Το οικονομικό έτος 2010 (Μέρος Δ΄)

Λέγεται συνεχώς ότι το ασφαλιστικό πρόβλημα αποτελεί μια βραδυφλεγή βόμβα στα θεμέλια της οικονομίας μας. Πρόσφατα ακούσαμε τη δραματική έκκληση του υπουργού απασχόλησης περί άδειων ταμείων. Και ενώ οι ασφαλιστικές δαπάνες καλπάζουν, το υπουργείο θα πρέπει να τις περικόψει με έναν μαγικό τρόπο από 18,5 δις Ευρώ στα 14,5 δις Ευρώ σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του 2010. Ακούγεται από διάφορες πλευρές ότι το σύστημα έχει χρήματα, ότι αντέχει, ότι το πρόβλημα είναι η εισφοροδιαφυγή και ότι μετά το 2030 θα ισορροπήσει. Ακόμα και αν είναι έτσι τα πράγματα, η σκληρή αλήθεια των αριθμών άλλα φανερώνει. Οι δαπάνες για το ασφαλιστικό θα αυξάνονται συνεχώς μέχρι το 2030 όποτε τότε εικάζεται ότι θα υπάρξει ανακούφιση λόγω του ότι οι περισσότεροι «προνομιούχοι» συνταξιούχοι ασφαλισμένοι προ του 1993 θα έχουν αφήσει τον μάταιο τούτο κόσμο. Το πρόβλημα με αυτή τη θεωρία είναι ότι ο πληθυσμός της χώρας γερνάει συνεχώς. Με επίσημο ρυθμό γεννητικότητας κοντά στο 1,3 παιδιά ανά οικογένεια, είναι σχεδόν σίγουρο ότι ο λόγος εργαζομένων προς συνταξιούχων δεν πρόκειται ποτέ να προσεγγίσει το ιδεατό όριο του 4 προς 1. Ακόμα και αν εκλείψει μεγάλος όγκος «προνομιούχων» συνταξιούχων, το μόνο που θα συμβεί είναι μια κάμψη στον εκρηκτικό ρυθμό αύξησης των ασφαλιστικών δαπανών. Ως προς το άλλο δημοφιλές επιχείρημα της εισφοροδιαφυγής, πραγματικά δεν βλέπω πως με τα σημερινά δεδομένα μπορεί να καταπολεμηθεί. Οι ασφαλισμένοι καλούνται να πληρώσουν υπέρογκα ποσά για υγειονομικές και κοινωνικές υπηρεσίες κακής ποιότητας. Όχι μόνο δεν υπάρχει ανταποδοτικότητα ως προς τις δαπάνες αλλά οι ασφαλισμένοι έχουν φτάσει να διερωτώνται αν υπάρχει και νόημα στην καταβολή των εισφορών τους. Επιπλέον, η διοικητική δομή των ασφαλιστικών ταμείων φέρει όλα εκείνα τα αρνητικά χαρακτηριστικά των δημοσίων υπηρεσιών όπου, πέραν της γενικότερης ανοργανωσιάς, δεν υπάρχει κανένα κίνητρο για την αποτελεσματικότερη συλλογή των εισφορών. Δεν μπορείς να παρουσιάσεις σαν οικονομική πρόσοδο την πάταξη της εισφοροδιαφυγής όταν είναι αυτονόητη υποχρέωση σου να το πράξεις. Η λύση σε περιβάλλον γηγράσκοντος πληθυσμού είναι αυτή του μεικτού κεφαλαιοποιητικού συστήματος. Εθνική σύνταξη για όλους ανεξαρτήτως εργασίας (δηλαδή και νοικοκυρές) στο 65 έτος της ηλικίας πληρωμένη αποκλειστικά από τον προϋπολογισμό του δημοσίου. Αυτή θα είναι η κρατική συμμετοχή στο σύστημα η οποία θα εγγυάται ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα για όλους τους ηλικιωμένους πολίτες της χώρας. Από εκεί και πέρα όλα τα υπόλοιπα ταμεία θα πρέπει να μετατραπούν σε επικουρικά και θα πρέπει να διαχωριστεί ο υγειονομικός κλάδος από τον συνταξιοδοτικό. Ο κάθε εργαζόμενος θα έχει έναν ατομικό λογαριασμό κοινωνικής ασφάλισης στον οποίο θα κατατίθενται οι δικές του εισφορές συν αυτές του εργοδότη. Θα υπάρχει ένα ελάχιστο πόσο εισφοράς για τον εργαζόμενο και ένα ελάχιστο ποσό για τις εργοδοτικές εισφορές. Αν κάποιος επιθυμεί μεγαλύτερα σύνταξη στο μέλλον μπορεί να αυξήσει τις κρατήσεις του. Επιπλέον κάποιος εργοδότης θα μπορεί να διαφημίσει το γεγονός ότι καταβάλει μεγαλύτερες εργοδοτικές εισφορές για προσελκύσει εργαζομένους (job benefit). Το ίδιο πρέπει να συμβεί και για τις υγειονομικές εισφορές. Ελάχιστο επίπεδο εισφορών το οποίο εξασφαλίζει πρόσβαση στο ΕΣΥ (με παράλληλη ενοποίηση όλων των υγειονομικών υπηρεσιών των νυν ασφαλιστικών ταμείων). Αν ένα επικουρικό ταμείο θέλει να προσφέρει ανώτερο επίπεδο υγειονομικών υπηρεσιών σε συμβολή με τον ιδιωτικό τομέα τότε να καταβάλλονται μεγαλύτερες εισφορές από τον εργαζόμενο. Κατά αυτόν τον τρόπο θα υπάρξει ισχυρό κίνητρο παραμονής στην εργασία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και ο πολίτης θα έχει την προσωπική επιλογή του επιπέδου της σύνταξης και υγειονομικής κάλυψης που επιθυμεί. Θέλεις σύνταξη στα 50 σου? Κανένα πρόβλημα, θα πάρεις όσα έχουν μαζευτεί στο λογαριασμό σου επιμερισμένα ανά μήνα (με βάση μαθηματικό υπολογισμό ως προς τον μέσο όρο προσδόκιμου ζωής) και στα 65 σου θα πάρεις και την εθνική σύνταξη. Δίκαιο σύστημα, δοκιμασμένο σε χώρες με πολύ ανεπτυγμένο το αίσθημα της κοινωνικής ευαισθησίας (Καναδάς, Σκανδιναβικές χώρες) με ελευθερία επιλογών για όλους και κυρίως, βιώσιμο.  

Η συνέχεια στο επόμενο τελευταίο μέρος.