Περί Παιδείας

Είναι παγίως αποδεκτό ότι η καλύτερη επένδυση που μπορεί να κάνει ένα κράτος έτσι, ώστε να επιτύχει μακροπρόθεσμη και διατηρήσιμη ανάπτυξη (long term sustainable growth) είναι στον τομέα της παιδείας. Ένας υγιής τομέας παιδείας είναι όχι μόνο οικονομικά ωφέλιμος για το κράτος, αλλά οδηγεί και σε πνευματική ανάταση του έθνους. Δυστυχώς, στη χώρα μας η παιδεία έχει αντιμετωπιστεί κοντόφθαλμα, αποσπασματικά, βραχυπρόθεσμα και μέσα από τη λογική πελατειακών σχέσεων. Μπορεί η λέξη "παιδεία" να έχει γίνει αντικείμενο ιστορικών συνθημάτων και διεκδικήσεων στο πρόσφατο ιστορικό μας παρελθόν, η αλήθεια όμως είναι ότι οι περισσότερες ενέργειες που έχουν γίνει παρέμειναν στο πλαίσιο των συνθημάτων και της δημαγωγίας. Το λυπηρό είναι ότι τα μέτρα τα οποία χρειάζονται για να επιτευχθεί εξυγίανση και εύρυθμή λειτουργία του χώρου εφαρμόζονται με επιτυχία σε χώρες του Δυτικού κόσμου στις οποίες μάλιστα διαπρέπουν αρκετοί Έλληνες επιστήμονες και ακαδημαϊκοί. Ας δούμε λοιπόν μερικά μέτρα και προτάσεις για το Ελληνικό σύστημα παιδείας:

- Μια μεταρρύθμιση θα πρέπει να ξεκινήσει με βάση την αρχή της αξιοκρατίας. Μόνο οι καλύτεροι πρέπει να είναι δάσκαλοι για τα παιδιά μας. Αυτό σημαίνει εξετάσεις πρόσληψης για όλους (νηπιαγωγοί, δάσκαλοι, καθηγητές) όχι με βάση την αποστήθιση ύλης από φροντιστήρια για το ΑΣΕΠ, αλλά με εξετάσεις ελεύθερης ύλης όπως το GRE, όπου αξιολογείται η κρίση και η ευστροφία του υποψήφιου και όχι η ικανότητα παπαγαλίας. 

- Συνεχής επαναξιολόγηση του διδακτικού προσωπικού από ανεξάρτητη αρχή (external reviewer) με ποιοτικά κριτήρια. 

- Συνεχή μετεκπαίδευση του διδακτικού προσωπικού. 

- Αξιοποίηση του λιμνάζοντος προσωπικού και εξορθολογισμός των προσλήψεων. Αλλού υπάρχουν τεράστιες ελλείψεις και ωρομίσθιοι/αναπληρωτές και αλλού δεν έχουν αντικείμενο οι καθηγητές. 

- Πρόσληψη διοικητικού προσωπικού για τις υπηρεσίες του υπουργείου αλλά και για την διοικητική υποστήριξη του σχολείου. Όχι, οι αποσπάσεις και οι καθηγητές πληροφορικής που  συχνά δεν έχουν ώρες διδασκαλίας και αξιοποιούνται σαν μηχανογράφοι δεν αποτελεί λύση.

- Προσχολική αγωγή υψηλού επιπέδου με τους κατάλληλους ανθρώπους και τις κατάλληλες υποδομές. Τα ωράρια εργασίας των κρατικών παιδικών σταθμών και νηπιαγωγείων πρέπει να ανταποκρίνονται στα ωράρια εργασίας των εργαζομένων. Οι χώροι στέγασης των νηπιαγωγείων και παιδικών σταθμών πρέπει να είναι τέτοιοι που να μπορούν να φιλοξενήσουν μικρά παιδιά και βρέφη και να μη θυμίζουν γκαράζ αυτοκινήτων. 

- Δημοτικά σχολεία: Καταρχήν πρέπει να σταματήσει το άθλιο φαινόμενο της διπλοβάρδιας παντού. Δεν περιποιεί τιμή στη χώρα μας κάτι τέτοιο ενώ φανερώνει υπανάπτυξη. Τα σχολικά κτήρια πρέπει να έχουν σύγχρονες υποδομές και να μη θυμίζουν τις φυλακές Κορυδαλλού. Το δημοτικό σχολείο πρέπει να είναι τόπος χαράς για το παιδί και όχι μαρτυρίου. 

