The end of the world as we know it

Είναι μερικές φορές που ψάχνεις απεγνωσμένα για έναν τίτλο προκειμένου να ξεκινήσεις να γράφεις. Νομίζω ότι ο εν λόγω στοίχος από το τραγούδι των R.E.M περιγράφει με απόλυτη σαφήνεια την κατάσταση στη χώρα μας. The game is over, but the show must go on. Ο τρόπος ζωής της γενιάς της μεταπολίτευσης, μιας γενιάς που συνήθισε να απολαμβάνει ένα γεωμετρικά αυξανόμενο βιοτικό επίπεδο με την ίδια και σε πολλές περιπτώσεις, λιγότερη εργασία από την προηγούμενη γενιά, έφτασε στο τέλος της. Απολαύσαμε σαν κοινωνία, έναν τρόπο ζωής ανεπτυγμένης οικονομίας στηριζόμενη σε παραγωγικές διαδικασίες τρίτου κόσμου με παράλληλη σπατάλη πακτωλού δανεικών χρημάτων. Ζήσαμε σε ένα οικονομικό περιβάλλον το οποίο σίγουρα θα αποτελέσει αντικείμενο οικονομικής μελέτης στο μέλλον. Κατορθώσαμε να συνδυάσουμε μεσαιωνική συντεχνιακή οικονομία (guild economy), μαζί με σχεδόν μαρξιστικού τύπου κρατικό προστατευτισμό. Προσθέστε και ολίγη γραφειοκρατία μαζί με κάποια τοπικά καρυκεύματα (παραοικονομία), βάλτε μια μεγάλη δόση κατανάλωσης με δανεικά και να, το φαί έχει θαύμα γεύση! Και πράγματι, το φαγητό είχε θαύμα γεύση για 36 χρόνια τώρα. Και ήταν τόσο νόστιμο το φαγητό που συνεχώς θέλαμε μεγαλύτερη μερίδα. Όμως, όταν φροντίζεις να κλείσεις τον εαυτό σου σε ένα δωμάτιο με καθρέπτες, χάνεις την επαφή με την πραγματικότητα και όταν ξαφνικά σε βγάζουν από εκεί νιώθεις χαμένος και ζαλισμένος.

Δυστυχώς όλα τελείωσαν για μας και μάλιστα με άσχημο τρόπο. Η χρεοκοπία της χώρας είναι πλέον γεγονός και απομένει η τυπική και μόνο ανακοίνωση. Μην περιμένετε κάτι μελοδραματικό· δεν πρόκειται να υπάρξει κάποια ομιλία του πρωθυπουργού με θέμα «δυστυχώς επτωχεύσαμεν». Όλοι θα μιλήσουν για τεχνικές δυσκολίες, για δίχτυ ασφαλείας που προσωρινά χρησιμοποιείται, ότι φταίνε οι προηγούμενοι, όχι φταίνε οι άλλοι, και λοιπά άκρως ελληνικά. Η ουσία είναι ότι για τα επόμενα τρία χρόνια (θα είναι άραγε μόνο 3;) το διεθνές νομισματικό ταμείο και ο ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης θα μας δανείσουν ένα ποσό γύρω στα 120 δις ευρώ (give or take a few). Αυτά τα χρήματα το μεν ΔΝΤ θα μας τα δίνει με δόσεις ανάλογα με την εφαρμογή των όρων που θα θέσουν, οι δε ευρωπαίοι φίλοι μας (πόσο επίκαιρο ακούγεται το «οι Γερμανοί είναι φίλοι μας, θα μας δώσουν και λάδι») θα βγάλουν και το κάτι τις τους στην πορεία. Φυσικά είναι τοκογλυφία να βγάζεις χρήματα από την κατάντια του διπλανού σου, όμως ζούμε σε έναν ρεαλιστικό κόσμο όπου δεν υπάρχει χώρος για συναισθηματισμούς. Άλλωστε, όπως πολύ σωστά το έθεσε πρώην υψηλόβαθμό στέλεχος της προηγούμενης κυβέρνησης (υπουργός – φιλόσοφος), «ότι είναι νόμιμο είναι και ηθικό».

Τα χρήματα που θα μας δανείσουν μόλις που επαρκούν για να καλύψουμε παλαιές δανειακές μας υποχρεώσεις και ελλείμματα μελλοντικών προϋπολογισμών έτσι, ώστε να μην κηρύξουμε στάση πληρωμών και υποχρεωθούμε σε επαναδιαπραγμάτευση του δημοσίου χρέους μας. Κάτι τέτοιο άλλωστε θα συνιστούσε ένα επικοινωνιακό τσουνάμι για την παγκόσμια οικονομία, ενώ και εμάς θα μας γύριζε πίσω στην εποχή του σχεδίου Μάρσαλ (δεκαετία του 50). Φανταστείτε καταστάσεις με απλήρωτους δημοσίους υπαλλήλους, με ανεργία στο 30%, με ουρές για διανομή τροφίμων, με τον κόσμο να κρύβει χρυσές λίρες κάτω από το στρώμα του και είστε μέσα. Άρα λοιπόν με το επικείμενο πακέτο μηχανικής υποστήριξης ο ασθενής κέρδισε το δικαίωμα να παραμείνει σε κόμμα για τα επόμενα δύο με τρία χρόνια (αν όλα πάνε καλά). Το πώς θα σηκωθεί ο ασθενής από το κόμμα, το πώς δηλαδή θα ορθοποδήσουμε είναι ένα μεγάλο θέμα το οποίο πλέον δεν έχω το κουράγιο να αναλύσω. Ίσως να χρειάζεται να ακολουθήσουμε την Σουμπετέρια λογική (http://en.wikipedia.org/wiki/Schumpeter) η οποία πρέσβευε ότι οι οικονομικές κρίσεις είναι η νομοτελειακή επιλογή της φύσης στην οικονομία για την εκκαθάριση των σαθρών και αδύναμων και την άνθιση των νέων πιο ισχυρών και ανθεκτικών. Ίσως η παρούσα κρίση να είναι μια καλή ευκαιρία να παρασυρθούν τα πάντα και να ξεκινήσουμε πάλι από την αρχή. Φυσικά σε τέτοιες καταστάσεις μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά, περίπου όπως η χημειοθεραπεία καταστρέφει μαζί με τα καρκινικά και τα υγιή κύτταρα του οργανισμού. Το μόνο που μπορώ πλέον να συστήσω σαν συμβουλή (αν δικαιούμαι να κάνω κάτι τέτοιο) είναι το “brace for impact” που λένε οι πιλότοι λίγο πριν την αναγκαστική προσγείωση.