οικοσύστημα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, είναι πολύ εύκολο κανείς να παρασυρθεί προς την μια ή την άλλη θέση "απόλυτης" αλήθειας. Η θέση της χώρας μας εντός του περιγραφόμενου διεθνούς συστήματος είναι αρκετά δύσκολη. Συνορεύουμε με μια μεγάλη, αναθεωρητική δύναμη η οποία λαμβάνει τα μηνύματα της ουσιαστικής ατιμωρησίας που έχει επιδειχθεί στις περιπτώσεις της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και της «λύσης» του Παλαιστινιακού ζητήματος που εφαρμόζει το Ισραήλ. Η Ελλάδα σε καμία των περιπτώσεων δεν μπορεί να αποδεχθεί τετελεσμένα αναθεωρητικών πολιτικών. Ταυτόχρονα, πρέπει να αναλάβει όλες εκείνες τις πολιτικές δράσεις που θα ενισχύσουν την σκληρή και οικονομική της ισχύ. Το παράδειγμα της Παλαιστίνης λέει πολλά: αν δεν λάβεις μόνος σου τα μέτρα πολιτικής που απαιτούνται για να γίνεις εσύ, ως κράτος, ισχυρός, κανείς άλλος δεν θα σε βοηθήσει, όσο ανήθικο και αν είναι αυτό. Η Ελλάδα οφείλει να λάβει τάχιστα μέτρα για την ανανέωση του πληθυσμού της ο οποίος γερνάει ανησυχητικά. Οφείλει να λάβει μέτρα για την τεχνολογική της απεξάρτηση σε ζητήματα σκληρής ισχύος, έστω και μόνο για θέματα χαμηλής εντάσεως όπως για παράδειγμα τα drones. Η συνεχιζόμενη σύρραξη τόσο στην Ουκρανία όσο και στην Γάζα έχουν δείξει ότι σχετικά πολύ χαμηλού κόστους συστήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από προσωπικό ή πολίτες με χαμηλή εξειδίκευση τα οποία μπορούν να προξενήσουν δυσανάλογα μεγάλο πλήγμα σε σχέση με το κόστος τους. 

Το σύστημα κρατών εντός του οποίου διαβιούμε είναι άναρχο και ανταγωνιστικό. Δεν υπάρχει δίκαιο ή άδικο, πότε δεν υπήρξε και ποτέ δεν πρόκειται να υπάρξει στις σχέσεις μεταξύ των κρατών. Υπάρχει μόνο η επιβίωση και αυτή, μόνο μέσα από τις δικές σου πράξεις και ενέργειες μπορεί να εξασφαλιστεί. Αυτό αποδεικνύει η πορεία του ανθρώπου μέσα στο διάβα της ιστορίας, αυτό αποδεικνύεται και μέσα από την ανθρωπιστική τραγωδία της Γάζας.