- Αλλαγή στις παιδαγωγικές μεθόδους. Τα παιδιά φορτώνονται από μικρή ηλικία με τεράστια ποσότητα στείρας ύλης η οποία οδηγεί σε φροντιστήρια! Ελαφρώστε την ύλη, τα παιδία πρέπει να έχουν και ελεύθερο χρόνο για άλλες δραστηριότητες (παιχνίδι, αθλητισμός, μουσική). Τα βιβλία πρέπει να είναι μικρά, εύχρηστα, εικονογραφημένα και υψηλής ποιότητας εκτύπωσης. 

- Πρέπει να σταματήσει το φαινόμενο της εκτύπωσης, κάθε χρόνο, νέων βιβλίων για τους μαθητές. Στο εξωτερικό (Καναδάς, Φινλανδία) τα βιβλία είναι κοσμήματα (υψηλής ποιότητας χαρτί/εξώφυλλο) για να αντέχουν σε παρατεταμένη χρήση. Οι μαθητές τα παραλαμβάνουν στην αρχή του χρόνου είτε καινούργια είτε χρησιμοποιημένα και τα αποδίδουν στο τέλος του έτους για να τα χρησιμοποιήσουν οι επόμενοι. Όσα καταστρέφονται πληρώνονται από τους γονείς. Έτσι το παιδί αποκτά καλά βιβλία, μαθαίνει να σέβεται τα δημόσια αγαθά (και όχι να τα βεβηλώνει και να τα καίει, δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από την καταστροφή ενός βιβλίου, δηλώνει πνευματική καθυστέρηση. Από την Ιστορία γνωρίζετε ποιοί κατέστρεφαν και έκαιγαν βιβλία στην πυρά). Το παιδί μαθαίνει στην πράξη να έχει οικολογική συνείδηση  (σκεφθείτε πόσο χαρτί πετιέται κάθε χρόνο). 

- Δανειστικές βιβλιοθήκες σε κάθε σχολείο. Το βιβλίο για το παιδί είναι ένας κόσμος μαγικός, ένας κόσμος φαντασίας που του ανοίγει νέους ορίζοντες. Ένα παιδί μπορεί να μάθει πολλά περισσότερα από ένα βιβλίο που θα δανειστεί από μια βιβλιοθήκη από ότι από το βαρετό σχολικό του βοήθημα. Οι βιβλιοθήκες είναι ανεκτίμητος πνευματικός πλούτος. Οι βιβλιοθήκες είναι ένα παράθυρο προς τη γνώση για παιδιά φτωχότερων οικογενειών που δεν διαθέτουν την πολυτέλεια να αγοράσουν βιβλία. 

- Έμφαση στη γυμναστική, τη μουσική, την αγωγή του πολίτη, την οικολογία, την πληροφορική, ΣΤΗΝ ΣΚΕΨΗ. 

- Δευτεροβάθμια εκπαίδευση: Τόπος μαρτυρίου για τους γονείς και τους μαθητές. Και εδώ ισχύουν τα παραπάνω με κάποιες διαφορές. Σκοπός δεν θα πρέπει να είναι η παπαγαλία και η στείρα γνώση. Σκοπός πρέπει να είναι να αποκτηθούν βασικές γνώσεις και να παραμείνουν για πάντα κτήμα των μαθητών.  Έμφαση στις ομαδικές εργασίες. Έμφαση στη διαλογικού τύπου διδασκαλία. Εξέταση των μαθητών, όχι για να πιαστούν αδιάβαστοι, όχι για να δούμε αν ξέρουν την υποσημείωση της σελίδας 137, αλλά για να δούμε αν πραγματικά κατέχουν πέντε βασικά πράγματα τα οποία θέλουμε να ξέρουν. Το να μάθει απέξω ένας μαθητής μια ημερομηνία, έναν μαθηματικό τύπο, μια μετάφραση αρχαίου κειμένου δεν προσφέρει τίποτα. Δέκα λεπτά μετά την εξέταση ή το διαγώνισμα θα το έχει ξεχάσει. Ενώ λύσει μια άσκηση, αν κάνει μια εργασία, αν αναζητήσει μια πληροφορία από το διαδίκτυο, αν εκφράσει τεκμηριωμένα μια άποψη, το πιθανότερο είναι ότι η γνώση θα του μείνει.  Πρέπει με κάθε τρόπο να αλλάξει το νοσηρό περιβάλλον της φροντιστηριακής παραπαιδείας με την οποία έχουμε συμβιβαστεί και έχουμε μάθει να ζούμε. Φροντιστήριο σημαίνει μασημένη τροφή, σημαίνει νέους ανίκανους να σκεφθούν και να διαλογισθούν, σημαίνει στείρα γνώση μόνο για να επιτύχεις μια εξέταση. Πρέπει να αποσυνδεθεί τελείως το απολυτήριο του λυκείου από την είσοδο στο πανεπιστήμιο. Εδώ μπορεί να εφαρμοστεί είτε το Γαλλικό σύστημα (εισαγωγή όλων στο πρώτο έτος και συνέχιση για το πτυχίο βάση των ακαδημαϊκών επιδόσεων του πρώτου έτους), το Γερμανικό (12 έτη υποχρεωτικής εκπαίδευσης, απολυτήριο λυκείου και μετά για όσους θέλουν να συνεχίσουν, ένας χρόνος προπαρασκευαστικός άσχετος από τη διαδικασία του λυκείου που οδηγεί σε εξετάσεις για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο). Υπάρχει βέβαια και το αγγλοσαξονικό μοντέλο όπου το κάθε πανεπιστημιακό ίδρυμα καθορίζει τα δικά του ακαδημαϊκά κριτήρια εισαγωγής με βάση το όνομα του κάθε πανεπιστημιακού ιδρύματος όπου και πάλι η διαδικασία είναι άσχετη με το απολυτήριο του λυκείου. Αν δεν καταργηθεί το υπάρχον ισοπεδωτικό πνευματικά σύστημα παραπαιδείας για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν υπάρχει προοπτική αναβάθμισης της παιδείας στη χώρα μας. Το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να πάψουμε να παραμυθιαζόμαστε περί "δημόσιας και δωρεάν παιδείας".

- Πανεπιστήμιο: από που να αρχίσει και από που να τελειώσει κανείς. Ο χώρος μυρίζει χειρότερα και από νεκροτομείο και το πτώμα βρίσκεται σε προχωρημένη αποσύνθεση. Για αρχή αξιοκρατία: Αξιολόγηση συνεχής των διδασκόντων με ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια (αριθμός δημοσιεύσεων, impact factor δημοσιεύσεων, ποιότητα διδασκαλίας από αξιολόγηση φοιτητών κ.α). Αξιολόγηση τμημάτων και ιδρυμάτων από εξωτερικούς παρατηρητές και χρηματοδότηση τους ανάλογα με τις επιδόσεις τους. Πρόσληψη των καλύτερων και κίνητρα για την προσέλκυση τους και την παραμονή τους. 

- Έξωση των πολιτικών κομμάτων από τα πανεπιστήμια. Η πολιτική δεν έχει καμιά δουλειά μέσα στα πανεπιστήμια. Ναι στην εκπροσώπηση των φοιτητών αλλά όχι μέσω κομμάτων. Η σημερινή άθλια κατάσταση μόνο παραμάγαζα και εξαρτήσεις έχει δημιουργήσει. 

- Συμβολικά δίδακτρα για τους φοιτητές και πληρωμή αντιτίμου για τα βιβλία και για τις άλλες παροχές του πανεπιστημίου. Εξαίρεση των οικονομικά ασθενών. Αν π.χ η οικογένεια μου έχει εισόδημα άνω των 35.000 Ευρώ, το να δώσω σαν φοιτητής το συμβολικό ποσό των 400 Ευρώ το χρόνο σαν δίδακτρα δεν θα με επιβαρύνει οικονομικά. Κάτι τέτοιο θα προσφέρει έσοδα στο πανεπιστήμιο το οποίο θα τα χρησιμοποιήσει πέρα από την κρατική χρηματοδότηση για να αναμορφώσει τα κτήρια, να προσλάβει τους καλύτερους μέσω παροχής οικονομικών κινήτρων και να προσφέρει παροχές στους φοιτητές (βιβλιοθήκη, computer clusters κλπ). 

- Τα "δημόσια - δωρεάν συγγράμματα" είναι μια παρωδία που οδηγεί σε εκτύπωση σημειώσεων/μεταφράσεων/σκουπιδιών για να γεμίζουν οι τσέπες κάποιων. Ισχυρή χρηματοδότηση στις βιβλιοθήκες και παροχή πολλών αντιγράφων στους φοιτητές από εκεί (όπως γίνεται σε όλο τον κόσμο). Οικονομικό βοήθημα (με τη μορφή κουπονιού και όχι χρήματος) για την αγορά βιβλίων για τους οικονομικά ασθενέστερους. Οι οικονομικά ισχυροί ας τα αγοράσουν τα βιβλία τους (έτσι ίσως τα εκτιμήσουν κιόλας). 

- Παροχή εστίασης όχι μέσω επινοικίασης κιλικίων σε εταιρείες catering, όχι δωρεάν και ανεξέλεγκτα (π.χ λέσχη ΑΠΘ) αλλά με ένα χαμηλό αντίτιμο και έλεγχο δικαιούχων (π.χ λέσχη πανεπιστημίου ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, αλλά και όλες οι φοιτητικές λέσχες στο εξωτερικό). Αναβάθμιση των φοιτητικών εστιών και εύρεση στέγης από το πανεπιστήμιο για όλους τους πρωτοετής φοιτητές από άλλες πόλεις. Εγγύηση ποιότητας από το πανεπιστήμιο για ενοικιαζόμενα διαμερίσματα που διατίθενται σε φοιτητές. Χτίσιμο φοιτητικών εστιών έναντι ενοίκιου από το ίδιο το πανεπιστήμιο. 

- Και εδώ ισχύουν τα παραπάνω: εστίαση στη γνώση και όχι στην αποστήθιση. Ελεύθερα και προσβάσιμα όλα τα παλαιά θέματα των εξετάσεων (past papers) για να σταματήσει το άθλιο εμπόριο θεμάτων. Εξετάσεις όχι για να πιαστούν αδιάβαστοι οι φοιτητές αλλά για να δείξουν ότι κατέχουν βασικά θέματα του μαθήματος. ΠΑΤΑΞΗ του φαινομένου της αντιγραφής το οποίο δείχνει πνευματική καθυστέρηση και είναι καταφανέστατα άδικο. 

- Εκτεταμένο σύστημα υποτροφιών για τους φτωχότερους φοιτητές. 

- Κατάργηση του ασύλου! Το άσυλο είναι πνευματικό, άσυλο ιδεών, δεν είναι άσυλο από αξιόποινες πράξεις όπως εμπόριο πειρατικών ειδών, εμπόριο ναρκωτικών, φθορά δημόσιας περιουσίας. Ας αποβάλουμε επιτέλους τα μεταπολιτευτικά μεταχουντικά φοβικά μας σύνδρομα και ας κοιτάξουμε κατάματα την αλήθεια.

Θα μπορούσα να γράψω πολλά πολλά ακόμα. Πράγματα τα οποία είναι αυτονόητα και εφαρμόζονται σε άλλες χώρες της "Δύσης" στην οποία λέμε ότι ανήκουμε. Η παιδεία είναι πολλαπλασιαστής για την οικονομία και το έθνος. Ένα βάζεις, δέκα παίρνεις πίσω. Όχι όμως έτσι όπως είναι δομημένη τώρα στην Ελλάδα. Ας κάνουμε απλά αυτά που είναι επιτυχημένα σε άλλες χώρες και που μπορούν να εφαρμοστούν στην Ελλάδα. Η παιδεία είναι το μόνο μέσο που έχει ο φτωχός να ανέλθει στην κοινωνία. Ο πλούσιος πάντα θα έχει πρόσβαση στα καλύτερα μέσα. Η καταστροφή της δημόσιας παιδείας με τη στήριξη ΟΛΩΝ των κομμάτων μόνο θετικές υπηρεσίες δεν προσφέρει στα συμφέροντα των πολλών και οικονομικά ασθενέστερων. Ο πλούσιος θα στείλει το παιδί του στον ιδιωτικό παιδικό σταθμό, δημοτικό, γυμνάσιο λύκειο και μετά στο εξωτερικό στα καλύτερα πανεπιστήμια. Ο φτωχός θα υποστεί την υποβάθμιση και έτσι στερείται όλη η χώρα. Και αυτό γιατί ο λαμπρός επιστήμονας, ο γιατρός, ο ακαδημαϊκός δεν έχει γαλάζιο αίμα στις φλέβες του. Το ότι είσαι πλούσιος δε σημαίνει ότι θα είσαι ο επόμενος Αϊνστάιν. Άρα και η χώρα γίνεται φτωχότερη πνευματικά καταστρέφοντας το σύστημα παιδείας της.  ΚΑΝΕΝΑ ΚΟΜΜΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΕΙ ΤΙΣ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ. Κανέναν κόμμα δεν έχει υποστηρίξει ΕΜΠΡΑΚΤΑ την αξιοκρατία!!